ห้องที่ ๑๗๕ : หลวงบรรหารอัตถคดี


           ปางองค์พระพรตทั้ง พระสัตรุศ
พระลบพระมงกุฎ แก่นไท้
เดินทัพจวบนครุตม์ ไกยเกษ แล้วนา
สุครีพเกณฑ์ไพร่ให้ ปลูกตั้งพลับพลา
           สี่องคทรงสถิตยยั้ง ยังพลับ พลาเอย
สมทบสี่กองทัพ แวดล้อม
ลิงยักษมนุษย์คับ คั่งค่าย หลวงแฮ
เสือป่าแมวเซาด้อม ดอดดั้นกันรวัง
           บัดพลคนธรรพร้าย แรงทมิฬ
นายไพร่เสาะสัตวกิน ไป่เว้น
ออกจากนัคเรศลิน ลาลุ พนัศนอ
เจอสัตวต่างจับเค้น ต่างค้นอึงคนึง
           ได้มหิงษสิงหแรดช้าง กวางซาย เสือแฮ
บ้างมัดแบกหามตพาย หาบหิ้ว
ลิงกองน่าซุ่มราย เหนราพ มานอ
เผ่นผึ่งหูเลิกคิ้ว ตะคอกเคี้ยวฟันหลอน
           แทตยประหม่าทุ่มทิ้ง สัตวหลุด เตลิดแฮ
ออกวิ่งลิงโจมฉุด ฉะเกล้า
เหลือตายตื่นหนีมุด รักวิ่ง ไปเฮย
สวาวกกลับคืนเข้า ซุ่มซุ้มดังเดิม
           พวกกุมภัณฑ์เลี่ยงพ้น ไภยสวา
หายเหนื่อยปีนพฤกษ์ตา ตื่นเชง้อ
ยลถนัดค่ายพลับพลา พลันกู่ กันแฮ
แนะโน่นกองทัพเน้อ มนุษยนั้นนายพล
           ทราบชัดลัดแล่นเข้า นครพลัน
แจ้งกิจอำมาตย์จรัล รีบเฝ้า
กราบทูลเหตุเศิกอนันต์ มนุษย์ยักษ ลิงนา
ตั้งค่ายรายโอบเข้า เฃตรท้ายพระนคร
           คนธรรพ์ทราบศึกเร้า ราวี
ปรบหัถตรัสเปล่งสี หนาทเจ้า
เรายกเหยียบบุรี ปราบราบ เรียบแฮ
จบแผ่นดินแดนฟ้า ระย่อสิ้นเศิกไกษย
           พลางตรัสประชดเย้า หยอกอนงค์ในเอย
นายทัพมนุษย์คง คู่เจ้า
เรียมฃามเข็ดฤทธิรงค์ แรงมนุษย์ นักนอ
เริงร่ารีบเสด็จเข้า สู่ห้องทองผธม
           ปางพระพรตสถิตยห้อง พลับพลา
ทรงตริถึงไอยกา แก่นไท้
ยักษ์อยู่ครอบนัครา จักเสด็จ ใดนอ
ยิ่งคิดพระยิ่งให้ ขุ่นแค้นไพริน
           ไป่ผธมกรมจิตรร้อน รนทวี เทวศเอย
จวบรุ่งเสียงภุมรี ร่อนร้อง
ทรงเครื่องเสร็จเสด็จลี ลาศออก อาศน์แฮ
ปวงมาตยสงบเสียงพร้อง ต่างน้อมจอมนรินทร์
           พระมีสีหนาทอ้าง อวตาร สั่งแฮ
ให้ราชเอารสผลาญ เศิกนี้
จักชูพระเกียรดินาน นับเนื่อง ไปนอ
ใดชอบราชกิจชี้ อย่าช้าจงแถลง
           ขุนพานรใหญ่น้อย สนองพจน์
กลซึ่งชิงไชยบท แบบใช้
จัดทูดสือสารทด ลองเล่ห์ ลมนา
แขงแข่งแรงรุนได้ ด่วนล้างทลวงหาญ
           พระทรงเหนชอบเบื้อง แบบบู รำเฮย
ตรัสสั่งให้ชามพู วราชผ้าย
ขุนลิงรีบลายู รยาตรเหาะ รเห็จแฮ
บันลุแทบถิ่นท้าย นิเวศน์เลี้ยวตรงพลาน
          ลอยแลเหนแทตยท้าว คนธรรพ์
สถิตยอาศน์มาตยานันต์ นอบเฝ้า
กระบินทรเปล่งเสียงกรร โชกขู่ ถามเฮย
โจรป่าไฉนจึ่งเจ้า จู่ปล้นราชฐาน
           พระทรงสังขสั่งให้ อนุชา
กับพระเอารสา ธิราชท้าว
ทรงศรสิทธิ์ศักดา เดชกเดื่อง
ยกจตุรงคพักด้าว ดื่นพื้นพนสณฑ์
           พระดำหรัสสั่งใช้ มาหวัง บอกแฮ
รักชื่อกลัวชีวัง วอดแล้ว
รีบจรกราบถวายบัง คมบาท พระเอย
แขงขัดคงไป่แคล้ว บุตรน้องนารายน์ผลาญ
           คนธรรพ์ยินศับทเบื้อง บนยล ลิงเฮย
ลอยพิหาศเหินสกนธ์ เก่งกล้า
ทรงพิโรธขบทนต์ กระทืบ บาทแฮ
อุเหม่เองอยาบช้า ชาติเชื้อเดียรฉาน
           เราพงษ์พรหมเมศล้ำ โลกา
หวังประพาศพนาวา แวะเข้า
ไกยเกษขัดราชพา ทีโทษ มหันต์เฮย
จึ่งขับจตุรงค์เร้า รบได้เขตรนคร
           เองนามใดรับถ้อย แทนนาย มาเฮย
ไฉนหยิ่งยกยศหลาย เลิศด้วย
อ้างอวดศักดาหมาย มาหมิ่น กูฤๅ
นายบ่าวจะมอดม้วย ไม่ช้าอย่าทนง
           กระบินทร์ปรับหัถล้อ หลอนตวาด ยักษเฮย
เราชื่อชามพูวราช ฤทธิกล้า
เปนทหารเอกรองบาท บรมจักร กฤษณแฮ
เองอย่าเหิมฮึกท้า เทียบสู้เศิกพระกาล
          มารมุดุว่าอ้าย ชาติลิง เลวเฮย
ยกยศปดแอบอิง อวดโอ้
รีบไปบอกนายชิง ไชยกับ กูนา
เองไป่ควรเคียงโต้ ต่อต้านการณรงค์
           ลิงโผลงแผ่นพื้น พสุธา
กรแกว่งตรีวรา วุธแก้ว
ประกายพร่างพรายตา ยักษตก ตลึงแฮ
กระบี่แสดงเดชแกล้ว กลับขึ้นเมฆิน
           ลอยลลิ่วปลิวลิบฟ้า แฝงตน มานอ
ดั้นหมอกออกเมฆดล ค่ายยั้ง
ลงเฝ้าพระจอมพล ประภาศ ถามเอย
ขุนกระบินทร์ทูลตั้ง แต่ต้นจนปลาย
           พระพรตโสมนัศยิ้ม ยอชม กระบีนอ
แท้ที่เปนทหารบรม ราชใช้
อาษาราชการสม ควรคู่ บุญนา
ถอดประวิชประทานให้ กระบี่น้อมรับพลัน
           คนธรรพ์คับจิตรแค้น คำสวา
อัปยศอมาตยา ใหญ่น้อย
ฉุนพิโรธเร่งเสนา จัดพยุห พลเฮย
สองทัพสมทบร้อย โกฏิลว้นเหล่าฉกรรจ์
           พัทกาละยักษน้อม คำนับ มารแฮ
เตรียมจัตุรงค์สันสรรพ สาตรพร้อม
บ้างขี่สัตวบ้างกลับ กลายรูป ปลาดฮา
เตรียมทัพสรรพเสรจน้อม นอบไท้ทูลแถลง
           ชาวเมืองเลื่องข่าวท้าว ชามพูว ราชนา
มาข่มคนธรรพ์ดู เดชด้อย
ยินดีออกจากบู รีลุ ค่ายแฮ
สามิภักดิ์นับร้อย พึ่งพ้องสมภาร

