ห้องที่ ๑๗๔ : หม่อมเจ้าประภากรบวรวิสุทธิวงษ


           ขุนแสะเคยศึกด้าว เดองไกย เกษเฮย
เตือนควบตัดเขตรไหย เห็จพ้น
ลุอยุทธจากยานไคล คลาสู่ อมาตยแฮ
เคียมส่งราชสาสน์ด้น ดับข้อเดิมไขย
           สุมันตันริ้บร้อน รีบภา เฝ้านอ
ถึงพระโรงรจนา นอบเกล้า
ฉลองคนธรรพกรีธา ทวยแทตย
ยีย่ำไกยเกษเร้า ด่านร้างแรมพหล
           ขวนปลงเวียงราชร้า ริบฉัตร
จึ่งพระไอยกาตรัส สั่งใช้
ทูตแสะสื่อเหมบัตร ถวายบาท บงษุนอ
พลางคลี่สาศนงานไท้ อ่านถ้อยเสนาะฉาน
           สาศนเลิศเสาวลิขผู้ พระไอย กาเอย
ผดุงราษฏร์ชีชาวไกย เกษด้าว
อำนวยพระพรไชย ชาญศักดิ์ เสิมนา
แดภาคยผธมสินธุ์ท้าว เดชฟ้าดินไหว
           ไท้ที่พำนักนิ์สร้าง สามภพ
ดับด่าวดวงแดสงบ สงัดล้น
บัดนี้เทือกทานพ คนธรรพ นามพ่อ
ยกจัตุรงค์มาปล้น ด่านปล้ำปลงเวียง
           ตาชราโรยร่างร้า ราพศึก ไฉนฤๅ
ชีมาตยราษฎรใจตึก ตึกเต้น
ขเดชหริพรรฦก ลาญมั่ว มารพ่อ
ไกยเกษศุขไป่เว้น ว่างด้วยหลานณรงค์
           องค์หรินท์ยินกริ้วพ่าง พิศม์อรรค นีฤๅ
เหม่เหม่คนธรรพยักษ หยาบช้า
กูผู้ฤทธิสิทธิศักดิ์ ศรสาตร กูเฮย
ฤๅจ่อมเลือกอสูรกล้า กลาดม้วยหึงปาง
          สงครามครานี้พรต สัตรุศ พ่อเอย
หลานพ่อสองปลองยุทธ เยี่ยงไว้
จงสองพ่อฤทธิรุด รงงทัพ ใหญ่พ่อ
มงกุฏกองขันธให้ ทัพหน้าลบกุมาร
           ไปปราบพวกอยาบช้า ราวี
เถกองเกียรดิ์พงษเพญศรี เผือดเสี้ยน
อนิลบุตรจรลี แหล่งขีด ขินเฮย
เกณฑ์กะทวยหาญเที้ยร ฮึกทั้งแทตยสวา
           มารุตโอรสห้าว ถวายหัดถ์
จากพระโรงรายรัตน รุ่งรุ้ง
องอาจผาดแผลงทัด ทิศสทก ทั่วแฮ
ลอยลิ่วปลิวหาวคุ้ง คฤหท้าวขีดขิน
           บรรลุนบแจ้งต่อ บุตรไถง
ตามสั่งทรงครุธคไล ล่องถ้อย
ยักษลิงอาจดำไผท เปนอาทิ หนั่นนา
สุครีพสรรครบคล้อย คล่ำเต้าเวียงหลวง
           ทัพถึงจึ่งอยุดพื้น พลหาญ
ภักหอบขอบปราการ ก่อห้อม
เกือบหาดลาดแนวธาร แถวฝั่ง
ทวยฝ่ายนายทหารพร้อม พรั่งขึ้นโรงคัล
           ต่างนบต่างนอบไท้ ทำนูล
กำหนดพลลิงอสูร เสร็จสิ้น
ต่างแขงต่างขันทูล ฃอเผด็จ เศอกแฮ
กำจัดดัษกรดิ้น จุ่งได้โดยผสงค์
           ทรงสังขฟังชื่นชื้น ชอบหไทย
เผยพจน์บุตรรำไพ แผ่แกล้ว
ลำดับทัพภออุไร อรุณจัก ยกเฮย
รวิบุตรบงงคมแล้ว หลีกคล้อยเตรียมพหล
          พระลบพลทัพหน้า เนืองรบ เรองเฮย
ลิงแหล่งชมภูครบ คฤกห้าว
พระมงกุฎพลขนบ ขนอบยุทธ ยิ่งแฮ
ลิงเหล่าขิดขินด้าว เดชซร้องกองขันธ์
           กองหลวงพระพรตพื้น มานษย
ทายสาตรคาดกะตุด อาบหว้าน
กองหลังพระสัตรุด อสูรถิ่น โทเฮย
