ห้องที่ ๕๓ : พระยาราชสัมภารากร


          บรมราเมศรเจ้าจอมสกล ภพเฮย
สถิตย์นิทราบนแท่นไท้
จวนจักอุไทยดลแดนทิศ บูรพแฮ
เทพย์หากสังหรให้เหตุแจ้งแจ่มสุบิน
          ว่าระวิทรงกรตแผ้วเพียงเพน
อสุรคาบสุริเยนทร์ด่วนดั้น
พระบาทหยั่งปริเวณภพภุ ชงค์แฮ
ยื่นหัตถ์หักฉัตรชั้นโลกยท้าวพรหมาน
          เรื่ออรุณอร่ามพร้อยพรายศรี
ดุเหว่าตื่นไก่ตีปีกก้อง
พระดัดผะธมลีลาศจาก อาศน์เอย
ชวนพระลักษณ์สู่ห้องแห่งน้ำสนานชล
          สององค์ทรงเครื่องแม้นองค์อมร
ประทับอาศน์มาตย์พานรขนัดเฝ้า
สมเด็จพระสี่กรตรัสสุ บินแฮ
พิเภกพิเคราะห์เข้าเขตรร้ายรคนดี
          ทูลว่าอาทิตยพ้องไภยรา หูเฮย
ไมยราพจักสกดภาสู่ด้าว
เอื้อมหักฉัตรเหยียบนาคาภพ นั้นฤๅ
ยักษจักแหลกเกรียดิ์ท้าวเกริกฟ้าบาดาล
          แต่เคราะห์วันเรี่ยวร้ายแรงนัก
เสาร์เทริดจวบจันทร์จักเพลี่ยงพลั้ง
ราหูทับถึงลักษณเลงโทษ ใหญ่แล
เพียงอุไภยยามยั้งล่วงแล้วสวัสดี
          กฤษณสั่งสุครีพให้เกณฑ์สวา รวังเฮย
วายุบุตรทูลอาษาส่วนป้อง
น้าหลานเร่งเกณฑ์พานรกวจ ขันแฮ
กองนั่งกองตรวจต้องต่อล้อมรวังไภย
          ลูกลมแผลงเพศคล้ายจักรวาฬ เขาเฮย
สูงจรดพรหมหยั่งธารโลกย์ตั้ง
กรวมกลืนพลับพลาสถานสถิตย์อก ลิงแฮ
ลิ้นปากเปนบานกั้งนอกหอมหางวง
          พระลักษณพิเภกเฝ้าบาทชิด แท่นเฮย
นอกโอษฐบุตรอาทิตย์ตรวจหน้า
เตียวเพชตระเวนคิดคอยจับ มารแฮ
เกริกเกริ่นจังเกียงกล้าแซ่ฆ้องเสียงขาน
          สิบแปดมกุฎเหี้ยมเหิมมหิทธิ์
สิบหกนายแปดทิศทัวด้าน
ตนหนึ่งประลองฤทธิรเหจเตร่ ตรวจฮา
นายหนึ่งมุ่งหมายต้านต่อด่นปดาดิน
          จวนฤกษไมยราพร้ายรีบสรง เสรจนา
ภูษิตยกดำทรงผ่องแผ้ว
อาภรณ์พิจิตรมงกุฎมาศ สรวมแฮ
หัตถ์กระลึงกล้องแก้วกล่องเม้นยาสดม
          อัศฎงค์อสุรแทรกพื้นปรัถพี ขึ้นนา
ลุฝั่งสมุทลีลาศเต้า
ถึงมรกฎคีรีราพเพ่ง เศิกแล
ค่ายพลับพลาเขตรเค้ายักษยั้งยลเฟือน
          จวบลิงนิมิตรแม้นกำแพง เขาเฮย
หมายมดแทรกดินแทรงเสาะดั้น
สุดพื้นบพ้นแผลงเดชโผล่ เหาะแฮ
จบภพพรหมทุกชั้นรูปร้ายยังบัง
          ไมยราพกลับดอดด้อมเมียงมอง
จรจวบจังเกียงกองตรวจกล้า
แปลงปลอมกระบี่ปองสืบทราบ เหนแฮ
เลงว่าถ้ำลิงอ้าโอษฐท้าวหทัยเปรม
          รีบเหาะลุยอดยั้งโสลาศ เขาเฮย
ร่ายเวทเปิดอากาศผ่องแผ้ว
ควงกล้องปัทธำมราชวาวสว่าง
เปรียบประกายพฤกษแพร้วพร่างฟ้าดินพราย
          ลิงพลกลบ่อแจ้งใจสบาย
ดูว่าดวงดาวประกายก่อนเช้า
บอกกันวุ่นเวยวายกิจหย่อน ลงแฮ
ยักษสู่เหนือลมเข้าเป่าซ้ำสกดลิง
          มวนพหลกรนครอกคล้ายฃอนทับ กันนอ
บ้างนั่งนอนพิงหลับเกลื่อนกลิ้ง
ไมยราพกระชากจับกายสั่น ลองแล
เหนหลับสนิททิ้งสู่ข้างคางกระบินทร์
          บงบุตรสุริยยั้งยังปตู โอษฐเอย
ยักษเป่าโอสถดูม่อยม้วน
น้าหลานหลับมารยูรยาตรย่อง เหย่าแฮ
เข้าปากลิงแลล้วนค่ายป้อมปานเมือง
          ขุนราพล่วงค่ายเข้าเฃตรพลับ พลาเฮย
ตามุ่งเงี่ยโสตรสดับดุ่มด้อม
ลัดหลีกกระท่อมลับลิงไพร่
บัดสกดหมดเสียงอ้อมแอบเข้าถึงทวาร
          ยักษยลนฤนารถนั้นเนาอาศน์
พิเภกเคียงวรบาทท่านไท้
พระลักษณ์นั่งรวังราชริมแท่น ผธมเฮย
เหนถนัดตรบัดได้ช่องเข้าเป่ายา
          ทวีวรราชต้องมนต์สดม หลับเฮย
พิเภกผอยอารมณ์เรื่อยริ้ว
ไมยราพย่องยลสมจิตรหยุด คนึงแล
พรั่นพระเดชดานกริ้วกลับเข้าเคียงองค์
          บงโทธิเบศรพริ้งเพราผธม
ไฉนพระชนนีชมฤทธิร้าย
พริบตาบ่อครืคมดาบฆ่า
ดำริห์บัดขยับย้ายขยิ่มช้อนองค์ราม
          ไมยราพแบกพิศณุเจ้าจากโอษฐ ลิงเอย
ชำแรกลอดเขาโฃตเฃตรเข้า
วางรามแทบป่าโตนดตรัสสั่ง มารแฮ
กรงเหล็กจำจงเฝ้าค่ำนี้ไรวรวัง
          พิรากวนรีบเปลื้องปลดปละ มันนอ
ให้ตักทึกเติมกะทะเทียบไว้
พรุ่งรุ่งจึ่งกูจะมัดมนุษย์
กับบุตรมันต้มให้พินาศน์พร้อมคราวเดียว
          ไมยราพสั่งเสรจเข้าในปราง
อรนาฎอนงค์นางเนื่องน้อม
ประทับประธมพลางเรียกอยู่ งานแฮ
พัดนวดบำเรอซร้อมแซ่ซร้องดุริยางค์
          นครบาลมารใหญ่ให้เวรศา ลาเอย
เบิกเหล็กคลังในขวากับไม้
ยักษช่างต่อรดมมาทำเสรจ กรงแฮ
นำใส่มนุษย์ไว้ที่ตั้งดงตาล
          พัศดีนายตรวจให้สมทบ
ขุนหมื่นไพร่จงครบสิบล้าน
ล้อมรวังนั่งจุดคบเพลิงสว่าง
เสียงเกราะเกริกสะท้านแทตยเหี้ยมฮึกเหิม
          องครักษขวาซ้ายดาบฝักแดง
มหาตรายงานแจงจดถ้วน
กองตเวนรอบกรงแขวงสุรเดช ตื่นแฮ
พลยักษพิทักษล้วนโล่ง้าวหลาวถือ

