ทศภักตร์ทราบศึกแพ้		แต่สา รันเฮย
เสียสหายนัดดา		เด็ดร้าง
ตรลึงรฦกอา		ไลยร่ำ รักแฮ
หาเลศมลายล้าง		เหล่าเสี้ยนศึกไฉน
ไพรีมีฤทธิดวย๑		สาตรา
เอาเวทต่อเดชา		จึ่งได้
คิดพลางสั่งเปาวนา		สูรสฤษดิ การแฮ
ขุนราพทราบสั่งไท้		รับถ้อยเกณฑ์พล
พาไปบรรพตแก้ว		นิลกาฬ
ขุดอุมงค์โอฬาร		ฦกกว้าง
ครบสิ่งสักการพาน		ผกาธูป เทียนแฮ
ราชวัดฉัตรธงสล้าง		เสรจทั้งกุมภ์สลิล
ทศเศียรเสดจสู่ห้อง		สนานองค์ สอาดเอย
โขมพัตรภูษาทรง		สภักแผ้ว
สอดประคำทุรำวง		เวียดห่อ ชฎาแฮ
สถิตยรถเร่งพลแคล้ว		รีบร้นดลคอย
ลงรถดำหรัสให้		หาผา แผ่นเฮย
คอยปิดปากมรรคา		มิดเม้น
จดเวรจึ่งค่อยมา		เผยแผ่น ผานอ
สั่งสรรพสู่ที่เร้น		ราพป้องปิดทาง
ท้าวราวนร่ายเวทกรึ้ง		กรึงไศล
แล้วเสดจสถิตยใน		แท่นแก้ว
รฦกคุณพระครรไล		หงษมนัส การแฮ
ขัดสมาธิ์ร่ายมนต์แกล้ว		ห่อนได้ไหวติง
ปางนเรนทร์ราเมศเกล้า		โลกา
ออกหมู่มุขมาตยา		ยอบเฝ้า
พระฟังฝ่ายปัจจา		มิตรไป่ มาเฮย
หลากจิตรเหนผิดเค้า		เบิกถ้อยถามโหร
เวศสุญาณหยั่งจิตรแจ้ง		จึ่งทูล ฉลองแฮ
เหตุว่าราพนาสูร		สุดรู้
เสียมิตรหมู่ประยูร		ญาติมาก มายนา
ตนจะออกต่อสู้		สทกท้อศรทรง
จึ่งลงไปต่อตั้ง		อาหุดี
ชื่ออุมงค์พิธี		ฤทธิล้ำ
อยู่ยังเฃตรคิรี		กลางเกาะ กรุงแฮ
อดโกรธโภชน์แลน้ำ		นับถ้วนสับดวาร
กายจักเปนเพชรต้าน		ต่อวรา วุธเฮย
ไป่รคายมังษา		ไป่ม้วย
ชีใครไป่ทานอา		นุภาพวอด วายแฮ
ชุบไพร่ให้ทนด้วย		เดชได้ดังประสงค์
ทรงทราบจึ่งสั่งให้		สามทหาร
คือสุครีพหณุมาน		มหิทธิ์ห้าว
นิลนนณรงค์ชาญ		ไปช่วย กันแฮ
ล้างกิจพิธีท้าว		แทตยให้คลายขลัง
สามกระบี่นบบาทไท้		ถอยมา พ้นแฮ
เหาะลุนิลกาฬา		เหลือบพ้อง
พลมารมั่วพสุธา		ร่ายเวท บังแฮ
เมิลมุ่งหาปากห้อง		ห่อนรู้รอยทาง
ช้านานพานพบต้น		มรรคา
ง้างงัดคัดแผ่นผา		ปลุกปล้ำ
ไปเขยื้อนสุดปัญญา		วายุบุตร
เหาะกลับพลับพลาซ้ำ		สอบถ้อยถามโหร
ขุนยักษแนะแยบให้		หาวา รีเฮย
สระบาทสัตรีมา		รดล้าง
ฤทธิเวทผูกแผ่นผา		เผยจัก ออกพ่อ
ทราบเล่ห์ลอยลมคว้าง		กลับเข้าลงกา
บังตนดลห้องอยู่		เบญกาย
ปลอบประโลมโฉมฉาย		แนบข้าง
ความลับเล่าสู่สาย		สมรทราบ เสร็จเฮย
ขันคั่งสลิลล้าง		บาทให้ภรรดา
อาไลยลานิ่มน้อง		นวลอนงค์
เหาะกลับถึงอุมงค์		มุ่งล้าง
จึ่งเทอุทกลง		ตรงแผ่น ผาเฮย
มนต์เสื่อมสุครีพง้าง		เปิดได้โดยใจ
ลงไปประสบเจ้า		ลงกา
หลับเนตรนั่งสมา		ธิหมั้น
สามนายต่างแผลงอา		นุภาพเผ่น โผนแฮ
หักฉัตรราชวัดกั้น		เกลื่อนรื้อโทรมทลาย
แล้วไปทุบถีบหม้อ		ชลธาร ทิพยเฮย
เดาะเตะเครื่องสักการ		กลาดล้ม
สุครีพถีบขุนมาร		เซซวด
วายุบุตรฉุดเกษก้ม		โขกเกล้าอสุรี
นิลนนทยอบาทขึ้น		ตีตบ
ทศภักตร์เผยอเนตรพบ		เพ่งยั้ง
