ห้องที่ ๖๐ : พระยาราชวรานุกูล


          กุมภกรรฐเสียกิจแค้นแขงขับ พหลเฮย
ลัดลุลงกาถับถ่อมเฝ้า
แถลงเหตุเวทสาตรลับถลายเสื่อม เดชนา
ทรงทราบวาบทรวงปเลาปลอบให้อนุชหาญ
          อย่าพ่ออย่าเพ่อท้อทางศึก
พิเภกแนะกลฦกลอบแก้
โมฆศักดิ์สรเดชฮึกหาญห่อน เสื่อมฮา
คงปราบปรปักษแพ้พรุ่งแจ้งจรัญรณ
          อสุรนุชสุดขึ้งนบลาขัดติย เชฐเอย
สู่ที่สั่งมาตยจัดทัพถ้วน
สิทธิกาลรับพจน์บัดรีบเทียบ หยุหแฮ
สาตรสับตเสนางคล้วนเหล่าทั้งรัถา
          ภออรุณขุนราพเฃ้าสรงเสร็จ
ทรงเครื่องอาภรณเพ็ชร์ผ่องแผ้ว
กระลึงโมฆศักดิ์เสด็จดลฤกษ จรัลแฮ
เถลิงอาศนราชรถแก้วตรัสให้ครไลพล
          รถองค์อุปราชไท้เทียมสิง โตเฮย
แถวละพันผยองยิงแยกเขี้ยว
โลทันขับหมายชิงไชยดัษ กรรา
พหลโห่กระหึมเกรี้ยวเกริกตั้งสมรภูมิ์
          ปางพระหริรักษผู้เผด็จยุค
ออกพลับพลาน่ามุขมาตยเฝ้า
ยินเสียงราพโห่รุกดำหรัส ถามเฮย
พิเภกทูลโดยเค้าทัพนี้กุมภกรรฐ์
          เทพยสาตรอสุรศักดิ์เสี้ยมทรงกระลึง
เรืองเดชดิลกอึงโลกยอื้อ
พระทรงทราบฤทธิจิงตรัสตอบ โหรเฮย
ใครจะออกณรงครื้อราพร้ายแรงทนง
          ขุนโหรโอนศิรน้อมสนองเสนอ
พานเรศฤทธิฤๅเสมอสมรรถสู้
เหนแต่พระอนุชเธอธรสาตร ศิลป์นอ
ออกประหารมารผู้เชฐเชื้อชาญสมร
          ตริชอบปลอบพระน้องจรัลรอน ราพฮา
พระลักษณชุลีกรใส่เกล้า
พระพิศณุทรงศรตรัสสั่ง
บุตรพระสุริยรีบเต้าแต่งล้วนพลากร
          เกณฑ์พลกองน่านั้นนับสวา
เจ็ดสมุทสุรการคลาควบต้อน
เกษรทะมาลาเปนเกียก กายแฮ
กระบี่สิบสมุทซ้อนสรรพถ้วนสาตรถือ
          กองหลวงพลสิบห้าสมุทอัด แอเอย
โคมุทยุกรบัตรทัศสมุทแกล้ว
มหัทวิกันจัดเปนทัพ หลังนอ
ขบวนเขบ็จเจ็ตสมุทแล้วเสร็จพร้อมรถทรง
          อนุชาลาเชฐเยื้องยาตรสนาบเสรจเฮย๑
ทรงเครื่องทรงศรบราบ๒เศิกเต้า
สถิตยเกยกระบินทร์กราบเสด็จสู่ รถแฮ
จวบฤกษเบิกขบวนเร้าลุพ้องไพรินทร์
          พงษพรหมเลงมนุษยน้อยนายนิ กรนอ
งามร่างพลางประชิรถพร้อง
ถามนามพระสดับตริตรัสตอบ ราพฮา
เราชื่อพระลักษณน้องนารถเจ้าอวตาร
          ท่านฤๅคือขัติยเจ้าจอมลง กาเอย
ไปลักสีดาองค์เอกไว้
กุมภกรรฐบอกนามตรงเราเที่ยง ธรรมแฮ
วันเมื่อลักพี่สไภ้ห่อนมล้างกันไฉน
          ยกพยุหลุด้าวสดถราษ ฎรเฮย
เราจึ่งตรีพหลยาตรยุทธแย้ง
เชิญชวนพระเชฐอาจองค์ออก ณรงค์รา
ขืนอยู่ยับเยี่ยงแป้งป่นด้วยมือมาร
          ลักษณว่าลักนาฎลี้ลับหลัง
จึ่งติดตามมาหวังขจัดเสี้ยน
กลับกล่าวฮึกโอหังเหิมยุทธ นรายน์ฤๅ
เพียงแต่เราหั่นเหี้ยนหักสิ้นอรินพาล
          กุมภกรรฐโกรธเกรีกเกรี้ยวกราดแหว
ทรงศักดิ์อุแหม่แหมมนุษยน้อย
พลันสั่งราพพลแออัดรบ รดมเอย
พลกบี่ตีตอบต้อยตลบต้านตลุมบอน
          ลิงต่อยยักษตบโต้ตีผัวะ
ยักษฟาดลิงฟันฉัวะยักษล้ม
ลิงแทงยักษยิงผลัวะลิงหลบ ธนูนา
ยักษเตะลิงกัดก้มกอดปล้ำรำบาน
          พลยักษตายแตกท้อถอยแสยะ แสยงเฮย
ลิงไล่ราพพ่ายแมะหมกเร้น
ตรีพลำฤทธิกาและราพภัท กาวีนอ
สามทะหารทยานเต้นตัดมล้างลิงพล
          นิลขันถลันรับเร้าฤทธิกา สูรเอย
สุระเสนเผ่นถลาทลึ่งจ้ำ
จับตรีพะลำราวีว่อง ไวแฮ
แต่ภัทกาวีปล้ำปลักสู้สุรกาล
          หกนายคู่เคี่ยวเข้าเข็ญแขง
หารต่อหารรานแรงรวดปลิ้น
ได้ทีกระบี่แผลงเดชจับ ยักษแฮ
ฟาดฟัดกับดินดิ้นดับทั้งสามมาร
          กุมภกรรฐยลอมาตยม้วยมารทะ หารเฮย
เร่งรถตีมกภะแตกท้น
พระลักษณจับศิลป์ละแผลงผาด ไปแฮ
ถูกรถแหลกศรค้นพิฆาฏสิ้นสารถี
          อุปราชเผ่นผงาดง้างงอนรถ ลักษณเฮย
หมายพุ่งโมฆศักดิ์จตจ่อจ้อง
อนุชรามรับรอนปชดปชิดเหยียบ บ่าแฮ
ทรงฟาดสาตรศรต้องราพซั้นซรวนถลา
          กุมภัณฑ์เจ็บร่างร้าวราววอด วายนอ
ร่ายเวทเป่าหายตลอดตลบย้อน
กลับพุ่งโมฆศักดิสอดเสียบอุระ ลักษณเฮย
ล้มสลบสุครีพช้อนช่วยอุ้มกระกององค์
          สิบแปดมงกุฎแค้นคือเพิลง เผาฮือ
ไล่พิฆาฎฆ่ายักษเปิงป่นปี้
ตายกลาดสาดหนีกเจิงกจายแตก ยับฮา
องคตหณุมานขยี้ขยิกร้ากมภกรรฐ๓
          พระยามารต้านต่อตนเดียว
เตมรับลิงฃาวเฃียวเฃ็ดท้อ
ภอพลบเลิกพลเกรียวกลับลุ นครเอย
สู่เชฐทูลเหตุอ้ออวดมล้างลักษณมลาย
          ทราบพจน์ทศภักตรซร้องสิบโอฐ สรวญเอย
ยี่สิบหัดถปรบอุโฆษครั่นคฤ้าน
ชมขนิฐฤทธสาตรโสดสมสืบ ประยูรแฮ
อนุชสดับหฤทัยชื้นชื่นหน้าลาจรัญ
          ปวงกบี่แสนโศกเข้าชักหอก
บอหลุดสุครีพบอกรบุใช้
นิลนนทรีบเรวออกลุพลับ พลาเอย
ทูลว่าพระอนุชไท้ถูกเสื้องสาตรปลัย