จบห้องที่ ๕๓

  เนื้อความกล่าวถึงพระรามสุบินว่าพระอาทิตย์ทรงกลด อสูรราหูมาอมเอาไป และพระองค์ยื่นหัตถ์ไปหักฉัตรชั้นพรหม พระบาทเหยียบไปที่พิภพนาค พิเภกทูลทำนายว่าไมยราพจะมาสะกดเอาพระรามไปยังเมืองบาดาลแต่ไม่เป็นอันตรายและจะมีชัยแก่มาร แต่ยังมีเคราะห์อยู่ ต่อล่วงสองยามไปแล้วจึงจะพ้นภัย หนุมานรับอาสาปกป้องพระราม แล้วเนรมิตกายใหญ่โตอมพลับพลาไว้ พระลักษณ์และพิเภกเฝ้าอยู่ที่แท่นบรรทม ส่วนสุครีพและเหล่าวานรสิบแปดมงกุฎคอยตระเวนตรวจตราโดยรอบ เมื่อถึงเวลาค่ำ ไมยราพขึ้นจากบาดาลมาที่เขามรกต มองไม่เห็นค่ายและพลับพลาจึงแปลงเป็นลิงเข้าไปถามพวกวานรจึงรู้ว่าหนุมานอ้าปากอมพลับพลาไว้ หากพ้นสองยามไปแล้วพระรามจะพ้นภัย ไมยราพจึงเหาะขึ้นไปบนภูเขา กวัดแกว่งกล้องปัทธำมราช สว่างราวกับแสงของดาวประกายพรึก พวกวานรสำคัญว่าพ้นสองยามแล้ว ก็เลิกตระเวนตรวจตรา ไมยราพจึงลงมาเป่ายาให้หลับไปทั้งกองทัพ แล้วเข้าไปในปากหนุมานแบกแท่นที่พระรามบรรทมลงไปยังเมืองบาดาล ใส่กรงเหล็กไว้ที่ดงตาล แล้วสั่งนางพิรากวนตักน้ำใส่กระทะเตรียมไว้ต้มพระรามและไวยวิก

ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “นอกห้อมหางวง”
ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ทั่วด้าน”
ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ต่อด้นปดาดิน”
ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “หมายมุดแทรกดินแทรง”
ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ทวิวรราชต้อง”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
จังเกียงพลวานรในกองทัพพระราม
เตียวเพชมุขมนตรีวานรชาวเมืองขีดขินและเมืองชมพู ผู้มาเป็นพลวานรในกองทัพพระราม
สิบแปดมกุฎเสนาวานร ๑๘ ตนที่อวตารจากเทวดาต่าง ๆ มาเป็นกำลังพลในกองทัพพระราม