ห้องที่ ๑๓ : หมื่นนิพนธ์ไพเราะห์


          พาลีเถลองอาศน์แล้วมีวา จาเฮย
สั่งสุครีพอนุชาร่วมไร้
พรุ่งนี้พี่จักลาต่อยุทธ มหิงบ์แฮ
เจดทิวาจักได้กลับด้าวดลสถาน
          คอยผิดนัดเจ้ายกพลขันธ์
ไปที่เนินรัตนบรรพตด้วย
ยลโลหิตสำคัญในที่ ธารนา
ไหลค่นมหิงษ์ม้วยอย่าได้แหนงฉงาย
          ผิเลือดเหลวหลั่งให้เล็งกล
คือพี่ถึงมรณชนม์เช่นพร้อง
จงขับพวกพหลขนผาผนิด
ปิดปากคูหาห้องอย่าให้ใครเหน
          สั่งเสร็จเสดจเข้าที่นิทรา
จนรุ่งแสงสุริยาแผดแผ้ว
ดัดผธมสนานวารีสุ คนธ์นอ
ทรงเครื่องทรงขรรค์แก้วเสรจขึ้นคัคณานต์
          เตร็จทยานลุแหล่งพื้นบรรพต
บงมหิงษ์ยืนบดไบ่เอื้อง
ว่าเหวยกระบือคดคอยรบ เราฤๅ
เรวเร่งตามตูเยื้องยาตรถ้ำสุรการ
          ทรพีมนัศห้าวโมหันธ
ผลุนแล่นตามติดถลันสู่ถ้ำ
สองเขาเสี่ยวพัลวันไวว่อง
กระบี่คุมขรรค์ห้ำหวดซ้ายแทงขวา
          สองรบรันขับเขี้ยวคลุกคลี
เจดทิวาราตรีต่อสู้
สองฤทธิเรี่ยวราวีฤทธิต่อ ฤทธิแฮ
กากาจอาจไหวรู้เลศแสร้งแถลงถาม
          เหวยทรพีอาจอ้างโอหัง
ฤๅเทพใดอวยพะลังเพิ่มเกื้อ
กาษรตอบวาจังโดยทุ จริตแฮ
แมนบมีมาเอื้ออาจด้วยตนตู
          สองเขาแหลมแกร่งกร้าวเกรียงหาญ
สามารถจักผจญผลาญอมิตรม้วย
พาลีเกริ่นพจมานมวญเทพ รักษเอย
อ้ายมหิงษ์ผรุษด้วยห่อนรู้คุณเธอ
          เชอญเทพจรสู่ด้าวสถิตย์แดน ท่านเทอญ
เสวยศุขสุรางค์แมนแมกฟ้า
ทวยเทพไป่มีแคลนคนึงแน่ จริงนอ
อ้ายมหิงษอยาบช้าชั่วแท้มลายคุณ
          หกเทพยออกจากเบื้องกายควาย
แสดงฤทธิเพราพรายแพร่ถ้ำ
เฉภาะกระบี่บงฉายโฉมเฉอด ลออเอย
เรห็จจากศิงฃรล้ำลุฟ้าพิมานเนา
          พาลียลแยบยิ้มโผนทยาน
จับกระบืออหังการฤทธิแกล้ว
ทรพีต่อรำบานแรงพิบัติ ถอยเฮย
กระบี่เทิดขรรค์แก้วฟาดต้องกาษร
          ทรพีระด่าวดิ้นแดยัน ม้วยนอ
เทพยสถิตยผาอรัญมี่พร้อง
อวยไชยปรนหัดถ์สันต์สรวลเกรอก กราวฮา
เทพย์พุรุณดาลต้องตกฟุ้งฟูมฝน
          ปางสุครีพกลั่นแกล้วสิทธิศักดิ์
คอยเชษฐโดยใจภักดิ์ผิดเค้า
ชวนองคตหลานรักกับพวก พหลเฮย
ออกจากขีดขินเข้าเฃตรแคว้นอารัญ
          ถับถึงเนินถ้ำรัตน์สุรกาญจน์
พลบค่ำฝนตกจานเจิ่งห้วย
มิทราบกิจยลธารทฤษดิเลือด เหลาแฮ๑
คิดว่าจอมเมืองม้วยม่อยหน้าอักอวน
          สุครีพพิลาปรื้อรำพรรณ์
กรตระกองหลานขวัญแน่งน้อย
เสนาต่างจาบัลย์ศับท์เพรียก ไพรเฮย
พลพวกพหลละห้อยร่ำไห้โหยครวญ
          บุตรระวิโศกสั่งพ้องพลสวา
สูเร่งขนเศลากลบกั้น
ถมปากช่องคูหาตามสั่ง เชษฐนอ
ทำเสรจยกพหลดั้นป่าด้นดลเมือง
          ปางพาลีท่านไท้ฤทธิรอน
ทรงตัดเศียรกบือคอนบ่าเต้า
ถึงทวาเรศสิงขรเหนผนิด ผานอ
ดาลราชกระมลเร้าเคียดแค้นคำรน
          จับเศียรควายคว่างด้วยกำลัง
ไศลล่งในนอกพังพนัศก้อง
เรห็จรีบลุสฐานวังสถิตย์แท่น ทองเฮย
ตรัสเหม่อุปราชน้องเนื่องเนื้ออาธรรม์
          กระทืบบาทกราดเกรี้ยวโกรธนัก
ปริภาษขับคึกคักขู่ฟุ้ง
ดูดุ๋ชาติทรลักษณ์หลากเผ่า พงษแฮ
สุครีพหวาดจิตรสดุ้งกราบไท้ทูลสนอง
          เยียกิจโดยสั่งเบื้องบาทมูล
ขอพระบดินทร์สูริย์โปรดเกล้า
พาลีสดับคำทูลธพิโรธ แรงแฮ
ชักพระขรรค์เพชรเข้าไล่น้องพัลวัน
          บุตรอาทิตย์หลบหน้าหลีกหนี
ออกนอกพระบูรีร่ำไห้
กระมลหม่นหมองทวีทเวศคร่ำ ครวญแฮ
เชษฐบ่คิดยามไร้บ่นรื้อความหลัง
          เวรุใดวิบากโอ้อกตู
มาบุกดงแดนผลเดี่ยวดั้น
ฝืนมนัศลัดเลียบคูบันลุ
อำมตังเขานั้นสถิตยเบื้องเฉนียรธาร
          วายุบุตรฤทธิกร้าวเกรียงหาญ
ออกจากตระบะฌานไป่ช้า
เสาะผลพฤกษตระการเลมเลือก กินแฮ
ภอจวบเจอะพระน้านอบเกล้าทูลถาม
          สุครีพแถลงเล่าต้นจนปลาย เสร็จแฮ
กระบี่สองรทดกายก่นเศร้า
รงับโศกลูกลมถวายอภิวาท ลาเฮย
ลุป่ากัทลีเข้าสู่ห้องเจริญฌาน
          พระยาขรอนุชได้ทศกรรฐ
นางรัชฎาสูรขวัญเนตรท้าว
ครองบูเรศโรมคันสนมหมื่น นางเนอ
สมบัติสรรพอคร้าวสพฤบพร้อมพลพฤนท์
          จอมนาฎครรภ์แก่ให้อาวรณ์ เทวศเฮย
คือทรพีกาษรสู่ท้อง
คลอดบุตรชื่อมังกรกรรฐราพ ร้ายแฮ
สมพจน์พระศุลีพร้องสาบไว้ปางเพรง
          ที่สองเอารสท้าวทรงฤทธิ
สมเยศแสงอาทิตย์บุตรไท้
สกนธ์กายเฉกเชษฐพิศพิมพ์หล่อ เดียวแล
สองกษัตริยผดุงไว้เสน่ห์แม้นดวงกมล

