ห้องที่ ๘ : พระยาสุนทรนุรักษ


          ปางจอมอยุทธเยศได้สดับพจน์
หริรักษลักษณประนตนอบเกล้า
พระสั่งจัดดุรงค์รถพยุหบาตร
อำมาตย์นบจากเฝ้าเทียบพร้อมขบวนพล
          ทธรฐสามนาฎทั้งกษัตริย สี่เอย
ทรงเครื่องสุวรรณรัตน์เพริศพร้อม
เถลิงรถเคลื่อนพลฃนัดขนานเรียบ จรแฮ
ชาวมิถิลาน้อมนบเกล้าเกริกพร
          จอมพงษจักรพรรดิไท้ทัศนา
เมืองมิถิลาผาลาศพื้น
กำแพงเขื่อนทวารารายฉัตร ธงแฮ
หอรบนางจรัลครื้นครึกป้อมปืนราย
          ปราสาทวิลาศล้วนแลวะวับ วามเอย
มุขสี่สุบรรณจับนาคสดุ้ง
ภักตร์พรหมผ่องระยับเรืองโรจน์ กาญจน์นา
ยอดรัตนจำรัศรุ้งเรื่อฟ้าเฟ็ดโพยม
          ท้องสนามแลลิ่วล้วนทรายรอง เรียบนา
สำหรับคชประลองเดชแกล้ว
เพลินทัศน์บัดรถทองถึงกทั่ง
เทียบประทับเกยแก้วเล่ห์ไท้คไลยหงษ
          ท้าวชนกอรรคเรศเชื้อเชิญทธ รฐเอย
เสดจสู่ปรางค์มรกฎเฉิดหล้า
ทรงสดับมธุรพจน์ปทับที่ แท่นเอย
ปวงราชประยูรข้าบาทพร้อมอัญชลี
          ทธรฐชนกท้าวทรงตรัส
สองพระนครสวัสดิ์สว่างเศร้า
เปนศรีสุวรรณปัถพีแผ่น เดียวนา
ตรัสเสร็จต่างเสด็จเข้าสู่ห้องทองปธม
          เรืองอรุณอร่ามพื้นนภา
กุกกุฏโกกิลการเวกเร้า
ท้าวชนกจากนิทร์คลาสรงเสรจ แล้วเอย
ทรงเครื่องออกข้าเฝ้าพรั่งพร้อมพนักงาน
          เผยโอษฐประภาษพร้องพจมาน
ดูก่อนขุนโหรชาญโชคใช้
ตูจะแต่งวิวาหการอภิเศก สองแฮ
หาฤกษศุภสวัสดิให้ปลอดร้ายราคี
          ขุนโหรรับสั่งไท้ภูธร
คูนคิดตามพยากรกรวดแล้ว
เทวาประชุมจรจันทร์จัด ตรีเอย
รุ่งสิบหกชั้นแผ้วฤกษนั้นพลันถวาย
          ทรงสดับโหรให้ฤกษจันทร์ตรี
ตรัสสั่งสุรเสนีใหญ่น้อย
เรวเร่งจัดปรางศรีโสภิศ ผจงแฮ
อำมาตย์รับสั่งคล้อยจัดพร้อมเกณฑ์การ
          แต่งปรางค์พรมลาศพื้นปูรอง
สุจหนี่ลับแลทองฉากกั้น
สุวรรณรัตนจัดกองเปนแท่น สรงนา
เสวตรฉัตรเจ็ดชั้นแว่นแก้วบายศรี
          เบญจะครรโภทกทั้งกลิ่นรศ สุคนธ์เอย
เทียนปทีปสังขกลดเสร็จใช้
ธรรมการรีบประนตอาราธน์ ชฎิลแฮ
แถลงกิจวิวาห์ให้กอบด้วยมงคล
          ธรรมการคำนับแล้วจรจัล
ลุสุธามันตันพรตแกล้ว
สวามิตรวสิฐอนันต์คณะนัก สิทธิแฮ
เผดียงเสร็จดาบศแคล้วลุขึ้นปรางสฐาน
          เทวินทรทราบชนกไท้ทำวิวา หเอย
จัดเครื่องทรงเรวคลาเคลื่อนด้าว
พร้อมเทพยสู่มิถิลาทรงปทับ แท่นนอ
ทธรฐชนกท้าวนบน้อมอภิวันท์
          พระจอมเมรุมาศทั้งนางสุชา ดาเอย
นำจักรีสีดาด่วนคล้อย
สรงชลสุคนธาเสร็จประดับ เครื่องนอ
ดุจสุริยันจันทรย้อยหยัดหล้าเฉลิมศรี
          จวบฤกษเทวราชเจ้าจอมมัฆ วานนา
นำพระกฤษณรักษ์รีบแคล้ว
สุจิตรานาฎนำลักษมีสู่ แท่นเอย
สองร่วมเสวตรฉัตรแก้วเกี่ยวก้อยการเฉลิม
          ทวยเทพยโปรยทิพยฟุ้งบุษปเดียร ดาษแฮ
ได้ฤกษโหรจุดเทียนลั่นฆ้อง
โกษีย์ส่งแว่นเวียนเสร็จดับ เพลิงนา
รบายโบกธุมาต้องกษัตริยแล้วเจิมจันทน์
          เทวาดาบศพร้อมพฤฒิพงษ พราหมณนา
รินอุทกสังขกลดสรงโสรดแผ้ว
อวยพรพิพัฒมงคลเสรจ กิจเอย
ต่างรีบลาท้าวแคล้วเคลื่อนคล้อยยังสฐาน
          สรรพเสรจศุภกิจเกื้อการวิวาห์
สองกษัตริยเปรมปราโมชแล้ว
นำองค์พระจักราวรลัก ษมีเอย
เสดจสู่ปราสาทแก้วมอบให้สมัคสมาน
          ทธรฐเสด็จสู่ท้าวจักรวรรดิ
เสรจซึ่งการพิพัฒศุภพร้อง
ขอลาพระจักรรัตน์กับพระลักษ มีนา
จรนิวัตน์นิเวศน์ป้องปกด้าวผดุงเกษม
          ท้าวชนกจนจิตรต้องตามประสงค์
ออกโอษฐมธุรทรงเสรจถ้อย
ให้หาลักษมีองค์วิศณุ มาแฮ
เถ้าแก่รับสั่งคล้อยแทบไท้ทูลเชิญ
          สองเสดจลีลาศเฝ้าภูธร ชนกนา
ปลอบราชธิดาสมรเสื่อมเศร้า
พระเผยพจนสอนศุภกิจ กษัตริย์แฮ
ปฏิบัติราเมศเจ้าอย่าให้กมลหมอง
          สีดาลาลดพร้องรำพรรณ ต่างนา
จักรวรรดิรัตน์มณีตันจิตรตื้น
ตรัสปลอบประโลมขวัญเนตรอย่า โศกแม่
นางค่อยคลายวายสอื้นอ่อนเอื้อทูลลา
          ท้าวชนกจักรวรรดิว้าอาวร ยิ่งเอย
ตรัสฝากองค์บังอรแด่ไท้
ทธรฐราชภูธรเสดจกลับ ปรางค์แฮ
จึงสั่งเสวกาให้แต่งตั้งเตรียมพล
          เสวกรับสั่งเจ้าจอมอยุท ธยาเอย
มาจัดพลอึงอุตม์เอิกด้าว
สารแสะรถทรงบุษบกเพริศ เพรานา
อีกพวกพลท่านท้าวชนกไท้ปทานนาง
          ทธรฐจากนิทรเยื้องยรรยง ยาตรแฮ
ชวนแปดกษัตริยสรงเสรจแผ้ว
สอดสรวมเครื่องทิพยทรงประดับ พร้อมนา
ต่างยาตรขึ้นรถแก้วตรัสให้ไคลพหล
          แลสลอนงอนรถริ้วทิวธง ไสวแฮ
ทุกรถเทียมดุรงค์ร่านร้อง
บังสูริยเครื่องสูงรหงแหนแห่ จรเฮย
ศับท์แซ่แตรสังข์ฆ้องสนั่นก้องไพรพนม