จบห้องที่ ๖๐

  เนื้อความกล่าวถึงกุมภกรรณกลับไปทูลทศกัณฐ์ว่าทำพิธีไม่สำเร็จ ทศกัณฐ์ปลอบใจว่าถึงแม้พิธีจะล้มแต่หอกโมกขศักดิ์ก็ยังมีฤทธิ์อยู่ กุมภกรรณยังรู้สึกเจ็บใจจึงลาทศกัณฐ์ รุ่งขึ้นก็ยกกองทัพออกไปรบ พระรามสั่งให้พระลักษณ์นำพลออกต่อสู้ ระหว่างที่ไพร่พลโยธีทั้งสองฝ่ายเข้าต่อสู้กัน กุมภกรรณเข้าต่อสู้กับพระลักษณ์ พอได้ทีก็พุ่งหอกโมกขศักดิ์เสียบอกพระลักษณ์สลบล้มลง สุครีพอุ้มรับไว้ บรรดาสิบแปดมงกุฎไล่ฆ่าพลยักษ์ ทั้งหนุมานกับองคตก็รุมเข้าโจมตีกุมภกรรณ จนพลบค่ำจึงเลิกทัพกลับเข้าเมือง กุมภกรรณเข้าไปทูลทศกัณฐ์ว่าสังหารพระลักษณ์แล้ว บรรดาวานรพยายามดึงหอกโมกขศักดิ์ แต่หอกไม่หลุด สุครีพจึงให้นิลนนท์ไปทูลพระรามว่าพระลักษณ์ต้องอาวุธสิ้นพระชนม์
⬆ ๑ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ยาตรสนานเสรจเฮย”
⬆ ๒ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ทรงเครื่องทรงศรปราบ”
⬆ ๓ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ขยิกร้ากุมภกรรฐ”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
สมุทจำนวนนับเท่ากับเลขหนึ่งที่มีศูนย์ ๑๔ ตัว