หยุดโกรธหลับตานบ		นอบบ่นร มนต์แฮ
เดชะพระเวทกั้ง		บ่ได้เจ็บกาย
สามนายย้ายเล่ห์แกล้ง		หลายกล
ท้าวยักษไป่หยุดมนต์		สมาธิหมั้น
ต่างเหนื่อยต่างจินต์จน		จักคิดไฉนนา๒
โอรสมารุดซั้นเข้าข้าง		กล่าวถ้อยปฤกษา
ธรรมดาไตรโลกยแล้ว		โลกีย์
รักกับโกรธย่อมมี		แกล่ใกล้
มณโฑเทพเทพี		ทศภักตร์ สวาศนา
พาสู่สัพยอกให้		โกรธฟุ้งคงเฟือน
พงษภาณุมาศได้		สดับสาร
เหนชอบเช่นหณุมาน		กล่าวอ้าง
ลูกลมล่องลมทยาน		ยังนิเวศน์
สกดยักษลักเข้าข้าง		แท่นแก้วมณโฑ
ยลนางหลับสนิทอุ้ม		องค์อร
ถาถีบทางอัมพร		ผาดฟ้า
ถึงที่ยี่สิบกร กอบตรบะ		กิจแฮ
วางอนุชเทียบหน้า		ปลุกเปลื้องมนต์สดม
ร้องตวาดเหวยท้าวยี่		สิบมือ
นางนี่เมียใครหือ		ใคร่แจ้ง
มัวหลับสับเงาปรือ		จะป่น เปิงแฮ
ฉวยชักผ้าห่มแกล้ง		หยอกเย้ยหยาบหยาม
มณโฑร้องกรีดคว้า		กอดผัว
จอมราพรู้ศึกตัว		หวาดสดุ้ง
เผยเนตรพบลิงพัว		พันหยอก เมียแฮ
เหลืออดพิโรธฟุ้ง		โลดขึ้นยืนยัน
ฉวยชักคันฉัตรต้อน		ตีสวา
สามต่อฤทธิอสุรา		ร่ำล้อ
รบพลางผลัดกันมา		ยื้อหยอก นางแฮ
ท้าวราพเหลือรับท้อ		จิตรยั้งยืนตลึง
ลูกลมหลอนหลอกเย้ย		ยิ้มหยัน
ฉะมั่นขันตีขัน		แตกเปรี้ยง
เมียตัวสิตาชัน		ฉุนโกรธ ฉิวแฮ
เมียท่านฉกมาเพี้ยง		ลูกไม้กลางไพร
หาไม่จะฆ่าให้		วายปราณ
เกรงจะล่วงโองการ		ท่านใช้
กล่าวเสร็จจึ่งสามทหาร		เหาะกลับ มาแฮ
ทูลพระนรายน์ไท้		ท่านซร้องสรเสริญ

จบห้องที่ ๙๐
  เนื้อความกล่าวถึงทศกัณฐ์ได้ข่าวว่าสัตลุงและตรีเมฆถูกสังหารก็เสียใจ คิดจะใช้เวทมนตร์เอาชนะฝ่ายพระราม จึงสั่งเปาวนาสูรให้ขุดอุโมงค์ที่เขานิลกาฬ แล้วเข้าไปทำพิธีอุมงค์ เมื่อพระรามไม่เห็นทศกัณฐ์ออกมารบ ถามพิเภก พิเภกทูลว่าทศกัณฐ์ไปทำพิธีอุมงค์ หากอดข้าว อดน้ำ และอดกลั้นความโกรธได้สำเร็จใน ๗ วัน กายจะเป็นเพชร ต้านทานอาวุธได้ หากชี้ผู้ใด ผู้นั้นก็สิ้นชีพ อีกทั้งชุบไพร่พลของตนให้ต้านทานฤทธิ์เดชได้ พระรามจึงสั่งให้สุครีพ หนุมาน และนิลนนท์ไปทำลายพิธี ทั้งสามไปถึงเขานิลกาฬแต่ไม่สามารถงัดแผ่นศิลาที่ปิดปากอุโมงค์ได้ หนุมานจึงกลับมาถามพิเภกได้ความว่าต้องใช้น้ำล้างเท้าสตรีไปรดแผ่นศิลา หนุมานจึงเหาะไปกรุงลงกา แฝงกายเข้าไปขอน้ำล้างเท้านางเบญกายไปรดแผ่นศิลา สุครีพจึงง้างแผ่นศิลาออกและเข้าไปในอุโมงค์ได้ วานรทั้งสามพยายามทำให้ทศกัณฐ์โกรธด้วยวิธีต่าง ๆ แต่ทศกัณฐ์ก็อดกลั้นได้ หนุมานเห็นว่าควรพานางมณโฑมาเย้าหยอกต่อหน้าให้ทศกัณฐ์โกรธ สุครีพจึงให้หนุมานเหาะไปกรุงลงกา สะกดนางมณโฑแล้วอุ้มมา แกล้งหยอกล้อนางต่อหน้าทศกัณฐ์ ทศกัณฐ์อดกลั้นความโกรธไม่ได้ต้องเลิกพิธี

คำศัพท์	คำอธิบาย
พระครรไลหงษ	ผู้ทรงหงส์เป็นพาหนะ คือ พระพรหม