ห้องที่ ๑๕๒ : ขุนวิสูตรเสนี


           จักระวรรดิเต็มปวดปิ้ม ประไลย ชีพแฮ
เหาะรีบราพเคืองใจ เจบร้อน
เสียแรงแปดกรไกร เกริกเกียรดิ์เรารา
ฦๅลั่นโลกยสท้อน ท่ววฟ้าดินแสยง
           ฤๅแพ้มนุษยน้อย สองหัตถ์ เล่าแฮ
มิตรหมดราชบุตรวิบัติ ชีพร้าง
เสียรถคชพลขจัด สรรพสาตร สิ้นแฮ
แฃงพระไทยเหาะคว้าง สู่ห้องปรางพลัน
           ปางองค์อรรคราชท้าว วัชนี สูรแฮ
กับพระราชบุตรี แน่งน้อย
ปวงนางพิศพระฉวี กระษัตริยเสื่อม สิ้นแฮ
ตนแต่โลหิตย้อย ต่างตั้งตาตลึง
           มเหษีสาวสวัสดิทั้ง ปวงประคอง องค์เอย
ประทับเหนือแท่นทอง ก่องแก้ว
ลางนางช่วยปลดฉลอง พระองค์ลูบ สุคนธแฮ
บางถวายอยู่งานแล้ว โศรกซ้องกันแสง
           ท้าวยลอรรคเรศทังง บุตรี ท่านนา
ปวงสนมนารี โอษฐอ้อน
จอมมารสุดโศกมี กมลห่วง แหนแฮ
เร่งรทดหทัยสท้อน แทตยท้าวเธอตลึง
           พิศภักตรอรรคเรศท้อ ถอนใจ ใหญ่แล
ตรัสกล่าวคดีไข ข่าวร้าย
เสียรถคชพลไกร กายสบ สาตรแฮ
จำจักเปลี่ยนภพย้าย โลกยแล้วลาสมร
           ฉันใดจะรอดม้วย ฤๅมี
มาจักสั่งสารศรี สวาศเจ้า
เวรก่อนเก่ากำม์ทวี โซมส่ำ สนองเนอ
จงแม่อยู่อย่าเศ้รา ส่างร้ายโรคัน
          ปางยอดชาเยศทั้ง ธิดา
สดับวับจิตรอาทวา หวั่นเศ้รา
เทียมทิพยสับฎรา วุธดัด เศียรแฮ
เศียรซบกับบาทเจ้า พิภพแล้วครวญทูล
           สองเผือจักพึ่งผู้ ใดไฉน พระเอย
ยามพระอยู่เอย็นใจ จากร้อน
ฃอพระผ่อนพระไทยไป สมานมิตร มนุษย์เทอญ
โอษฐตรัสสองหัตถข้อน อุรซ้ำแสนศัลย
           ทรงโศกซบศิรเกล้า เกลือกตน นางนอ
เสียงส่ำสองนฤมล ร่ำไห้
โอ้พระร่มเกษกล พฤกษโพธิ์ เพียงพ่อ
จักมละฃ้าบาทไว้ เทวศเช้าเย็นเขญ
           ก่นกินชลเนตรต้อง ต่างธาร เทียวนอ
เหตุพระมิ่งเมืองมาร จักม้วย
แม้เสดจทุรกันดาร แดนภพ ใดพ่อ
เผือจักโดยเสด็จด้วย ไป่ร้างบำเรอห์
           แปดโสตรสดับถ้อย เทพินทร์
แปดเนตร์อสุชลริน ร่วงพร้อย
โอบองค์ยุพินผิน ภักตรปลอบ บุตรเอย
ออกโอษฐว่านิ่งน้อย หนึ่งเน้อจักแถลง
           ตัวเราสูรเชษฐเชื้อ ชายหาญ
ชีวิตรบรรไลยลาญ บ่เอื้อ
ไป่ควรจักสมาน มิตรฆ่า เศิกเลย
เสียชีพสงวนนามเชื้อ ชั่วฟ้าดินชม
           นัทีสี่สมุทท้งง แผ่นไผท ทวีปฤๅ
ยงงพิบัติเพลองปรไลย โลกยล้าง
กำเนิดเนื่องในไตร ภพโลกย แลแม่
ไดจักเร้นไป่ร้าง ชีพนั้นอย่าแหนง
          อยู่ดีดวงสวาศสร้อย ศรีสมร แม่เอย
ฝากธิดาองค์อร โอบอ้อม
บุตรเดียวช่วยเตือนสอน ถนอมนาฎ ณแม่
นึกว่าร่วมทุกข์พร้อม เพื่อนไร้ยามเขญ
           สี่โอษฐธร่ำซ้ำ สั่งสาร สนมนา
ปวงนาฎแน่งนางมาร โศรกสอื้น
จนรุ่งพระสุริยกาล จำออก พระโรงเอย
สั่งสุพินจัดพื้น พยุหตั้งตามประสงค์
           สุพินเร่งจัดพ้อง พลยง ยุทธแฮ
สี่เหล่าโดยจตุรงค์ บาทตั้ง
จดรถทิพยเคยทรง เคยศึก เสร็จแฮ
พลน่าขวาซ้ายท้งง แล่นซ้ำแซงหนุน
           หกสิบสมุทล้วน พลรณ รบแฮ
ได้หนึ่งหนีสองตน แตกริ้ว
นายหมวดตรวจเตรียมพหล ฃาดเฆี่ยน คุมแฮ
กลแต่จักแพลงพลิ้ว ไพล่ลี้หลบตน
           ปางจักรวรรดิเจ้า จอมณรงค์
สรงเสร็จแต่งองค์อง อาจแกล้ว
เศียรสี่เทริดสรวมมง กุฎประดับ เพชรแฮ
ขัดคทาทิพยแพร้ว หัตถ์ซ้ำทรงศร
           ยลองค์ชาเยศท้งง สาวสุรางค์
ท้าวธหักหทัยพลาง โศกพร้อง
คราวเคราะห์ถึงที่ปาง พรหมลิ ขิดแม่
เกิดกับป่วยม้วยต้อง ติดแท้สกนธ์ทน
           พลางปลอบปิยบุตรเจ้า จงทรง สวัสดิแม่
ขวัญอย่าตามบิตุรงค์ เร่ร้าง
ขวัญเอยประจำองค์ อรนาฎ แม่นา
ตรัสเท่านั้นอั้นอกค้าง โอษฐอึ้งอาดูร
          มเหษีเสาวภาคยทั้ง กำนัล
สองหัตถ์ทุ่มอุรรัน ทดไห้
กรุงกระษัตริยสั่งสารศัลย โศกสลด ทรวงนา
แขงจิตรลู่รถไท้ สั่งผ้ายพลจร
           เหลียวดูปราลาทแพร้ว พรายพรัน
เทียมอมรแมนสรรค์ เศกส้าง
แสงแก้วจับรพีพรร ณรายรุ่ง เรืองแฮ
โอแต่จักแรมร้าง นิราศแก้วปรางศรี
           เคยเนานิทรแท่นแท้ ทองบำ เทองแฮ
ปวงนาฎบำเรอห์รำ เรื่อยร้อง
ประสานศับทดุริยางค์สำ เนียงยั่ว ยินแฮ
นับจักลืมจำเรียงต้อง แต่ไห้โหยถวิล
           อาไลยชาเยศเจ้า จักกรม กรอมเอย
เคยนิทรเทียมผธม แท่นแก้ว
ปรานีนาฎนางสนม นับหมื่น มากนา
จักม่ายหมดหมื่นแคล้ว คลาศเคล้าคลายเกษม
           เดินพลนับสมุทล้วน งุนงึม ง่วงแฮ
กลแต่ปรับทุกขพึม พูดแพ้
สีหราชเทียมรถทรึม สยองจิตร ท่านนา
พลทัพต่างท้อแท้ ท่าห้าวฤๅเหน
           จรัลรถเร่งพยุหพ้อง พลนิกาย
บัดหมู่แร้งกาหลาย โฉบไข้ว
อภิรุมประชุมสาย อุบัติพลุ่ง เพลิงแฮ
กาลบาตตกกลิ้งใกล้ รถท้าวเธอจรัล
           ท้าวเลงลางหลากช้ำ เสียวสยอง ใจนา
หว่าวาบหฤไทยหมอง หม่นเศร้า
ชลเนตรจักคลอคลอง กลืนกลับ กลั้นแฮ
ฝืนจิตรจนรถเข้า เขตรต้งงสมรภูมิ์

