ห้องที่ ๒๓ : จมื่นทิพยเสนา


          อสุรพลยลท่านไท้โรมคัน
ชีพิฆาฏอาสัญรีบเต้า
ต่างคนต่างผายผันจากพนัศ นั้นนา
บนลุชนบทเข้า๑สู่ท้องพระโรง
          จึ่งประนดท้าวทูตทูลคดี
ว่าเชษฐยกโยธีต่อร้า
กับมนุษย์เพศเป็นชีแผลงสาตร ถูกเฮย
เสียรถคชพลม้าอีกทั้งเธอมรณ์
          ชนบทอิศเรศรเจ้าจอมมาร
ทราบว่าพระพี่มลาญชีพแล้ว
พระกำสรดพลางดาลโกรธปกาศ
กูจะยกพยุหแกล้วตัดเกล้าชีไพร
          เหวยอำมาตย์อย่าช้าเกณฑ์ทหาร
สิบสมุทเลือกแต่ชาญฤทธิห้าว
เสนีรีบถอยคลานมาจัด พหลเฮย
ผูกอัศวราชคอยท้าวพรั่งพร้อมทุกขบวน
          สรงเสรจทรงเครื่องแล้วจับแสง หอกเฮย
ทรงที่นั่งดุรงค์แรงรีบเต้า
มากขบวนน่าหลังแซงสรัพหมู่ พลนา
บันลุโคธาเร้ารีบให้จับชี
          พระพงบ์จักรพรรดีผู้ทรงชฎิล เพศแฮ
ยลทัพพวกอสุรินทรโห่ก้อง
ทรงจับพระแสงศิลป์รีบจาก กุฎิเฮย
พยาทูตประกาศร้องเร่งให้รณรงค์
          พระพิศณุรักษไท้แผลงศร
เสียงสนั่นพนาดอนครั่นครื้น
บรรพตอิสินทรกำปนาท
ต้องยักษตายสรดื้นเกลื่อนกลิ้งปัถพี
          จอมยักษยลหมดม้วยพลทหาร
จิตรมาดจักรอนราญโกรธเกรี้ยว
ร่ายเวทแสะกายมารหายบัด ดลเฮย
กรายหอกกลอกแกว่งเลี้ยวแล่นเข้าราวี
          พระราเมศมุ่งเขม้นยักษหาย ไปเฮย
ยินแต่เสียงม้าหมายแม่นแล้ว
ชักพลายวาตพาดสายทรงผาด แผลงแฮ
ต้องอัศดรตัวแกล้วขาดเกล้าบันไลย
          ราพร้ายตกภาคพื้นพสุธา
กลัวเดชพระรามากลอกเกล้า
เรารบชิดชีวาคงวอด วายเฮย
จักคิดกลลวงเค้าฆ่าอ้ายชีดง
          จึ่งรีบเหาะรเห็จขึ้นอัมพร
ฤทธิยักษยังรวิวรมืดฟ้า
เข้าแอบกลีบเมฆกรกุมหอก
ท้าวทูตใจหวั่นว้ารฤกไหว้คุณพรหม
          อ่านเวทครบเสร็จสิ้นสามวาร
เมฆเกลื่อนทุกทิศสฐานไป่เว้น
หอกดุจอัคนิกาลเรืองโรจ
แลสบมนุษยเขม้นพุ่งด้วยหอกทรง
          พระรามยลหอกแก้วขุนมาร
แสงโชตดังสุริยฉานส่องด้าว
แผลงพรหมมาศสังหารหอกยักษ ยับแฮ
ตัดหัดถ์บาทเศียรท้าวทูตม้วยตกดิน
          ฝ่ายฝูงเทพยบุตรทั้งกัลยา
ยลกฤษณมล้างอสุราเสร็จแล้ว
ต่างเยี่ยมพิมานมาอวยสวัสดิ์ พระเอย
เผยกระมลผ่องแผ้วแซ่ซร้องสาธุการ
          พระกฤษณรักษผู้ไวยกูล มาเฮย
เสร็จพิฆาฏพวกอสูรมากมล้าง
พอจวนสุริยยูรยาตรลับ ไศลแฮ
เปรมจิตรเลื่อมศึกร้างเสด็จเข้ากุฎิเกษม
          พลยลจอมยักษสิ้นอาสัญ
สยองเดชต่างภากันรีบเร้า
บันลุมัชวารพลันสู่พระ โรงเฮย
น้อมเกษทูลกิจเจ้าอสุรไท้ตรีเศียร
          ว่ามีมนุษย์ฤทธิล้ำเดชา
รอนบาทสัมนักขาหัดถ์ด้วย
พระยาจรทูตโกรธา๒ไปรบ มนุษย์เฮย
ชีพิฆาฏเธอม้วยอีกมล้างพลหลาย
          ตรีเศียรได้สดับถ้อยพลทูล
ทรงโศกอาดูรภูลเทวศเศ้รา
คิดถึงเหล่าประยูรพงษเผ่า ท่านเฮย
สามโอษฐสั่งมาตยเร้าผูกช้างจัดพล
          อำมาตยรับสั่งแล้วรีบครร ไลยเฮย
จัดพวกพลกุมภัณฑ์พรั่งพร้อม
ผูกพลายชื่อพัทกัลปยืนเทียบ เกยแฮ
ครั้นเสรจกลับนอบน้อมนบไทจอมอสูร๓
          พระยามารด่วนเข้าที่สรงชล เสรจเฮย
ทรงเครื่องพิไชยรณยุทธแล้ว
หกหัดถจับสาตรดลเกยมาศ
ทรงคชเร่งพลแกล้วลุล้อมกุฎิชี
          พระรามเหนยักษแล้วมีวา จาเฮย
กับพระลักษณอนุชาท่านไท้
เราไวยะกูลมาสมเหตุ แล้วแฮ
รวังพี่นางอย่าได้ยาตรด้วยการณรงค์
          พระอวตารจับสาตรแล้วรีบจร มาเฮย
ไล่อสุรพลนิกรพ่ายสิ้น
ทรงลั่นพระแสงศรสเทื้อนทั่ว พนัศแฮ
ถูกดุรงค์พหลดิ้นด่าวม้วยมลายชนม์
          ตรีเศียรขับคชเข้าราญรอน
พระหวดงากุญชรขาดสบั้น
ตรีเศียรแกว่งจักรกรกรลับกว่าง ไปเฮย
จักรคะคว้างไขว่กั้นรอบล้อมองค์ราม
          ราเมศยลจักรเจ้ามัชวาร เวียนแฮ
ทรงลั่นอัคนิวาตผลาญจักรแก้ว
จักแหลกล่วงพะควาญคชมอด ม้วยเฮย
ขุนยักษตกดินแล้วเผ่นเข้าราวิ๔
          หริรักษพิโรธเงื้อคันศร
ตีถูกกายกำธรเจบช้ำ
ตรีเศียรมุ่งหมายรอญชีพลั่น ศิลป์แฮ
ดาลเกิดศรมากล้ำแวดล้อมองค์ราม
          พระบงศรยักษล้อมรอบกาย ท่านเฮย
เนตรมุ่งพระไทยหมายจักมล้าง
จับพรหมมาศพาดสายทรงผาด แผลงแฮ
ปักอกตรีเศียรร้างชีพสิ้นสูญชนม์
          เทเวศรนางฟ้าทุกพิมาน มาศแฮ
ยลพระราเมศผลาญยักษม้วย
ต่างโปรยบุษบาบานทรงกลิ่น ตลบแฮ
มีจิดรโสมนัศด้วยท่านล้างอสูรสูญ
          องค์พระหริรักษไท้ทรงศร
เสร็จพิฆาฏกำธรมอดแล้ว
ยลทิพยผกาขจรขจายรื่น รศฤๅ
พระเบิกกระมลแผ้วเสดจเข้ากุฎี

