ห้องที่ ๕๕ : พระยาราชสัมภารากร


          นางกระเดียดม่อน้ำถึงทวาร เวียงเฮย
ขึ้นชั่งคันลั่นรานหักห้อย
พลยักษคึกคักขานคำขู่
นางว่าชั่งกว่าร้อยขวบแล้วถลายเอง
          นางเถียงเสียงจัดจ้อจรจรัญ
ล่วงทวารเวียงผันเพ่งก้าว
ลุน่าพระลานพลันบอกหณุ มานนอ
ว่านั่นปราสาทท้าวแทตยไท้เธอผธม
          นี่แหล่งจำลูกข้ามารคุม
โลหะกระทะรุมเรียบตั้ง
ดงตาลโน่นประชุมรวังราช รามเฮย
ฟังแจ่มใจไป่รั้งรีบริ้วปลิวดล
          ร่ายเวทคงเพศซ้ำหายตัว สกดเฮย
ยักษหลับแลไฟสลัวหลีกเข้า
ถึงกรงลอบเลงมัวมองขเม่น
ยลราชนิทราเศ้ราโศกแล้วทลายกรง
          ลูกลมยอหัดถ์ช้อนองค์พลัน รเห็จเฮย
ลุสุระกาญจนบรรพตยั้ง
สู่ถ้ำแท่นสุวรรณ์วางวิศ ณุนา
เกริ่นกู่แมนมากั้งช่วยเกื้อกันไภย
          สุเรารศเร่งรู้เรวถึง
เนืองนั่งรายรอบสึงสู่ไท้
อับศรส่ำสำนึงเสนาะเอื้อย เสียงเอย
ซอส่ายเสียงขับไม้มีวว้าวังเวง
          ลิงกลับถึงถีบเบื้องบัญชร พังเฮย
ราพตื่นจับขรรค์จรจักล้าง
กระบี่แย่งขรรค์ฟอนฟันฟาด หักแฮ
ยักษชักคทาง้างหวดซ้ายป่ายขวา
          หณุมานไมยราพเข้าสัปยุทธ กันนอ
ยักษฟาดคทาวุธบัดสบั้น
จับหอกกระบินทรฉุดกชากหอก หักแฮ
มารหมดสาตราขยั้นขยาดเอื้อนอุบายเปน
          สองเราไปที่โพ้นผลัดกัน ตีนา
สามคาบเปนสัจธรรม์อย่าเขยื้อน
ลิงแจ่มเลศกุมภัณฑ์กลตริ ซร้อนแฮ
เหนชอบตอบโอษฐเอื้อนรับถ้อยเรวถึง
          ยักษยันดันเหนี่ยวต้นโตนดหลุด สามแฮ
ตบิดเช่นคทาวุธว่องห้าว
ลูกลมร่ายมนตซรุดนอนซื่อ
ยักษย่างสามขุมก้าวทุ่มจ้ำจมดิน
          ลิงโลดกระชากไม้ตบองตาล
ไมยราพลงนอนกรานหวดห้ำ
สามคาบหมดไม้มารกายขาด ท่อนแฮ
ลิงฉีกแขนขาซ้ำคว่างคว้างกลางโพยม
          ไมยราพกายติดได้โดยบัด ใจนา
เย้ยยั่วพลางปรบหัตถ์ฮึกห้าว
วายุบุตรโกรธกำหมัดหมายมุ่ง
โถมถีบถูกอกท้าวเหยียบไว้กลางดิน
          ลิงกระโกนว่าท้าวราพไฉน นางเอย
ห่าวบ่อมรณ์เยี่ยใดบอกบ้าง
ฤๅเชี่ยววิทยาไขคำตอบ มาแม่
นางพิรากวนอ้างอัดถ์แจ้งแจเจริง
          ไมยราพถอดจิตรไว้ในตรี กูฏเอย
เปนกมรเนามณี๑กล่องเม้น
ฆ่ายักษขะยี่ชีพิตรก่อน นาพ่อ
วายุบุตรรู้ที่เร้นเร่งเร้ามนต์แผลง
          บันดานกายใหญ่แม้นพรหมมาน
ภักตรสี่แปดกรทยานเยี่ยมฟ้า
บาทซ้ายเหยียบยักบปานเขาทับ ไว้นอ
ขวาเหยียบตรีกูฎคว้ายอดง้างงมภมร
          จับภมรชีพได้โดยบัด
เย้าเยาะอสุรหัตถ์บีบล้าง
ชักตรีฉะสอตัดเศียรขาด หิ้วแฮ
คลายเวทสู่ปรางอ้างกล่าวเกลี้ยกล่อมมาร
          ให้ถอดไวยวิคพ้นพันธนา มาเฮย
มอบนิเวศน์นัคราราพด้าว
มัจฉาณุบุตราเกรียงเดช
รับที่อุปราชห้าวจัดแล้วลาจร
          เสรจผลาญมารมอบด้าววายุบุตร มาเฮย
รีบลุสุรกาญจนหยุดสู่ถ้ำ
กราบบาทพระทรงภุชชงค์นิ ทรานา
แจ้งข่าวเทพยที่ค้ำเกรียติ์แล้วเรวลา
          พลันช้อนนฤนารถให้เนาหัตถ์ ตนเฮย
งามดั่งจันทรจรัสรุ่งฟ้า
หิ้วเศียรอสุรบัดชำแรก เรวนอ
ถึงพลับพลาไป่ช้าเรื่อแจ้งแสงทอง
          วางองค์เหนือแท่นแก้วสรกาญจน์
อภิวาทอนุชฃานข่าวได้
นาเศียรปิ่นบาดาล๒ถวายพระ อนุชนา
พระลักษณฟังดังได้เฃตรฟ้ามามือ
          พิเภกสุครีพทั้งองคต
สิบแปดมกุฎปนดนอบน้อม
เตียวเพชกับโอรสมารุต พลเฮย
ส่างโศกโสมนัศพร้อมพรั่งเฝ้าฤๅแฝง
          สิ้นพิศม์หมดฤทธิเจ้าบาดาล
สมเดจพระอวะตารตี่นฟื้น
ลืมเนตรพลิกองค์ปานวัลยมาศ ไหวแฮ
ประทับแทนสุวรรณ์พื้น๓เพียบหน้าพานร
          ถามอนุชว่าพ้นทายกมัง พ่อเอย
หนบอเปนเหตุดังเรื่องร้าย
พระลักษณกล่าวเริ่มรวังอรินทรราพ ทูลแฮ
จวนเมื่อสองยามคล้ายจักแจ้งแสงอรุณ
          กองทัพหลับเงียบแล้วราพมา
ลักละอองบาทภาสู่ด้าว
วายุบุตรปราบด่านบาดาลแหลก ตลอดแฮ
ได้เกษไมยราพท้าวจึ่งได้เสดจคืน
          พระลักษณทูลแต่ต้นจนปลาย
ทรงสดับอนุชขยายข่าวเค้า
ตรัสชมบุตรพระพายพงษเทพ แท้แล
เดี่ยวบอขามตามเร้ารบล้างมารหลาย
          หณุมานกรานกราบแล้วพลันทูล ตลอดเฮย
เพราะพระเดชบดินทรสูรยปกเกล้า
พันเอินอสุรปรยูรยับย่อย ไปแฮ
ข้าจึ่งคล่องเฃตรเข้าด่วนได้โดยหวัง
          ฟังทูลอธิราชเยื้อนยินดี
ความชอบครั้งนี้มีมากล้ำ
แม้นเสรจศึกอสุรีราบเรียบ แล้วแฮ
จงผ่านอยุทธยาค้ำเกรียดิฟ้าดินคง
          ธำมรงค์เนาวรัตน์รุ้งเรือนถม ยาเฮย
ถอดปรทานลูกลมเสรจแล้ว
บอวายพระโอษฐชมเชิดชอบ เขานา
ทรงพระโสมนัศแผ้วเสดจขึ้นผธมใน