ทายส่ำอายุธสทาน เทียบริ้วรายสถล
           เตรียบพลเสร็จสีไท้ ธสนาน
ไขสุคนธ์ธารสุ หร่ายแก้ว
สำอางพร่างลอองกาญจน์ จรงกลิ่น
สอดสนับเพลาเฉลาแพร้ว พรางชั้นพลอยสาม
           พระอาภูษิตเกี้ยว กรองทอง
พระกูมารม่วงตอง ย่องพริ้ง
ไหวแครงรัตพัตรฉลอง องค์ต่าง ทรงแฮ
อินท์ธนูสะอิ้ง เอี่ยมสร้อยสังวาล
           ทับทรวงตาบทิศแก้ว โลหิต
พาหุรัดปรวิชวาลย นาคเลี้ยว
พระอามกุฏชวลิต กรรเจียก จรัสแฮ
พระกมารผกาเกี้ยว ปิ่นแก้วกองฉาย
           ขรรครจิตรัตนขัดทั้ง สี่ทรง ศรฮา
งามสง่าคลาคัลภุชงค์ อาศนน้ำ
พระกฤษณกับสามองค์ พระชนะ นีนอ
โอบพระกุมารกล้ำ กลิ่นหน้ารับขวัญ
           พลันอวยไชยสี่ผู้ เพญฤทธิ
ราพอย่ารอญศรสิทธิ สี่เจ้า
เจริญยศทั่วทศทิศ สามแหล่ง คร้ามพ่อ
สี่กษัตรซบเศียรเกล้า รับด้วยหรรษา
          สีดานาเรศรเอื้อน โอษฐฝัง ฝากนอ
พรตสัตรุศฤทธิรงง รักษเกื้อ
หลานยุทธไป่เคยยัง เยาวหย่อน เฉลียวนา
โรมราพฃอกนิษฐเอื้อ โอบอ้อมอุปถัมภ์
           สนองเสาวนีพระแม้น มารดา โลกย์เอย
ดับหม่นกมลหลานภา ระน้อง
สี่องค์ต่างคมลา หกกษัตริย์ แลแฮ
เสด็จสู่รถลั่นฆ้อง ธุชเยื้องทวยยูร
           ดูรถดุมรัตนรุ้ง เรืองฉาย
กงคร่ำกำเครือลาย ฉลักพร้อย
บรรลังก์แบ่งลดลาย ภาพรอบ พื้นนา
ลายกจ่างลวดกจังช้อย เฉิดแก้วแกมโสม
           บุษบกบันสบัดชั้น เหมสลับ รัตนเฮย
สินธพสี่เทียมวับ เครื่องม้า
สารถีสี่รถขับ ดุรงค์ย่าง พยศแฮ
ครบสิ่งเครื่องสูงจ้า ปี่ซั้นแตรสังข
           กองเปิ่งกลางป่าฮื้อ หาวเหอร ธุลีเฮย
กำเลื่อนกงลุยเถิน เถื่อนก้อง
ลิงยักษเหล่าแยกเดอร โดดแข่ง คนองนอ
เสียงโห่แสนฮึกตอ้ง ต่อเสี้ยนเตมผสงค์
           ด่วนเดอรดลด่านด้าว ไกยเกษ
เขญข่าวชาวเฃตรไข ขอดข้อ
เวียงไชยว่างไชเยศ ยักษอยู่ เวียงนา
พระปิ่นปวงราษฎร์ท้อ ทอดทิ้งไอสวรรย์
           กรมทุกขเกรียมทั่วไท้ ถมทุกข
แดดั่งพิศมศรบุก บ่อนได้
ยลไศลส่ำสัตว์รุกข์ ราวป่า
ยลห่อนภักพลได้ ด่วนดั้นดงเดอร

จบห้องที่ ๑๗๔

  เนื้อความกล่าวถึงขุนสินธพถือสารจากเมืองไกยเกษมาเฝ้าพระราม ทูลว่าท้าวคนธรรพ์ยกทัพยักษ์มาตีและยึดเมืองเมืองไกยเกษได้ พระรามจึงสั่งให้หนุมานไปเกณฑ์ไพร่พลเมืองขีดขินและเมืองชมพูมาช่วยรบ ให้พระลบและกองทัพเมืองชมพูเป็นทัพหน้า พระมงกุฎและกองทัพเมืองขีดขินเป็นทัพรอง พระพรตและกองทัพเป็นทัพหลวง พระสัตรุดและกองทัพเป็นทัพหลัง เมื่อกองทัพมาถึงเขตเมืองไกยเกษจึงสืบข่าวจากชาวบ้าน ได้ความว่าท้าวไกยเกษหลบหนีไปก่อนที่พวกยักษ์จะยึดเมืองไว้ได้