ห้องที่ ๑๑๘ : กุเรเตอร์ทัด


           ปางบรมนเรศรเจ้าจักรภุช
ชมชอบบุตรมารุต เสร็จแล้ว
ตรัสสั่งสุริยบุตร เตรียมพวก พหลเฮย
การด่วนเราจักแคล้ว บัดนี้อย่านาน
           สุครีพรับสั่งคล้อย คลานคลา
รุดรีบบอรอรา เร่งเร้า
เทียบรถเทียบโยธา ทุกหมวด หมู่เอย
พลยักษพลลิงเข้า ที่ริ้วรวังคอย
           จัดเสรจกลับนบไท้ ทูลพลัน
พระสดับมธุระผัน ภักตรเยื้อน
ชวนลักษณอัคเรศจรัญ จากพลับ พลานา
ทรงรถพจนาทเอื้อน สั่งให้ขบวนจร
           ส่ำแสนพยุหก้อง โกลา หลเฮย
เสียงโห่เพียงเสียงอา กาศครื้น
วายุพัดกระพือพา ธุลีมืด มนแฮ
ดังจักซุดแผ่นพื้น ภพด้วยพลเดิน
           ฝูงสัตวจตุบาทเต้า แตกหนี
ลมั่งกระจงจามรี แรดร้าย
กาษรสุกรหมี หมุนวิ่ง กระเจิดฮา
ทุกสัตวทุกสิ่งย้าย แยกพ้องแอบพง
           อัณฑชานาเนกร้อง รนเสียง
ฟังสุโนคเสนาะเพียง ขับไม้
พระยลวิหคเรียง รายจับ พฤกษนา
พลางชื่นชี้ชวนให้ อนุชน้องนางชม
           ลุคันธมาทน์แล้ว ตรัสพลาง
แรกพี่ตามอนุชนาง นาดเยื้อง
มาแรมอยู่ยังกลาง ไพรเถื่อน นี้นา
แสนโศกบสร่างเปลื้อง ปลดร้อนลำเคญ
          จึ่งองค์อมเรศรใช้ เทพนำ
เครื่องทิพยอาภรณสำ เร็จพร้อม
ให้พี่พี่จึ่งอำ ลาผนวช ออกนา
สุครีพชมภูน้อม เนื่องพ้องพลทหาร
           เรียมจึ่งตรีพยุหเต้า ตามสมร
เผด็จดัษกรรอญ ราบได้
ตรัสเสรจรีบพลจร จากที่ นั้นแฮ
ถิงด่านขีดขินให้ เร่งเร้าจตุรงค์
           บัดกระบินทรนิลพัดผู้ ชาญสมร
ทราบว่าพระสังขกร เกือบใกล้
จึ่งพาหมู่พานร ไคลสู่ พระนา
ถึงประนตประนมไหว้ ธเรศรไท้ทั้งสาม
           สุครีพน้อมเกล้ากราบ ทูลสาร
ฃอพระจอมจักรพาฬ แผ่นหล้า
เสดจประทับสำราญ ในนัค เรศเฮย
พอผ่อนพลเลื่อยล้า ก่อนแล้วจึ่งผาย
           พระสดับมธุรศเอื้อน โองการ
ให้เคลื่อนพยุหหาญ รีบแคล้ว
ตระบัดลุยังสฐาน นครขีด ขินฮา
อยุดประทับรถแก้ว พรั่งพร้อมจตุรงค์
           ดารายุพเรศรู้ เหตุพลัน
พร้อมหมู่พระกำนัล แวดล้อม
ไปเฝ้าพระทรงสุบรรณ ยังฝ่าย น่าแฮ
ถึงรถประนตน้อม นบนิ้วอภิวันท์
           มลักดูภูวนารถเจ้า จักกฤษณ์
งามวิลาศผาดพิศ เพริศพร้อม
เทวราชภพดุสิต สุดเทียบ ถึงเอย
เปนที่เจริญใจน้อม เสน่ห์เย้ายวนเฉลิม
          งามองค์อัคเรศร์ล้ำ สาวสวรรค์
ผิวภักตรผ่องเพียงจันทร์ แจ่มฟ้า
ควรเปนปิ่นกำนัล สนมนาฎ นาแม่
สมศักดิ์คู่เจ้าหล้า โลกยอื้อระบือโฉม
           องค์ลักษณ์ดังเทพแกล้ง เลขา
ผ่องผุดดุจทองทา ทาบไว้
สามราชเลิศลักขณา ควรพิศ วงเอย
ดาเรศปวงอนงค์ได้ พิศแล้วใหลหลง
           เบื้องปิ่นอิศเรศรไท้ รามา