จบห้องที่ ๑๕๒

  เนื้อความกล่าวถึงท้าวจักรวรรดิเจ็บปวดแทบจะสิ้นชีพและเสียใจที่พ่ายแพ้มนุษย์ สูญเสียโอรส มิตรสหาย รถ ช้าง ไพร่พล และศัสตราวุธไปสิ้น พระองค์แข็งใจเหาะกลับปราสาท นางวัชนีสูรพระชายา พระธิดา และเหล่านางใน เห็นท้าวจักรวรรดิมีโลหิตท่วมร่างก็ตกใจเข้าพยาบาลรักษา ท้าวจักรวรรดิรู้ว่าตนจะตาย จึงตรัสสั่งเสียพระชายา พระธิดา และบรรดานางในต่างคร่ำครวญร่ำไห้ ท้าวจักรวรรดิสั่งให้สุพินจัดกองทัพใหญ่หกสิบสมุทรไปสู้รบในวันรุ่งขึ้น ครั้นรุ่งเช้า ท้าวจักรวรรดิร่ำลาพระชายา พระธิดา นางใน และปราสาทราชวัง แล้วนำทัพออกไป ไพร่พลทหารปรับทุกข์กันถึงความพ่ายแพ้ แม้แต่ราชสีห์เทียมรถก็ซึมเศร้า ทหารล้วนเสียขวัญไม่ฮึกเหิม ซ้ำยังเกิดลางร้ายต่าง ๆ แร้งกาบินโฉบขวักไขว่ อภิรุมชุมสายลุกเป็นไฟ และอุกกาบาตตกใกล้รถทรงของท้าวจักรวรรดิ ท้าวจักรวรรดิรู้สึกพรั่นพรึงแต่ก็แข็งใจเดินทัพจนถึงสมรภูมิ