ผู้รักษาด่านได้		สาสนอสูร
ต่างด่วนชวนกันยูร		ยาตรเต้า
ถึงเมืองบอกเค้ามูล		สารส่ง ท่านนา
อำมาตยรับรีบเข้า		สู่ท้องพระโรงคัล
น้อมเศียรประนตแล้ว		ทูลแถลง
โดยข่าวขุนด่านแจง		ขจัดข้อ
รากษษส่งสารแสดง		โดยกิจ ศึกเฮย
พระสดับหฤไทยท้อ		สั่งให้อ่านสาส์น
สาส์นทรงองค์ท่านท้าว		คนธรรพ์
ครองดิศรีสินอัน		เอกอ้าง
ประสงค์มิ่งมไหยสวรรย์		พระเสวตร ฉัตรนา
ผิวะขัดบัดลุยล้าง		แหลกม้วยหมดเมือง
สดับสารพระสุดแค้น		เคืองคำ
รบสงเสนาประจา๑		ค่ายป้อม
จงจัดจ่ายเครื่องสำ		หรับรบ เรวแฮ
เร่งแต่งราชสาส์นน้อม		นอบเจ้าอยุทธยา
อาลักษณแต่งเสรจแล้ว		ลงสุวรรณ ลานเฮย
ใส่กล่องมณีสรร		ส่งให้
หมื่นสินธพรับจรัล		เรวรีบ
กระโดดขึ้นม้าไม้		หวดห้อจรดล
หมู่อำมาตย์ใหญ่น้อย		นายทหาร
มากะเกณฑ์กวดการ		เร่งเร้า
หมายตามทเบียนบาญ		ชีชื่อ คนนา
ใครขาดเฆี่ยนขับเข้า		ค่ายป้อมประจำซอง
ฝ่ายคนธรรพ์ณุราชแค้น		คอยสาร ตอบเฮย
ไม่ส่งตามหฤไทยทยาน		ยิ่งกริ้ว
รับสั่งมาตยหมู่มาร		หมายประกาศ เกณฑ์แฮ
เทียบรถคชเข้าริ้ว		รีบดั้นเดินขบวน
เสียงลั่นพิฦกก้อง		โกลา หลแฮ
ชนชาติอรัญวา		หวาดร้อง
จูงหลานลูกลากถลา		หลบแล่น เตลิดแฮ
อสุรทัพเลยล่วงท้อง		ท่งเข้าเฃตรนคร
ผาดเหนปรางมาศแม้		เมืองอินทร์
สามยอดเยี่ยมเมฆิน		ค่อนฟ้า
ให้อยุดรถอสุริน		รวมทัพ
สั่งราชโอรสกล้า		กลาดล้อมเวียงพลัน
พลเมืองสามารถสู้		ซัดสาตร ลงเฮย
สัปรยุทธต่างตายกลาด		เกลื่อนกลิ้ง
พลมารขับชัางชาติ		ชนะศึก
ไสกระแทกดิ่งทิ้ง		ย่อท้ายแทงกำแพง
ทหารน่าที่จ้อง		จุดชนวน
ปืนตับรับรบขบวน		ทัพชัาง
ยิ่งยิงยิ่งวิ่งสวน		ควันแล่น ทลวงแฮ
แทงประตูลู่ล้าง		แหลกล้มลุยทลาย
กองทัพนับหมื่นเข้า		ในนคร
ไล่พิฆาฏราษฎร		ดื่นดิ้น
ที่เล็ดลอดเหลือมรณ์		จับมัด มานา
เก็บริบราชรบาทว์สิ้น		ต่อยซ้ำทำลาย
องค์ท้าวไกยเกษไท้		เธอชรา
งันงกตกแท่นถลา		ลุกล้ม
ฉวยได้อ่อเตี้ยพา		โดนพวก สนมแฮ
คิดว่ามารคลานก้ม		ภักตร์ร้องมองทาง
ภอมีพระสติตั้ง		ดำรง องค์เอย
พาพระอรเอกอนงค์		นาฎเต้า
ออกจากปราสาททรง		รถรีบ เสดจนา
ถึงพระโควินท์เข้า		กราบก้มกรรแสง
แสนสนมสนั่นร้อง		ชุลมุน
หลวงแม่จ่าจอมคุณ		คั่งค้าง
พนลวันวิ่งพลันผลุน๒		ตามเสดจ
ถลาลุกคุกคลานบ้าง		บ่นเพ้อรำพรรณ์
บ้างผ้านุ่งห่มสิ้น		สมประดี
เครื่องแต่งตกกระจกหวี		เหวี่ยงกลิ้ง
ยัดเยียดเบียดเสียดสี		เสียงกรีด เกรียวแฮ
ตามไม่ทันท้าวทิ้ง		เที่ยวร้องรอบเวียง
ฝ่ายพระยายักษเข้า		วังใน
รับสั่งให้หาไกย		เกษท้าว
อมาตยทูลว่าท้าวไทย		เธอประลาศ แล้วนา
เกรงพระเดชจอมด้าว		เสดจด้นดำเนิน
