อสูรนามคนธรรพไท้		เถลิงถวัลย
เดองดีดศรีสินบรร		เจอดหล้า
เนาปราสาทสามพรร		โณภาษ ผงาดแฮ
สามมุขสุกมาศจ้า		ก่องแก้วแกมสม
แหล่หลายสมบัติล้ำ		ล่มสรวง ลงฤๅ
พลคฤคฝึกเจนทลวง		ถล่มเสี้ยน
นันทามหิษีดวง		สมรปิ่น สนมนา
คเนหมื่นสี่พันเที้ยร		ถ่องหน้านวลสนม
ดรโณรศราชแก้ว		กลางยุทธ
นามวิรุณพัทผุด		ผึ่งพริ้ม
คนธรรพราชกาจผรุศ		เรืองศักดิ์
ไตรภพยำเดชปิ้ม		ปั่นถ้าปองโถง
เพรงเคยเสวยศุขด้วย		ภาวิรุณ พัทแฮ
ไป่ย่ำอิษิกุณฑ์จำ		มละเว้น
ปางตริเตร่พนภุญช์		มางษมฤค
ชมพฤกษผาสกุณเหล้น		แหล่งด้าวแดนเผือน
ตรัสชวนวโรรศแกล้ว		กลอยหไทย
พ่อไป่สบายมาไป		ไล่เนื้อ
สั่งอมาตยตรวจไตร		เตรียบพยู่ห์ ยักษเฮย
นนทกาลมาตย์เกื้อ		เกษน้อมโดยกรแส
เกณฑ์พลพยุหต้งง		ตามวิถี นาฮา
ผูกคชระวางในพี		ผ่องห้าว
หมอควาญสนอบแดงดี		ไดกรซับ ขอแฮ
ปรดับดูอคร้าว		เครื่องข้างไฉไล
ขุนแสะผูกแสะล้วน		ลมแรง เสมอฤๅ
ผูกแสะนำแสะแซง		แข่งคฤ้ๅน
แลเมลืองเครื่องแสะแพง		เพียบค่า ขูแฮ
สนะแย่งทองตองพื้น		แต่งผู้เลอหลัง
ขุนรถเทียมรถเที้ยร		เรือนทอง
เทียมสัตว์สิงห์ผกผยอง		ขับคว้าง
กัญจุกอ่ารถึกผอง		เขมามาศ ดวงแฮ
งอนธวัชสำเรียวสล้าง		สลับล้วนสามชาย
รายเรียบพลยาตรกล้า		กลางสมร
อาวุธรริบถกลกร		ไขว่แคว้ง
สีฟ้าสนอบสรวมรอญ		เศอกสง่า งามฤๅ
ชาญศึกฝึกเจนแจ้ง		แบบมล้างบรมลาย
โทไทคไลโสรจน้ำ		จรุงลออง โปรยเฮย
ภูษิตสนับเพลาทอง		พศช้อย
ฉลององค์เกราะเพชรฉลอง		สอเนือง นบแฮ
ตาบทิศสังวาลห้อย		เฟื่องเบื้องปรัศสอง
ธำมรงค์พาหุรัดทั้ง		วไลยราย เส้นเอย
กรรทอบชายไหวชาย		คู่แพร้ว
ผ้าทิพย์ทับชายปลาย		ห้อยสะบัด รจิตแฮ
มกุฎกาบกรรเจียกแก้ว		อ่าแล้วขัดค
กุมศรกวัดผ้ายสู่		รถชไมย
เถลิงราชอาศนอำไพรุ์		พัตรแพร้ว
แอกงอนอ่อนงามใบ		ธวัชโบก
เรือนรถกำกงแก้ว		ก่องเก้าแกมกาญจน์
สามยอดสูงเยี่ยมฟ้า		บุษบก อร่ามเฮย
สีหสี่พันเทียมผก		แผดร้อง
โลทันพาดธนูยก		ขับพ่าง ลมแฮ
สลับเครื่องสูงกลองฆ้อง		โห่ก้องเดอรขบวร
โดยหว่างพนมพนัศเจ้า		จอมยักษ
ชมทิชแทบทางพัก		พึ่งไม้
ไส้แสกสู่โศกสัก		เสนสู่ สนนอ
เพลินพิศพักพหลไว้		ทุ่งเว้องทิววัน
ชวนวิรุณเหิรแสะห้าว		หรรถกวาย หอกฮา๑
เรียกแสะทหารชาญหลาย		ไล่เนื้อ
สองซัดสัตว์ชงัดตาย		ตากแผ่น ไผทแฮ
บางด่าวบางโดดเงื้อ		ตรวดซ้ำตรวยเสีย
ชนกหักฅอเนื้อสูบ		เลือดภักษ์
เอารศเหยียบยองควัก		เนตรกล้ำ
พลดุรงค์ภวกเดิรกัก		มฤคฉวัด เฉวียนฮา
ยิงฟาดโยนฟันห้ำ		พุ่งเท้งพวยแทง
หักขาฉีกอกง้าง		งาสาร
กวางแรดโคโตฟาน		ฟาดเคี้ยว
เสือสิงห์มหิงษหาญ		เหมหวด ห้ำฮา
จอมแทตยปรบหรรถเบี้ยว		โอษฐชี้สรวลเชวง
มีหมู่นักสิทธ์สร้าง		พรตกลา กุณฑ์เฮย
เจริญเวทตามเพิงผา		ชวาบวุ้ง
