ห้องที่ ๖๑ : พระยาราชวรานุกูล


          พระนรายน์บรมนารถได้สดับทูล
เสียวโสตรแสนโศกภูลเทวศเศร้า
ฝืนจิตรจับศรยูรยาตรสพรั่ง พหลแฮ
นำมรรคนิลนนท์เต้ามืดคลุ้มครไลหลง
          พระพิโรธพานเรศรผู้นำผิด ทางแฮ
ทรงลั่นจันทวาทิตยปล่อยก้อง
เปนสามศศิธรพิศไพโรจน เรืองเฮย
ถับทัพทัศน์พระน้องอนาถท้าวเสด็จถึง
          พระหัดถ์ฉุดหอกติ้วตึงมิ หลุดนา
กรกระกองดำริห์อนุชม้วย
ช้อนเศียรพาดเพลาพิไรร่ำ รักเอย
อ้าพ่อเพื่อนยากด้วยพี่พ้นพันทวี
          หวังปราบราพพระน้องกลับปลัย ไปนอ
ควรจะทำศึกไฉนฉะนี้
จากเมียมิหนำใจจำจาก ขนิฐนา
พี่จะตายตามลี้ลับให้ลอายสูญ
          พิเภกโหรเอกรู้เลอโลกย์
ทูลว่าพระอย่าโศกสลดซ้ำ
พรหมประสิทธิ์ฤทธิโมฆศักดิเชี่ยว ชาญแฮ
แต่ประสาศยาค้ำคู่แก้กันหาย
          พระลักษณยังไป่ม้วยชีวี
เกรงแต่แสงสุริยศรีส่องข้าม
โปรดให้หณุมานลีลาศรีบ เรห็จแฮ
ทูลพระรำไพห้ามรถรั้งรอเหิน
          แล้วจรัญบรรพตพร้องสัพยา เก็บเฮย
สังกรณีตรีชวาที่แท้
อิกเบญจะนทีมาเปนกระ สายแฮ
ผสมบดโอสถแก้หอกมลื้นหลุดหาย
          พระสดับกลับชื่นใช้วายุ บุตรเฮย
โดยพิเภกบอกรบุอย่าช้า
แต่ปัญจะสินธุมีอยุทธ ยาแฮ
ฃอต่อสองขนิฐฃ้าข่าวแจ้งความจริง
          หณุมานลาเหาะล้ำลอยหวิว
ยังยุคุนธรฉิวฉับผ้าย
เหนรถระพีปลิวเปลวเปล่ง มานา
โผนยุดฉวยฉุดท้ายรถท้าวทินกร
          ภาณุมาศหวาดว้าว่าราหู จับเฮย
ภอพระผินภักตรดูผาดคล้อย
เปนเพลิงกรดลุกวูสวามอด ไหม้ฮือ
เหลือแต่ขนเพชร์น้อยหนึ่งซ้ำสงไสย
          เอะไฉนใครอาจยื้อยุดรถ เรานา
จำจะชุบถามจรดเรื่องรู้
สามคาบเศกมนต์พจน์พึมเป่า ไปฮา
เปนรูปพานเรศผู้เผือกเขี้ยวมณีฃาว
          กุณฑลขนเพชร์พร้อมรพิถาม ความเอย
ลิงนบทูลนามตามแต่ต้น
จวบจนอนุชารามรบอุป ราชรา
ต้องหอกโมฆศักดิ์ซ้นอุรไท้แทบมลาย
          ผิวะริวิวรุ่รุ่งแจ้ง๑จะวาย ชีพเอย
ฃ้ารับโองการนรายน์รีบเต้า
หายาจะจวนสายเสียรับ สั่งแฮ
จึ่งจู่จับรถเฝ้าเทพยรั้งรอจร
          เราสูรยยูรยาตรเต้าตามจักร
ซึ่งจะเสริดมนพักไป่ได้
เพียงแฝงแต่แสงชักรถแม เมฆนอ๒
สูรีบหายาให้กฤษณแก้อนุชา
          ลูกลมลาสุด้าวดอยสัพ ยาแฮ
เรียกชื่อยาฃานรับทุกครั้ง
แต่หาบ่อเหนจับตัวห่อน ได้เฮย
ขึ้นสู่จอมภูตั้งแต่ค้นจนหิว
          เรียกบนกลับอยู่ใต้ตอบคำ
เลงบ่อเหนเถาลำที่เลื้อย
พลางโอมอ่านเวทสำรวมจิตร สงบนอ
นฤมิตรหางยาวเฟื้อยรวบล้อมรอบไศล
          รัดแต่เชิงชั้นล่างลำเนา ผานา
พันตลอดยอดขุนเฃาฃอดฃ้อง
เรียกพลางรูดหางเดาดูสัพ ยาฤๅ
คอยขยดขยับขยายจ้องจับได้โดยหวัง
          เสร็จเหาะลงสู่พื้นศรีอยุทธ ยาเฮย
ภอพระพรตพระสัตรุศออกพร้อม
มนตรีกระวีดุจดาวแวด จันทร์แฮ
หณุมานคลานน้อมนอบเบื้องบทมาลย์
          ชมัยองค์อนุชเจ้าจักกฤษณ์
เลงกระบี่เผือกพิดห่อนแจ้ง
ตรัสถามว่าอยู่ทิศถานถิ่น ใดนา
ท่านชื่อไรใครแกล้งกลั่นใช้มาไฉน
          ลูกลมทูลข้าชื่อหณุมาน
ทหารเอกพระอวตารติดต้อย
ขุนยักษทศภักตร์พาลลักพระ นางนา
ภูวเรศแสนเทวศลห้อยลเหี่ยต้องตามสมร
          พระชุมพลพวกพื้นพานร
เจ็ตสิบเจ็ตสมทจร๓เกริ่กกล้า
ชมภูขีดขินนครสองเฃตร ควบฮือ
ไปเกาะลงการ้าราพตั้งรงงณรงค์
          กุมภกรรฐ์พุ่งหอกต้องพระลักษณ สลบรา
สมเด็จพระหริรักษตรัสใช้
ฃอเบญจะนทีจักประกอบ ยาเอย
แก้พระอนุชนารถให้รอดฟื้นทันอรุณ
          พระพรตพระสัตรุศได้สดับคดี
น่าอนาถพระจรลีเถื่อนท้อง
จนจากพระลักษมีสมรมิ่ง เมืองแม่
อิกพระลักษณมาต้องสาตรซ้ำแสนเข็ญ
          โศกส่ำร่ำสั่งให้ทูลฉลอง
หมายจิตรติดตามลอองบาทด้วย
โปรดพระอนญาตสอง๔เราอยู่ นครแฮ
ทุกข์นักเจียนจักม้วยมุ่งท้าวคนึงถึง
          พลางหยิบขวดรัตนน้ำปัญจนะ ทีนอ
ขุนกระบีรับประนตเกล้า
ทูลลาเหาะเหินระเห็จลิบ เมฆฮา
ลงสู่สมรภูมิ์เข้านบไท้ถวายยา
          ทูลความตามขนิฐทั้งสององค์ สั่งนา
พระสดับรับยาทรงสั่งให้
พิเภกรับประจงเสมอภาค กันพ่อ
วางน่าหินบดได้ที่แล้วเชีญจร
          โชลมทาลงทั่วซ้ำเศกประ สมเอย
หอกหลุดแผลหายพระลักษณฟื้น
ลืมเนตรนบเชษฐสะบายจิตร ทูลแฮ
ขอบพระคุณเพียบพื้นแผ่นฟ้าฤๅเสมอ
          จักรรัตน์ตรัสตอบแม้นมลายชีพ จริงนอ
พี่จักบรรลัยรีบร่วมน้อง
พลันพระสั่งสุครีพไคลกลับ ขบวนฮา
พหลโห่ฮึกเหีมก้องลุยั้งพลับพลา