จบห้องที่ ๘


  เนื้อความกล่าวถึงเมื่อพระอินทร์ทราบว่าท้าวชนกจักรวรรดิจะประกอบพิธีอภิเษกพระรามกับนางสีดา จึงเสด็จลงมาพร้อมกับนางสุชาดาและนางสุจิตราเข้าร่วมพิธีอภิเษก หลังจากเสร็จพิธีท้าวทธรฐพร้อมด้วยมเหสีทั้งสาม พระราม นางสีดา พระลักษณ์ พระพรต และพระสัตรุด ก็ลาท้าวชนกจักรวรรดิกลับกรุงอยุธยา

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
กุกกุฏไก่
โกษีย์พระอินทร์
นางจรัลเสาที่ปักรายเป็นแถวไว้ระยะแต่ละต้นห่างกันพอควร สำหรับแสดงเขต
เบญจะครรโภทกเต้าน้ำ เป็นเครื่องราชูปโภค ใช้สำหรับทรงรับน้ำอภิเษกหรือใช้บรรจุน้ำพระพุทธมนต์หรือน้ำเทพมนตร์
พระจอมเมรุมาศเจ้าแห่งเขาพระสุเมรุ คือ พระอินทร์
ภักตร์พรหมพรหมภักตร์ คือ ยอดปราสาทเป็นรูปพรหมสี่หน้า
สุจหนี่เครื่องปูลาดทำด้วยผ้าเยียรบับไหมทองเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า สำหรับ ทอดถวายพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศ์ เป็นที่ประทับหรือทรงยืน
สุจิตราชายาพระอินทร์
สุชาดาชายาพระอินทร์