บางสมาธิ์ตรากแสงอา		ทิตยเคร่ง ครัดนอ
บางยาตรยืนรวังฟุ้ง		ข่มป้องเอนทรีย์
คนธรรพ์ล่ามฤคแล้ว		จากดุรงค์
เถลิงรถปรพาคดง		ขนัดห้อม
ห้าโยชนกึ่งจึ่งบง		ไสลใหญ่ สูงแฮ
ธารทกพยุหยาตรพร้อม		สอาดสอ้านสราญแสน
ขับรถลดเลี้ยวเล่น		เลงกรฎี
เล็กเล็กเนินคิรี		เรี่ยตั้ง
คเนคนึงซึ่งฤๅษี		สรรพรต ปวงนอ
ตูไป่ยายียั้ง		ยิ่งกล้ากลากุณฑ์
จักแสดงเวทให้หมู่		มานพ เทพนอ
นานจักเรืองมาลบ		หลู่ได้
อานุภาพปราบจบ		จักรแต่ ตูเอย
จาส่ายพรตกรรมให้		เหือดสิ้นโหติสูญ
ตริเสร็จตรัสสั่งพ้อง		พลโรม
ปวงยักษแสดงเดชโจม		จับเค้น
รันชีป่าป่วยโทรม		สบสนุกนิ์ มือนา
ปวงนักสิทธิจิตรเต้น		ต่างลี้ลำโบย
บางฉวยเปลือกไม้แสบก		ขลาคา กรองเฮย
บางจรดธารหรรถผวา		ปะทะกลุ้ม
บางแอบพุ่มหวายหนา		โพรงพฤกษ ศิขรแฮ
บางร่ายกำบังคุ้ม		ฤทธิกล้าคลาหาว
ปวงยักษหนุนโห่ร้อง		อึงอุด
ทลายสิ่งนานากุฎิ์		แหลกถ้วน
มลายเสร็จปิ่นอสูรสุด		ทนงนึก หาญนอ
แหล่งนาคนรสรวงล้วน		ฤทธิ์สู้กูไหน
หวังราญเวียงราชทั้ง		ธาษตรี
สั่งเลื่อนรถพหลลี		ลาศห้อม
ลัดดงลุด่านบุรี		ไกยเกษ
ไศลจรวดเมฆเรียดล้อม		จรอกรุ้งฉเพาะยูร
บทวลัญช์มานุษยท้าว		แทตยยล เหนฮา
รอยกุรุงอยุดพหล		แถบห้วย
นนทกาลแฮะขับพล		พังด่าน สูเฮย
ชาวด่านจับมาด้วย		ด่วนได้โดยถวิล
บงงคัลบงงคับให้		หักพลัน นาฮา
ผองยักษหักหาญรัน		ไล่ล้าง
ชาวด่านผ่าวเผือดผัน		ผผกพ่าย พังนอ
ฉวยบุตรฉุดพธูคว้าง		แข่งหิ้วของแหน
พลจับมนุษยฉุดหมั้น		มัดมา ถวายแฮ
ทรงซักเสร็จสั่งลิขา		เศกอถ้อย
นนทกาลแต่งมอบคลา		ถวายกษัตร สูนอ
ขุนด่านรับสาศน์คล้อย		สู่แคว้นเวียงหลวง

จบห้องที่ ๑๗๒
  เนื้อความกล่าวถึงท้าวคนธรรพ์ราชายักษ์แห่งเมืองดิศศรีสิน มีโอรสชื่อวิรุณพัท เก่งกล้าเป็นที่ยำเกรงไปทั่วทั้งสามภพ แต่เดิมท้าวคนธรรพ์และวิรุณพัทไม่เคยรังแกบรรดาฤษีทั้งหลาย อยู่มาวันหนึ่ง ท้าวคนธรรพ์ชวนวิรุณพัทไปล่าเนื้อในป่า ทั้งท้าวคนธรรพ์และวิรุณพัทรวมทั้งไพร่พลไล่ฆ่าสัตว์ตายเกลื่อนกลาดแล้วสูบเลือดกิน หลังจากนั้นก็เคลื่อนพลมาจนถึงภูเขาใหญ่ มีอาศรมฤษีเรียงรายอยู่ ท้าวคนธรรพ์เห็นฤษีบำเพ็ญพรตอยู่ตามอาศรมเชิงผา ก็คิดว่านับวันอำนาจพรตของฤษีอาจแก่กล้าขึ้นและหากมาลบหลู่ตน ก็จะปราบได้ยาก จึงสั่งให้ทำลายอาศรมและพิธีบำเพ็ญพรตของฤษี เหล่าฤษีทั้งหลายตกใจกลัวพากันหลบหนี ท้าวคนธรรพ์ยิ่งทะนงฤทธิ์เดชของตน คิดจะไปทำลายบ้านเมืองปราสาทราชวัง จึงสั่งไพร่พลเดินทางต่อ เมื่อมาถึงเมืองไกยเกษ สังเกตเห็นรอยเท้ามนุษย์ จึงให้นนทกาลแม่ทัพเข้าไปตีด่าน นนทกาลจับนายด่านมาเฝ้า ท้าวคนธรรพ์จึงให้นายด่านนำสารท้ารบเข้าไปให้กษัตริย์เมืองไกยเกษ

คำศัพท์	คำอธิบาย
บทวลัญช์	รอยเท้า