เหลือบเนตรยลดารา หมอบเฝ้า
จึ่งมีมธุระสา พจนไต่ ถามแฮ
สนมนาฎแลตัวเจ้า สวัสดิ์พร้อมฤๅไฉน
           ดาราก้มเกษน้อม เคียมคัล
ทูลพระทรงสุบรรณ ผ่านเกล้า
ข้าบาทเหล่าสาวสรร แสนศุข พระเอย
ด้วยเดชพระปกเผ้า แผ่คุ้มลำเคญ
           ตรัสด้วยดาเรศแล้ว บรรหาร
สั่งบุตรพระกาฬชาญ ฤทธิแกล้ว
ท่านจงอยู่รั้งสฐาน สถิตยขีด ขินฮา
สุครีพกลับมาแล้ว จึ่งแคล้วคืนเมือง
           นิลพัทรับสั่งก้ม เศียรกราน กราบเอย
บัดสุครีพทูลสาร ท่านไท้
เชิญเสดจอยุทยาน ประพาษพฤก ษาแฮ
พระเชษฐาข้าได้ สฤดิสร้างแสนเกษม
           ยินรศพจนาดถ์น้อง พาลี
บานกระมลปรีดี ใช่น้อย
คลาคลาศยาตรโยธี รีบเร่ง เจียวเฮย
สุครีพนำเสดจคล้อย เคลื่อนพื้นพลไกร
          ถับถึงอยุดรถแก้ว แกมนิล
เทียบเรียบเกยโกมิน มาศย้อม
ตรัสชวนอรยุพิน กับพระ อนุชนา
จากรถบทจรพร้อม พระชี้ชมสวน
           คันทรงส่งกลิ่นฟุ้ง ฟูดวง มาลยเฮย
กุหลาบกาหลงพวง พุดซ้อน
นางแย้มเหล่านมยวง พยอมยิ สุ่นเอย
ชำมุนาดต้นนางฟ้อน ฝ่ายฟ้อนใบรำ
           ภุชพงษทรงเด็ดก้าน กาหลง
ยื่นประทานโฉมยง ยอดสร้อย
สามกระษัตริย์แสนทรง สวัสดิศุข ฤๅไทยเอย
เชิญนาฎชวนอนุชน้อย พักห้างหอคำ
           อลวลพลกระบี่ทั้ง พลมาร
ต่างสนุกนิ์สนานบาน เบิกหน้า
เที่ยวชมรุกขตระการ ชิงเก็บ ผลเอย
ลิงแย่งเหล่ายักษคว้า ไขว่คว้าชุลมุน
           บางพวกปิดเนตรเร้น หากัน
เลี้ยวฬ่อไล่พัลวัน วิ่งแต้
เยนรอนอ่อนสุริยัน จวบค่ำ คลุ้มเฮย
นายหมวดตรวจพลแส้ร ศับทฆ้องกระแตตี
           รัตตินปิ่นธเรศรไท้ ชวนสี ดาเอย
เถลิงอาศนกาญจน์รูจี ก่ำแก้ว
ผธมหลับล่วงราตรี จวบรุ่ง รางแฮ
ยินศับทประโคมแจ้ว ธเรศรท้าวตื่นผธม
           ธก็ชวนอรนุชน้อย สนานชล
ทรงเครื่องเสรจโสภณ เพริศแพร้ว
สุครีพรีบจัดพหล เตรียมรับ เสดจเฮย
ตรีราชทรงรถแล้ว เร่งให้เดินขบวน

จบห้องที่ ๑๑๘

  เนื้อความกล่าวถึงพระรามสั่งให้สุครีพจัดขบวนทัพเดินทาง เมื่อถึงเขาคันธมาธน์ พระรามตรัสเล่าให้นางสีดาฟังว่าเมื่อแรกติดตามหานางนั้น พระอินทร์จัดเครื่องทรงให้เทวดามาถวาย พระรามจึงลาผนวชและได้สุครีพและชมภูมาเป็นกำลังทัพ จึงยกทัพติดตามนาง ต่อสู้กับยักษ์ ต่อจากนั้น กองทัพเดินทางไปถึงด่านเมืองขีดขิน นิลพัทพาเหล่าวานรมาทูลเชิญเสด็จประทับในเมือง วันรุ่งขึ้นกองทัพเดินทางต่อ

ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ถึงด่านขีดขินให้”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
เจ้าจักรภุชผู้ทรงจักร คือ พระนารายณ์ ในที่นี้หมายถึง พระราม