ห้องที่ ๑๕๓ : พระยาสุนทรนุรักษ์


           ปางองค์จักรวรรดิเจ้า จอมมาร
อยุดจัตุรงค์ทวยหาญ โห่ครื้น
ตั้งนามครุธยุทธขนาน รับทัพ มนุษย์แฮ
เสียงสนั่นลั่นเพียบพื้น แผ่นด้าวดินไหว
           พระพรตจากนิทรเยื้อง ยาตรา สรงเอย
ทรงเครื่องออกพลับพลา แท่นแก้ว
ยินโห่ตรัสถามพระยา พิเภก พลันนอ
โหรสดับจับยามแล้ว ศิระก้มประนมแถลง
           ศึกองค์อสุรเจ้า จักรวรรดิ
เกณฑ์ตกชาตาตัด ขาดแล้ว
พระสั่งสุครีพจัด กองทัพ เตรียมแฮ
สรรที่ยงยุทธแกล้ว กลั่นเข้าณรงค์มาร
           สุครีพอภิวาทไท้ ถอยจร
จัดจัตุรงค์นิกร ตรวจพร้อม
ยักษลิงมนุษย์สลอน นับสมุท
ครบทัพสามเมืองน้อม นอบเกล้าทูลฉลอง
           สององค์สรงเสรจไล้ ลาศสุคันธ์
ทรงเครื่องพิไชยันต์ เกราะแก้ว
กรายกรจับศรขรรค์ เสดจสู่ รถเอย
พลฮึกโห่เคลื่อนแคล้ว ลุพื้นสมรภูมิ์
           พระเหนทัพยักษตั้ง เตมอัด
ให้อยุดรถสองกษัตริย์ กล่าวเย้ย
สี่โอษฐพิโรธตรัส หาญต่อ ฤทธิฤๅ
เธอบ่คงชีพเฮ้ย มนุษย์น้อยลิงพาล
           สี่ปากแผดร้องสั่ง โยธา
ล้อมจับมนุษย์มา บั่นเกล้า
ยักษหลบวิ่งลิงถลา ถลันกลับ ยุทธแฮ
ฟัดฟาดฃาดแขนเท้า แทตยม้วยกลาดสนาม
          ฤทธิสูรฤทธิศักดิ์ทั้ง ตรีพาล พัดเอย
กุมคะทาโถมทยาน ยุทธคว้าง
นิลนนท์บุตรพระกาล นิลเอก ขันนา
ชักพระขรรค์พลันล้าง ยักษร้ายมลายชนม์
           จอมมลิวันถั่นน้าว ศรพลัน แผลงเอย
เปนวชิวขรรค์ฟัน กบี่ดิ้น
พระพรตหน่วงศรผัน แผลงเกิด พยุแฮ
ล้างรถพระขรรค์สิ้น เสรจด้วยศรผลาญ
           ขุนยักษเสียรถสิ้น พลมาร
พิโรธคว่างตรีประหาร กบี่ม้วย
พระพรตลั่นศิลป์ผลาญ ตรีเลอียด สูญเอย
พานเรศคืนชีพดว้ย เดชน้องอวตาร
           สององค์ลงรถเข้า โหมหัก
เหยียบเฃ่ายืนบ่ายักษ ยุทธ์แย้ง
แปดหัดถปัดโผนชัก ศรพาด แผลงนา
เปนภุชงคไล่แว้ง พ่นกลุ้มพิศม์กาล
           พระแผลงเปนครุธร้าย ราวี
โฉบฉาบฉวยนาคี ขบคั้น
จักรวรรดิจับมณี จักรคว่าง
เปนศิลาดาดดั้น ดื่นล้างวานร
           สองกระษัตริยบัดพร้อม แผลงศร
ศรพระสัตรุดรอญ จักรสิ้น
ศิลป์พระพรตพลันจร จากแล่ง
ต้องอกจักรวรรดิดิ้น ฃาดสิ้นกรกระเดน
           ปางองค์จักรวรรดิต้อง ศรปัก อกเอย
นอนแน่แลพระภักต์ร พี่น้อง
เหนสังข์คทาจักร จรสัแจ่ม องค์นา
ทราบว่าวงษ์นรายน์พร้อง พร่ำง้อฃอษมา
          สองกระษัตรีย์สดับถ้อย พระยามาร
ทรงคิดแสนสงสาร ยักษท้าว
ออกโอษฐโปรดประทาน โอวาท
จงท่านมุ่งหมายด้าว ดึ่งได้ไปสวรรค์
           สี่โอษฐออกโอษฐโอ้ เอนดู พระเอย
ฝากบุตรอรรคเรศประยู รญาติด้วย
สนมมาตยประชาบู รีรัฐ ถวายนา
นบพระละลาม้วย ชีพสิ้นสูญเสียง
           เทพยไทยในฉะชั้น ดุสิดา
ปรบหัดถ์โปรยบุบผา เพียบพื้น
เสริมพระเกียรดิเดชา สองกระ ษัตริย์เฮย
แย้มเยี่ยมพระแกลครื้น ครึกด้าวแดนสวรรค์
           ตรัสสั่งพิเภกให้ จัดสรร
ศพส่งเมืองมลิวัน อย่าช้า
เสดจรถเลิกพลขันธ์ คืนกลับ ไปเอย
ถึงปทับพลับพลาข้า บาทเฝ้าทูลออง
           พิเภกรับสั่งน้อง ทรงสุบรรณ
แล้วสั่งสุพิณสรร กลับเต้า
ทูลนางวัชนีพลัน โดยเหตุ ท้าวนา
ให้รีบออกมาเฝ้า โปรดให้ศพผัว
           สุพิณรับพจนาดถ์แล้ว ลาจร กรุงแฮ
ถึงกราบทูลสองสมร ถี่ถ้อย
ทรงทราบดั่งอหิรอญ สลบนิ่ง แน่เฮย
สนมประคองสองสร้อย ส่างให้เตรียมขบวน
           วัชนีสูรนาฎทั้ง รัตน์มา ลีเอย
จัดเครื่องสุพรรณา เนกพร้อม
ทรงวอสุวรรณคลา ถึงพลับ พลาแฮ
จึ่งสุพิณจรน้อม พิเภกให้ทูลฉลอง
          พิเภกนำอำมาตยเฝ้า บทรัช พระนา
ทูลเบิกสองนางกษัตริย์ เสรจถ้อย
พระเผยวรพจนตรัส สั่งสุ พิณเอย
พาพระนางสองคล้อย เคลื่อนเข้ามาใน
           สุพิณรับสั่งแล้ว ลาผาย ผันเอย
นำพระนางถึงถวาย เครื่องน้อม
นางมลักเหลือบชาย เนตรสบ พระนา
ผาดพี่พิศอนุชพร้อม เพริศพริ้งประวิงโฉม
           พระมีมธุรศเอื้อน โองการ
ตรัสกับสองเยาวมาลย์ หมอบชม้อย
ดังชลทิพยโปรยจาน เจื่อโศก ส่รางแฮ
ทูลว่าบุตรข้าน้อย นี้ข้าฃอถวาย
           ซ้ำทูลฃอศพท้าว จักรวรรดิ
โปรดประทานนางกระษัตริย์ เสรจน้อม
ลาพงษพระจักรพรรดิ ผันภักต์ร มานา
ทรงพระวอแห่ห้อม ห่อนช้าถึงสนาม
           นางยลพระศพกลิ้ง กลางดง
จากพระวอสองทรง โศกสอื้น
ตระกองบาทยุคลลง ซบสลบ สองแฮ
สนมประคองสองพื้น สั่งให้จัดการ
           พนักงานจัดเครื่องพร้อม พลันไว
เชิญพระศพเนาใน โกษฎแก้ว
เถลิงรถแห่กลับไคล คลาสู นครเอย
นางสั่งเสนาแล้ว เร่งให้ทำเมรุ
           สุพิณรับคำนับน้อม นางกษัตริย์
ทำพระเมรุเสรจจัด เครื่องพร้อม
เชิญพระศพจักรวรรดิ ประทับที่ แท่นนา
สองพระนางสุรางค์น้อม นอบเกล้าถวายเพลิง

