ห้องที่ ๙๖ : พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นพิชิตปรีชากร


           พระรามนบราชแล้วแถลงการ
เหตุซึ่งเกิดรำบาญแต่ดั้ง
ต้นแต่รับสัตย์สารบิตุเรศ
พาษิตามาตั้งอยู่ท้ายโคธา
          อสุราอาสัตย์นี้ก่อการ ก่อนนา
แต่งเล่ห์ล่อจำหลานไล่เนื้อ
ลับหลังลอบจัณฑาลทำแผก แผนเฮย
โจรฉกชาเยศเมื้อแมกเข้าเมืองมาร
          สดายุพู้รู้บอกราวความ นั้นนอ
ข้าจึงชุมพลตามติดเต้า
ใช้ทูตพูดโดยงามง้อก่อน แล้วนา
ยักษโหดจึงหักเข้ารบร้าราวี
          ดุลพรหมพิเคราหค้นสำคัญ ความนอ
หาและแก้รับกันเกือบต้อง
แตกต่อแต่ข้ออันเป็นเหตุ
พระว่าเมียพระพร้องยักษนั้นนางสาว
          ใคร่ครวญควรซักท้าวจึงซัก สอบนา
นางซึ่งว่าเมียรักท่านนั้น
ก่อนเก่าเผ่าพงษ์พรรคพันธุ์อยู่ ไหนฤๅ
ใครยกใครให้ซั้นเศกเจ้าจวบสอง
          ฟังถามเธอท่อถ้อยทูลสนอง
เสนอเนื่องเรื่องเดิมผองแผ่กว้าง
ตราบชนกยกสองครองภพเศก
มายมากสากษิอ้างหมดม้วนมวนแมน
          ตุลาการกมเลศแจ้งเจนบัง คับนา
จะวิพากษ์สองสฐานยังด่วนห้วน
นางกลางต่างอ้างฟังเป็นหลัก มีเฮย
ควรตลอดสอดส่องถ้วนถี่สิ้นกินแหนง
          บังคับเทวหนึ่งทั้งทนายยักษ ลิงนา
กำกับเชิญนงลักษณ์รีบเต้า
มายังสมรภูมิ์จักถามสอบ
สามมาตยเมื้อเมืองเข้ารับไดนางมา๑
          สงสารยุพเรศน้อยนางษี ดาเฮย
อยู่ระหว่างกลางโยธีสี่ฟ้อง
องค์สั่นกราบสามีกราบเทพ ปวงนา
แม้ยักษเหนยังต้องเนตรน้ำคลอคลอง
          เทวไทยถามสอบสิ้นประเดน สองนา
นางสนองเสนาะเยนอกฟ้า
คำจริงสิ่งจริงเปนทางร่วม กันนอ
ความสัตยอาสัตยอ้าอาจพ้องฉันใด
          ถามนางเปนหนึ่งถ้อยสมคำ พระนอ
จึ่งสืบเทวตามลำดับนั้น
แสนเทพส่อแสนสำนวนเบิก ความฦๅ
แสนปากหากสัตย์ซั้นสอบเข้าสมคำ
          กลับสวนทวนปากท้าวทศกรรฐ
เทเวศเทวียันอย่างนี้
หลานรักจักอ้างอันใดอวด จริงเฮย
ไหนพยานหลานชี้ออกให้อัยกา
          อสุราร้องคัดค้านสักขี แข่งฤๅ
รามรูปสวยสัตรีชอบแท้
เทวากับข้ามีสาเหตุ กันนอ
ช่วยมนุษยอุดหนุนแก้คับแค้นหลายคราว
          ยินยักษเยื้องยักท้าวอธิบาย ชี้นอ
เมื่อผเชิญนางทนายก็พร้อม
ใครสอนอ่อนจึงผายพจน์ถูก สมฤๅ
สนเท่ห์เล่ห์ใครซร้อมทราบเจ้าจงแจง
          ซึ่งแคลงทวยเทพทั้งปวงสา เหตุฤๅ
รณชิตวายชีพพยาบาทร้าง