จบห้องที่ ๕๕

  เนื้อความกล่าวถึงเมื่อนางพิรากวนกระเดียดหม้อน้ำขึ้นชั่งที่ประตูเมือง คันชั่งก็หัก บรรดายักษ์ที่เฝ้าอยู่จึงขู่ถาม นางพิรากวนอ้างว่าคันชั่งเก่าร้อยกว่าปีแล้ว ต่อจากนั้นหนุมานไปที่ดงตาลสะกดยักษ์ที่เฝ้าอยู่ ทำลายกรงเหล็ก อุ้มพระรามไปที่ถ้ำเขาสุรกาญจน์และเชิญเทพมารักษา แล้วกลับมายังปราสาทเมืองบาดาลเพื่อสังหารไมยราพ ทั้งสองต่างสำแดงฤทธิ์ต่อสู้กันจนกระทั่งไมยราพสิ้นอาวุธ ไมยราพจึงออกอุบายให้ผลัดกันใช้ต้นตาลตีฝ่ายละ ๓ ครั้ง แต่ทั้งสองก็ไม่ตาย จนในที่สุดไมยราพถูกถีบล้มลง หนุมานเหยียบอกไว้ แล้วตะโกนถามนางพิรากวนว่าเหตุใดไมยราพไม่ตาย นางพิรากวนบอกว่าไมยราพถอดจิตออกมาเป็นแมลงภู่ใส่กล่องซ่อนไว้ที่เขาตรีกูฏ หนุมานจึงร่ายมนตร์ให้กายใหญ่โต เท้าซ้ายเหยียบอกไมยราพไว้ เท้าขวาเหยียบเขาตรีกูฏ มือง้างยอดเขาแล้วควานจับแมลงภู่ขึ้นมาขยี้ พร้อมกับชักตรีตัดหัว ไมยราพก็สิ้นใจตาย หลังจากนั้น หนุมานก็ถอดไวยวิกจากกรงขังตั้งให้ครองเมืองบาดาล ให้มัจฉานุเป็นอุปราช แล้วไปที่เขาสุรกาญจน์ อุ้มพระรามขึ้นไปยังพลับพลาในเวลาจวนรุ่งอรุณ เมื่อพระรามตื่นบรรทม พระลักษณ์ก็ทูลเรื่องราวโดยตลอดและชมหนุมาน พระรามจึงตรัสว่าเสร็จศึกแล้วจะให้หนุมานครองกรุงอโยธยาและถอดธำมรงค์นพรัตน์ประทานให้