จบห้องที่ ๖๑

  เนื้อความกล่าวถึงพระรามเสด็จไปที่สมรภูมิ เห็นพระลักษณ์สลบอยู่ สำคัญว่าสิ้นพระชนม์ก็คร่ำครวญ พิเภกทูลว่าพระลักษณ์ยังมีพระชนม์อยู่ แต่หากปล่อยจนรุ่งเช้าก็จะสิ้นพระชนม์ ให้หนุมานไปห้ามพระอาทิตย์ให้หยุดรถไว้ก่อน แล้วให้หนุมานไปเก็บยาสังกรณีตรีชวาที่เขาสรรพยามาถอนพิษหอกโมกขศักดิ์ให้เคลื่อนหลุดออกมา หนุมานรับบัญชาแล้วเหาะขึ้นไปหยุดรถพระอาทิตย์ พระอาทิตย์ตกใจคิดว่าราหูมาจับรถ เมื่อหันกลับไปไฟก็เผาหนุมานเหลือแต่ขนเพชร จึงร่ายเวทชุบกลับเป็นวานรดังเดิม หนุมานจึงทูลเรื่องราวให้ทราบ พระอาทิตย์ตรัสว่าหยุดรถไม่ได้ ต้องดำเนินไปตามวิถีจักรราศี แต่จะชักรถแฝงเมฆไว้ ให้หนุมานรีบไปหายา จากนั้นหนุมานจึงเหาะไปที่เขาสรรพยา แผลงฤทธิ์ใช้หางรัดรอบเขารวบเก็บสังกรณีตรีชวา แล้วเหาะไปที่กรุงอยุธยา ทูลพระพรตขอเต้าใส่น้ำปัญจนที จากนั้นก็เหาะไปที่สมรภูมิให้พิเภกผสมยาชโลมทา หอกโมกขศักดิ์เคลื่อนหลุดออก รอยแผลหาย พระลักษณ์ก็ฟื้น แล้วพระรามก็สั่งสุครีพให้ยกพลกลับไปยังพลับพลา
⬆ ๑ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ผิวะรวิรุ่งแจ้ง”
⬆ ๒ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “รถแมก เมฆนอ”
⬆ ๓ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “เจ็ตสิบเจ็ตสมุทจร”
⬆ ๔ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “โปรดพระอนุญาตสอง”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
จักรรัตน์ผู้ทรงจักรแก้ว คือ พระนารายณ์ ในที่นี้หมายถึง พระราม
เบญจะนทีน้ำวิเศษใช้เป็นกระสายยาแก้ฤทธิ์หอกโมกขศักดิ์ของกุมภกรรณ อยู่ที่เมืองอยุทธยา
ปัญจะสินธุน้ำวิเศษใช้เป็นกระสายยาแก้ฤทธิ์หอกโมกขศักดิ์ของกุมภกรรณ อยู่ที่เมืองอยุทธยา
ปัญจนะทีน้ำวิเศษใช้เป็นกระสายยาแก้ฤทธิ์หอกโมกขศักดิ์ของกุมภกรรณ อยู่ที่เมืองอยุทธยา
สังกรณีตรีชวาต้นยาวิเศษชื่อสังกรณี และต้นยาวิเศษชื่อตรีชวา อยู่ที่เขาสรรพยา ใช้แก้ฤทธิ์ หอกโมกขศักดิ์ของกุมภกรรณ