จบห้องที่ ๑๓


  เนื้อความกล่าวถึงพาลีบอกสุครีพว่าจะไปรบกับทรพีในถ้ำ หากครบ ๗ วันแล้วยังไม่กลับขอให้ยกไพร่พลไปที่เนินเขา และให้สังเกตเลือดเป็นสำคัญ หากเลือดข้นก็หมายถึงว่าทรพีตาย หากเลือดใสก็ให้รู้ว่าตนตายแล้ว ให้สั่งไพร่พลขนหินมาปิดปากถ้ำอย่าให้ใครเห็นศพ รุ่งขึ้นพาลีไปถึงภูเขา เห็นทรพียืนรออยู่ ก็เรียกให้ตามเข้าไปสู้กันในถ้ำ พาลีกับทรพีต่อสู้กันถึง ๗ วัน ๗ คืน ก็ไม่เพลี่ยงพล้ำแก่กัน ในที่สุด พาลีลวงถามทรพีว่ามีเทพองค์ใดช่วยให้มีกำลัง ทรพีตอบว่าไม่มีเทพองค์ใดคุ้มครอง เก่งด้วยตัวเอง เทพที่รักษาทรพีอยู่จึงออกจากร่าง พาลีจึงฆ่าทรพีได้ เทพแห่งภูผาต่างพากันแซ่ซ้องสาธุการ พระพิรุณก็อวยชัยบันดาลให้ฝนหลั่งมา สุครีพคอยจนเกินกำหนด ๗ วันตามที่พาลีสั่งไว้ ก็พาองคตและพลวานรไปที่ถ้ำ ไม่รู้ว่าฝนตกตั้งแต่เมื่อคืน เมื่อเห็นเลือดทรพีปนน้ำฝนเป็นเลือดใสไหลออกมา ก็สำคัญว่าพาลีสิ้นชีพแล้ว จึงสั่งให้พลวานรเอาหินปิดปากถ้ำแล้วกลับไปยังกรุงขีดขิน ฝ่ายพาลีคอนหัวทรพีออกมา เห็นปากถ้ำปิดก็โกรธ เอาหัวทรพีขว้างหินที่ปิดพังลงมา แล้วกลับเข้ากรุงขีดขิน เห็นสุครีพก็โกรธ จึงขับไล่ เมื่อสุครีพทูลเล่าว่าตนทำตามคำสั่ง พาลีก็ยิ่งโกรธชักพระขรรค์ออกไล่ฟัน สุครีพจึงหนีออกจากเมืองไปอยู่ที่เขาอำมตัง หนุมานมาหาลูกไม้ พบสุครีพ สุครีพเล่าเรื่องที่ถูกพาลีขับไล่ ต่อจากนั้นหนุมานก็ลากลับ ส่วนทรพีไปเกิดเป็นมังกรกรรฐ์ลูกพญาขรเจ้าเมืองโรมคัล ซึ่งเป็นน้องทศกัณฐ์ ต่อมามังกรกรรฐ์มีน้องชื่อแสงอาทิตย์
⬆ ๑ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ทฤษดิเลือด เหลวแฮ”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
ดัดผธมตื่นนอน
ผนิดปิด