จบห้องที่ ๑๕๓

  เนื้อความกล่าวถึงท้าวจักรวรรดิตั้งทัพเป็นกระบวนครุฑนาม พระพรตและพระสัตรุดยกทัพออกไป ขุนทหารทั้งสองฝ่ายต่อสู้กัน นิลนนท์ นิลเอก และนิลขันสังหารฤทธิสูร ฤทธิศักดิ์ และตรีพาลสิ้นชีพ ท้าวจักรวรรดิแผลงศรเป็นพระขรรค์สังหารพลวานร พระพรตแผลงศรเป็นพายุทำลายพระขรรค์และรถทรงของท้าวจักรวรรดิ ท้าวจักรวรรดิจึงขว้างตรีไปสังหารพลวานร พระพรตลั่นศรทำลายตรีและทำให้พลวานรคืนชีพ ทั้งพระพรตและพระสัตรุดลงจากรถ เข้าเหยียบเข่าเหยียบบ่าท้าวจักรวรรดิ ท้าวจักรวรรดิแผลงศรเป็นนาคพ่นพิษ พระพรตแผลงศรเป็นครุฑไล่จิกนาค ท้าวจักรวรรดิขว้างจักรเป็นก้อนหินตกลงมาสังหารเหล่าวานร สองกษัตริย์จึงแผลงศรพร้อมกัน ศรพระสัตรุดทำลายจักร ส่วนศรของพระพรตเสียบอกท้าวจักรวรรดิและตัดแขนขาดกระเด็น ขณะที่ท้าวจักรวรรดินอนแน่นิ่งอยู่นั้น มองเห็นพระพรตและพระสัตรุดเป็นสังข์ คทา จักร ก็รู้ว่าเป็นภาคส่วนของพระนารายณ์ จึงตรัสขอขมา สองกษัตริย์ยกโทษและขอให้ได้ไปสวรรค์ ท้าวจักรวรรดิทูลฝากฝังพระชายา พระธิดา พระประยูรญาติ และบ้านเมืองก่อนสิ้นชีพ สองกษัตริย์ให้พิเภกจัดการให้ฝ่ายเมืองมลิวันมารับพระศพท้าวจักรวรรดิ นางวัชนีสูรพระชายาและนางรัตนมาลีพระธิดาจัดขบวนมารับพระศพและเข้าเฝ้าพระพรต นางวัชนีสูรถวายนางรัตนมาลีให้พระพรต หลังจากนั้นจึงจัดถวายพระเพลิง