จบห้องที่ ๑๗๕

  เนื้อความกล่าวถึงพระพรต พระสัตรุด พระมงกุฎ และพระลบตั้งค่ายอยู่ใกล้เมืองไกยเกษ ทหารวานรกองหน้าเห็นทหารยักษ์ออกมาล่าสัตว์เป็นอาหารจึงไล่ฆ่า ยักษ์ที่หนีไปได้เห็นค่ายทหารและพลับพลาซึ่งมีมนุษย์เป็นแม่ทัพ จึงกลับไปทูลท้าวคนธรรพ์ ฝ่ายพระพรตเป็นห่วงท้าวไกยเกษ จึงสั่งให้ชามพูวราชเป็นทูตสื่อสารไปเจรจา ชามพูวราชขู่ท้าวคนธรรพ์ให้ไปขอชีวิตต่อพระพรต ท้าวคนธรรพ์บริภาษชามพูวราชและว่าตนเป็นถึงยักษ์วงศ์พรหมมาเที่ยวชมเมือง แต่ท้าวไกยเกษไม่ต้อนรับจึงเข้ายึดครองเมือง ชามพูวราชบอกว่าตนเป็นทหารเอกของพระราม ท้าวคนธรรพ์ไล่ให้กลับไปบอกพระพรตให้ออกมาสู้กัน ชามพูวราชกลับไปทูลพระพรต ฝ่ายท้าวคนธรรพ์ให้เสนาจัดทัพใหญ่เตรียมรบ บรรดาชาวเมืองไกยเกษได้ข่าวทัพอยุธยาจึงพากันมาขอสวามิภักดิ์