ฟังทูลอสุรท้าว		เธอทรง สรวลเฮย
เสดจที่แท่นอลง		กฎพร้อย
ดำริห์เรื่องรณรงค์		รบชนะ
ได้สนมน้อยน้อย		นึกยิ้มยามรวย
พระโอรสอาจรู้		บิตุเรศร์
ประทับประธมร่มเสวตร		ฉัตรชั้น
เสรจเที่ยวทอดพระเนตร		นางนัก สนมนา
เหนสอื้นอัดอั้น		อกโอ้สงสาร
พระกรายกริ่มตรวจหน้า		นางสนม
ยามโศกยังสวยสม		สิ่งเศร้า
จึ่งปลักปลอบชอบชม		เชิงแปลก ปลาดแฮ
ขยับยุดนุชหนีเข้า		สู่ห้องสองเขษม
เสนีกับสี่ท้าว		ปฤกษา กันเฮย
จะคิดฬอลวงมหา๓		ยักษไว้
คอยท่าทัพอยุทธยา		จวนยก พยุห์แฮ
ภอคิดเสรจสบได้		ช่องเข้าทูลอสูร
คราวฤดูดอกสร้อย		กุสุมาลย์
แสนสอาดอุทยาน		ใหญ่กว้าง
ครั้งก่อนพระโองการ		ไกยเกษ
เสรจประทับประธมค้าง		ค่ำร้องศักระวา
ท้าวฟังรับสั่งให้		เกณฑ์ขบวน
จะเสดจประพาศสวน		ดอกไม้
อสรรับสั่งจวน		ริบจัด แห่แฮย๔
พร้อมเสรจตามสั่งไท้		ท่าท้าวทางฉนวน
ฝ่ายคนธรรพ์ณุราชเจ้า		จอมอสูร
แสงหิรัญเรืองจรูญ		รุ่งฟ้า
พระทรงราชรถยูร		ยาตรอุท ยานเอย
พร้อมหมู่มุขทุกหน้า		แน่นทั้งนางใน
เสดจถึงสวนสั่งให้		เกณฑ์ขบวน พลเฮย
รายรอบขอบเฃตรสวน		เสรจแล้ว
เธอเสดจเที่ยวทบทวน		กลับพลับ พลาแฮ
ทรงประทับแท่นแก้ว		ตรัสด้วยนางใน
ฝ่ายอนงค์แน่งน้อย		นางเสนอ
เข้าหมอบเคียงบำเรอ		ร่ำพร้อง
ทำเลศฬ่อหฤไทยเธอ		ทอดสนิท
เล่นมโหรีร้อง		ดอกสร้อยซ้อมละคร
ท้าวทอดพระเนตรฟ้อน		ฝูงอนงค์
แลตลึงลืมองค์		ออกเต้น
พระรำร่ายไล่วง		เวียนรอบ โรงแฮ
ดำรัสล้อคลอเคล้น		คลั่งด้วยนางใน
หลายเวรเล่นเลิกแล้ว		จากสวน
รับสั่งให้เดินกระบวน		แห่ห้อม
เสดจพระราชวังจวน		เจียนพลบ
สาวสุรางค์ต่างล้อม		ลาศเข้าคืนนคร

จบห้องที่ ๑๗๓
  เนื้อความกล่าวถึงนายด่านนำสารท้ารบมาถวาย ท้าวไกยเกษจึงสั่งเสนาทหารให้ประจำการค่ายรบ แล้วให้อาลักษณ์ส่งสารไปแจ้งข่าวแก่กรุงอยุธยา ฝ่ายท้าวคนธรรพ์บันดาลโทสะ เมื่อไม่มีสารตอบกลับจากเมืองไกยเกษจึงนำไพร่พลเข้าโจมตี เมื่อเข้าถึงกำแพงเมืองไกยเกษ จึงสั่งให้วิรุณพัทล้อมเมืองไว้แล้วตนเองเข้าตีเมือง ท้าวไกยเกษและมเหสีไปขอความช่วยเหลือจากพระฤษีโควินท์ ท้าวคนธรรพ์เข้ามาถึงเขตวัง ฝ่ายใน ได้ทราบว่าท้าวไกยเกษหนีไปแล้วจึงเข้าครองวังและบรรดาสนมทั้งหลาย ฝ่ายเสนาอำมาตย์เมืองไกยเกษปรึกษากันว่าจะใช้กลอุบายถ่วงเวลาให้ท้าวคนธรรพ์อยู่ในเมืองจนกว่าทัพจากอยุธยาจะมาช่วย เมื่อสบโอกาส เหล่าเสนาอำมาตย์จึงทูลท้าวคนธรรพ์ว่าอุทยานเมืองไกยเกษมีบริเวณกว้างใหญ่ไพศาลงดงามยิ่งนัก วันต่อมา ท้าวคนธรรพ์จึงขึ้นรถทรงไปชมอุทยานพร้อมด้วยทัพทหาร บรรดานางสนมทำอุบายเอาอกเอาใจจนท้าวคนธรรพ์หลงเพลิดเพลิน