เปนการเก่าเกินหาควรกล่าว ไม่เลย
แม้รถให้รามสร้างคฤหเจ้าปานกัน
          กุมภัณฑ์ดันดื้อกล่าวสงไสย พยานแฮ
ร้อยเล่ห์เทวดาใครจะรู้
พยานหลานบ่อมานใดจะสืบ
เพราะว่าการลับสู้ด่อน้ำดำเพลิง
          ธรรมพรหมหลักแก้วคู่โลกา
ทรงพินิตรพิจารณาถ่องถ้วน
เท็จจริงทุกสี่งปรากฎพระ ญาณเฮย
ดำริห์ตริไตรล้วนเลือกถ้อยธรรมแถลง
          ดูก่อนหลานรักษ์ผู้ประทาน แทตย์เฮย
พิศัยขัดิยมหาศาลสืบเชื้อ
ย่อมทรงยุติธรรมสถานเดียวยิ่ง อื่นเอย
สู้สละชนม์เพื่อเกื้อก่อตั้งยุติธรรม
          นางนี้บัดนี้แน่รู้เมีย เขาเฮย
ขืนคบทศธรรมเสียศักดิท้าว
บาปหนาอย่าควรเคลียคืนส่ง เสียเทอญ
จักยิ่งยศคุณอคร้าวโลกยหล้าฦๅธรรม
          หุนหันผันภักดรค้อนอัยกา
เจ็บสั่งส่งษีดาดั่งม้วย
เจ็บใจพวกอ้ายพานรฮึก ฮักเฮย
แค้นปู่ไป่เข้าด้วยอัดอั้นตันทรวง
          กันโชกทานทัดถ้อยท้าวบัง คับนา
ญาติยักษ์บคืนยังบ่อให้
ใช่สู้ศึกเพราะหวังชิงแย่ง หญิงนา
รบจะแก้แค้นไว้ชื่อเชื้อแผ่นพงษ์
          ทรงหงษ์ทรงสดับถ้อยทศกรรฐ
เคืองหฤทัยท่านพลันกลาวพ้อ๒
กูมาเพราะมึงหันภักตรพิง กูนา
ครั้นช่วยมึงกลับก้อเก่งท้าราวี
          กูหวังต่อทัพด้วยอาวุธ ธรรมนา
มึงมิชอบมึงปทุษฐโทษย้อน
มึงหมายมุ่งการยุทธแทนยุติ ธรรมฤๅ
มึงอธรรมมึงต้อนโคตรม้วยมึงตาย
          บริภาศเสรจ์สั่งให้เทวา
นำนาฎคืนเดิมภารีบแคล้ว
แสนโศกสุดษีดากาลเมื่อ นั้นนอ
กราบพระกราบผัวแล้วคลาศเมื้อเมืองมาร
          ทศเศียรสุดแค้นสุดฝืนภักตร์
สุดเจบแสบสุดจักอยู่ได้
อายเหลือเหงื่อหยดชักภักขมวด เขมงแฮ
แค้นบ่อบังคมไท้สบัดหน้ามาเมือง
          องค์บรมพรหมเผ่าผู้ทรงธรรม์
เผยประภาศพจนอันเพราะพร้อง
ขอบคุนพระหลานขวัญคิดภักตร์ เผื่อนอ
เผือพฤฒาเฒ่าต้องช่วยให้ไชยพร
          สิทธิกิจชอบสิ้นเสรจ์ผล ชอบเทอญ
สิทธิกรรมควรขวนอย่าแคล้ว
สิทธิลาภดีดลดังมุ่ง ดีนอ
ไชยปราบบาปพาลแผ้วโลกย์ล้างปางเกษม
          อวยพรลาพระแล้วคืนเขา ฟ้านา
ทวยเทพคืนลำเนาที่ยั้ง
สองพระเลิกพลเพาพางกลับ
ถึงพระพลาสั่งตั้งมั่นยั้งฟังมาร

จบห้องที่ ๙๖

