ห้องที่ ๙๑ : พระพินิตพินัย


           ทศเศียรแสนโศกเศร้าเสียพิธี อุมงค์เอย
มนต์เสื่อมซ้ำมหิษีเสื่อมพี้รง๑
อุ้มองค์อัคเทวีกลับสู่ วังแฮ
ถึงแท่นทอดองค์กลี้งกลอกเกล้าเกลือกเขนย
          เสวยอาตูรขุ่นแค้นเคืองอรินทร์
กรก่ายภักตร์ผธมถวิลเทวศเศร้า
ใครหนอจักปราปทมิฬมนุษยเหล่า ลิงเอย
คิดขัดสนจนเช้าแจ่มจ้าจรัสไถง
          หวลหฤทัยนึกได้โดยหมาย
ท้าวสัทธาสูรสหายเอกอ้าง
อีกองค์พระหลานชายชาญเชี่ยว มนต์เฮย
จำจักหามามล้างอริให้ผุยผง
          สรงเสรจเสด็จออกเอื้อนโองการ
สั่งมโหทรมารมาตย์ท้าว
ให้แต่งทูตถือสาส์นสู่อัษ ฎงค์เฮย
เชิญพระสหายห้าวช่วยให้เศิกไกษย
          ให้หามาทั้งพระหลานขลัง มนต์นา
นามวิรุณะจำบังฤทธิแกล้ว
เนาในพระราชวังจาฤก นครแฮ
อมาตยรับโองการแล้วออกให้เขียนสาส์น
          ลานทองใส่กล่องแก้วลัญจกร ปทับแฮ
สาสนเสร็จมโหทรสั่งใช้
นนทจิตรจุ่งไปนครเอกอัษ ฎงค์เอย
โดยราชประสงค์ให้รีบร้อนจรดล
          นนทไพรีให้รีบไปยัง
จาฤกนครวังเลีศด้าว
หาวิรุณะจำบังขุนราพ มานา
โดยราชบัญชาท้าวเร่งร้อนเรวการ
          สองมารรับสาสน์แล้วทูลลา ราพแฮ
สองเผ่นขึ้นม้าคลาต่างแคล้ว
นนทจิตรเร่งอัศวาดลอัษ ฎงค์เอย
ลงจากอัศดรแล้วรีบแจ้งราชสาสน
          มารนำมารทูตเฝ้าสัทธา สูรนา
มารอ่านสาสน์ลงกาเกิดร้อน
ด้วยรามลักษณ์พาลพาพลพวก กบี่เอย
หักด่านผลาญยักษต้อนพยุหตั้งรณรงค์
          วงษราพออกรบสิ้นชีวา มากเอย
มันยิ่งเหิมยุทธหาห่อนยั้ง
เชิญสหายยกโยธาทัพปราบ อรินทร์เอย
ให้เลื่องฦๅนามตั้งตลอดฟ้าดินไปลย์
          อสุราได้สดับกริ้วไกรเกรียง
กทืบบาทตวาดเสียงสนั่นก้อง
เหม่มานุษยมันเพียงแมลงหวี่ น้อยนอ
จักฆ่าให้สิ้นพ้องพวกอ้ายทรนง
          ทรงประภาศแล้วสั่งขุนมาร
ให้ตรวจเตรียมทวยหาญฮึกพร้อม
กูจักยกไปราญศึกช่วย สหายแฮ
นนทกาสูรน้อมนอบคล้อยคลาเกณฑ์
          นายเวรไตรตรวจพร้อมจตุรงค์
พลคชไหยยงยุทธห้าว
พลเท้าเหล่าทรนงนับสิบ สมุทแฮ
เทียบรภคอยเสด็จท้าวแทตยเข้ากราบทูล
          สัทธาสรูเสด็จห้อง๒สรงคนธ์ ธารเอย
ทรงเครื่องเรืองรยับยลยิ่งล้ำ
ทรงมงกุฎกลีบภกลกรรเจียก จรูญเฮย
ทรงพระแสงศรซ้ำสอดทั้งพระคทา
          บทจรมาขึ้นรถเทียมสีห ราชเอย
ได้ฤกษยกโยธีลั่นฆ้อง
เนืองอเนกพลลีลาล่วง อรัญแฮ
พลรถบทจรก้องกึกพื้นไผทไหว
          นนทไพรีทูตนั้นถึงจา ฤกเอย
ลงจากแสะอสุรารีบเฝ้า