จบห้องที่ ๒๓


  เนื้อความกล่าวถึงพลยักษ์ทัพพญาขรทูลพญาทูตว่าพญาขรถูกพระรามสังหาร พญาทูตจึงยกทัพออกไปรบพระราม พระรามแผลงศรฆ่าไพร่พลตายจำนวนมาก พญาทูตจึงร่ายมนตร์หายตัว แต่ถูกพระรามแผลงศรพลายวาตฆ่าม้าทรง พญาทูตตกลงมาจึงเหาะขึ้นไปแอบในกลีบเมฆ และร่ายเวทชุบหอกเพลิงและพุ่งตรงไปที่พระราม พระรามจึงแผลงศรทำลายหอกและสังหารพญาทูตตาย ฝ่ายพลยักษ์ที่รอดชีวิตก็ไปทูลพญาตรีเศียรที่เมืองมัชวาร พญาตรีเศียรจึงยกทัพออกไปรบพระราม และถูกพระรามแผลงศรทำลายทัพม้าพญาตรีเศียรจึงไสช้างเข้าต่อสู้ ถูกพระรามหวดด้วยคันศรจนงาช้างขาด พญาตรีเศียรขว้างจักรมาล้อมพระราม พระรามแผลงศรอัคนิวาตทำลายจักรฆ่าช้างตาย และเงื้อคันศรฟาดพญาตรีเศียร พญาตรีเศียรจึงแผลงศรล้อมพระราม แต่ถูกพระรามแผลงศรพรหมมาศสังหาร
⬆ ๑ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “บันลุชนบทเข้า”
⬆ ๒ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “พระยาขรทูตโกรธา”
⬆ ๓ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “นบไท้จอมอสูร”
⬆ ๔ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “เผ่นเข้าราวี”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
ไวยะกูลไวกูณฐ์, ชื่อที่ประทับของพระนารายณ์ ในที่นี้หมายถึง การอวตารของพระนารายณ์