  เนื้อความกล่าวถึงเมื่อพระรามมาเฝ้าแล้วก็ทูลเล่าเรื่องตั้งแต่ทรงทำตามคำสัตย์ของพระบิดาและพานางสีดามาอยู่ป่า ทศกัณฐ์ก่อเหตุโดยให้พระองค์ออกไปตามกวาง แล้วเข้ามาลักพานางไปไว้ที่กรุงลงกา เมื่อพระองค์รู้เรื่องจากพญานกสดายุจึงจัดทัพออกติดตาม แต่แรกก็ส่งทูตไปเจรจาด้วยดี แต่ทศกัณฐ์กลับทำสงคราม ท้าวมาลีวราชได้ฟังเรื่องที่ทศกัณฐ์กับพระรามเล่า ก็เห็นว่าเรื่องที่ทั้งสองเล่านั้นเกือบตรงกัน ต่างกันที่พระรามบอกว่านางสีดาเป็นชายา แต่ทศกัณฐ์บอกว่านางไม่มีสามี ท้าวมาลีวราชจึงถามต่อไปว่านางสีดาเป็นธิดาของใคร และใครเป็นผู้ยกให้นางอภิเษกกับพระราม พระรามทูลเล่าเรื่องแต่เดิมจนถึงตอนที่ท้าวชนกอภิเษกให้ เรื่องนี้มีพยานรู้เห็นมากมาย ท้าวมาลีวราชฟังแล้วไม่อาจตัดสินได้ เพราะต่างฝ่ายต่างอ้างนางสีดาซึ่งเป็นคนกลาง ควรสอบสวนให้ถ้วนถี่ก่อน จึงให้ตัวแทนของฝ่ายเทวดา ฝ่ายยักษ์ และฝ่ายลิง ไปเชิญนางสีดามาไต่ถาม นางสีดาทูลไปตามจริงซึ่งสอดคล้องกับคำของพระราม ท้าวมาลีวราชจึงเชิญเหล่าเทวามาถามและได้คำตอบเช่นเดียวกัน ท้าวมาลีวราชจึงถามทศกัณฐ์ว่ามีใครเป็นพยาน ทศกัณฐ์อ้างว่านางสีดาเห็นพระรามรูปงามจึงหลงใหล ส่วนเหล่าเทวาก็เคยมีเหตุขัดเคืองกับตนจึงเข้าข้างพระราม ท้าวมาลีวราชจึงกล่าวว่าที่นางสีดาให้การสอดคล้องกับพระรามนั้น นางมิได้รู้ว่าพระรามตรัสไว้อย่างไร และการที่ว่าเหล่าเทวดาเป็นอริกับทศกัณฐ์เพราะเรื่องของรณชิตนั้น ก็เป็นเรื่องเก่าไม่ควรนำมาพูดอีก ส่วนเรื่องรถที่พระอินทร์ประทานให้พระรามควรนับว่าเสมอกันแล้วกับที่พระอินทร์สร้างกรุงลงกาให้ทศกัณฐ์ ทศกัณฐ์ได้ฟังท้าวมาลีวราชก็ยังดื้อดึงต่อไป ท้าวมาลีวราชได้พินิจพิจารณาข้อเท็จจริงอย่างถี่ถ้วนแล้ว จึงสั่งให้ทศกัณฐ์คืนนางไปเพื่อมิให้เป็นบาปและเสียราชธรรม ทศกัณฐ์โกรธ กล่าวว่าถ้าญาติวงศ์ยักษ์ที่ถูกสังหารยังไม่ฟื้นขึ้นมาก็จะยังไม่คืนนางให้ จะขอสู้รบเพื่อแก้แค้นแทนเผ่าพงศ์ยักษ์ต่อไป ท้าวมาลีวราชขัดเคืองพระทัย ตรัสว่าที่มาก็เพราะทศกัณฐ์ขอให้ช่วย แต่ทศกัณฐ์กลับชอบใช้กำลังสู้รบ พระองค์หวังจะให้ต่อสู้กันด้วยความยุติธรรม หากทศกัณฐ์เป็นอธรรมเช่นนี้ก็จะพาให้เผ่าพงศ์ยักษ์พินาศ จากนั้นท้าวมาลีวราชก็สั่งให้เทวาพานางสีดากลับกรุงลงกา ทศกัณฐ์แค้นใจมากทั้งเจ็บทั้งอายกลับกรุงลงกาโดยไม่บังคมลาท้าวมาลีวราช ท้าวมาลีวราชให้พรพระรามแล้วกลับไปเมืองสวรรค์ ส่วนพระรามและพระลักษณ์พาไพร่พลกลับที่ตั้งทัพ