ทูลว่าภพลงกาเกิดศึก ใหญ่แฮ
สมเด็จบิตุลาเศ้ราโศกร้อนหฤไทย
          ไม่มีใครอาจเอื้อมออกสง ครามนา
พระจึ่งเชิญสหายองค์ร่วมไร้
หวังให้ช่วยการณรงค์ราญศึก มนุษยแฮ
ตรัสสั่งเชิญเสด็จให้สู่ด้าวลงกา
          จอมจาฤกสดับกริ้วเกรียงไกร
กทืบบาทอาศนไหวหวั่นก้อง
เหม่มนุษยทนงใจกูจัก ผลาญเฮย
ทั้งทัพพลพรรค์พ้องไปให้เหลือหลง
          ทรงดำรัสสั่งซั้นเสนี เรวเฮย
จงจัดพลพาชีชาติแกล้ว
ให้ครบสิบสมุทมีเราจัก ไปแฮ
ช่วยบิตุลราชแผ้วเพิกเสี้ยนทรชน
          นนทสูรรับจัดพร้อมพรรค์พา ชีเอย
กองหนึ่งดำดังกากาจล้วน
หนึ่งแดงหนึ่งจันทราหนึ่งเลื่อม ลานแฮ
สี่หมู่สิบสมุทถ้วนเทียบทั้งดุรงค์ทรง
          อสุรพงษพรหมเมศเข้าสรงคง คาเอย
ประดับสรรพวรองค์อร่ามฟ้า
ขัดคทาวุธกรทรงแสงหอก เสด็จแฮ
ทรงสถิตยนิลพาหุม้าเผ่นผ้ายบทจร
          พลแสะสลอนสลับทั้งธงทหาร นำเฮย
พลโห่ฮึกไหยยานยาตรเต้า
ผงคลีพยับพโยมมารพยุห์ด่วน เดินแฮ
ทบทัพอัษฎงค์เข้าเฃตรแคว้นลงกา
          สองอสุราอยุดยั้งจตุรงค์
สองอสุรต่างลงจากม้า
จากรถบทจรตรงยังพระ โรงแฮ
ทศภักตร์เหลือบเหนหน้ารีบก้าวจูงกร
          ขึ้นบรรจฐรณ์ร่วมพร้อมราพสาม องค์เฮย
ต่างชื่นชมไต่ถามทุกข์ร้อน
ทศภักตรว่าลักษณรามสวารุก โรมนา
สหายสดับเคืองดังค้อนต่อยเกล้าแตกสลาย
          พระสหายอย่าร้อนจิตรเรารับ รบนา
จักมัดมานุษยกับพวกพ้อง
เรียกเทพสาตราสับเปนภัศม์ ธุลีเอย
ยี่สิบโสตรสดับพ้รองชอบแล้วถามหลาน
          พ่อจักราญเศิกด้วยเดชใด หลานเอย
ข้าจักบังสกนธ์ไปบั่นเก้ลา
สองมนุษยกับลิงไพรพินาศพริบ เดียวนา
เชิญพระบิตุลาเข้าก่อนข้าคอยหนุน
          บุญคุณของพ่อพร้อมพระสหาย
ยังเหนื่อยนักพักสบายผ่อนทแก้ลว
ทศเศียรสั่งมารนายวิเสศนอก ในนา
ให้จัดเลี้ยงพลแล้วทั่วทั้งโยธี
          ให้นารีตั้งเครื่องคาวหวาน ถวายแฮ
นางนาฎรินสุราบานนอบน้อม
สามเสวยกระยาหารพลางพิศ รบำเฮย
ลุล่วงยามปลายพร้อมเสด็จขึ้นแท่นผธม

จบห้องที่ ๙๑

  เนื้อความกล่าวถึงทศกัณฐ์พานางมณโฑกลับสู่กรุงลงกา แล้วส่งนนทจักรไปเชิญท้าวสัทธาสูรเจ้าเมืองอัศฎงคผู้เป็นสหาย และส่งนนทไพรีไปเชิญวิรุณจำบังลูกพญาทูตเจ้าเมืองจาฤกมาช่วยรบ ทั้งสองรีบยกทัพมากรุงลงกา ท้าวสัทธาสูรบอกทศกัณฐ์ว่าจะจับพระราม พระลักษณ์ และเหล่าวานรมัด แล้วเรียกอาวุธจากเหล่าเทพมาสังหาร ส่วนวิรุญจำบังทูลว่าจะกำบังกายไปตัดเศียรพระราม พระลักษณ์ และเหล่าวานร