ห้องที่ ๑๒๒ : พระมหาคำเปรียญ


           ปางพระยาอนุชิตได้ ครองศรี อยุทธย์แฮ
ร้อนจิตรคืออัคคี ลวกไหม้
ถวายคืนรัชภูมี ตรัสสั่ง กบี่นา
พรหมมาศตกใดไซ้ จักสร้างเวียงประทาน
           ทรงแผลงศรสิทธิด้วย เดชา
อนุชิตตามศรคลา รีบเร้า
ศรตกนพภูผา เก้ายอด ราบฤๅ
ลิงกวาดกำแพงเค้า นิเวศน์พื้นภูมเวียง
           เสร็จกิจรีบกลับเฝ้า ทูลสาร
ว่าพระแสงสุริการ ตกต้อง
เข้าเก้ายอดแหลกปาน เทพปราบ ลงนา
ข้ากวาดกำแพงป้อง เฃตรแล้วมาฉลอง
           ปางไท้ราเมศรแจ้ง อรรถไข
ตรัสว่ากบี่เออไฉน สู่รู้
สั่งว่าสาตรตกใด จักสฤษดิ์ เมืองเฮย
ไยจึ่งทำเกินผู้ สั่งถ้อยเสียที
           วายุบุตรยินตรัสเศร้า เสียใจ
เจียนสลบเหงื่อไหล หยาดย้อย
ยิ่งตริยิ่งกรมใน ทรวงแน่น โศกนา
อายหมู่มาตย์ใหญ่น้อย มืดหน้าหนาวขวัญ
           ทรงยลวายุบุตรเศร้า ปราไสย
อย่าโศกอย่าเสียใจ วุ่นว้า
จักเชิญเทพบุตรไป รังสฤษดิ์ เมืองเฮย
ให้ทัดเทียมเมืองฟ้า แด่เจ้าเนาครอง
           บัดไท้เทวราชร้อน อาศน์พลัน
พลางส่องทิพยญาณทัน เหตุรู้
จึ่งสั่งพิศณุกรรม์ เรวเร่ง ไปเฮย
ช่วยคิดราเมศร์ผู้ ผ่านด้าวอยุทธยา
          วิศุกรรมรับสั่งแล้ว รเห็จคลา
บันลุปรางรัตนา สู่เฝ้า
อมเรศร์ตรัสใช้มา แหนบาท พระเอย
ขอพระจักรกฤษณ์เจ้า ทราบเบื้องบทมาลย์
           นารายน์ยินถ่องถ้อย เทวัญ
ปราโมทย์กระมลผัน ภักตร์พร้อง
เชิญท่านช่วยรังสรรค์ นัคเรศ แลนา
ที่นพคีรีต้อง แต่งให้หณุมาน
           วิศุกรรมรับสั่งแล้ว รีบคลา
เหินเห็จขึ้นเวหา คว่างคว้าง
วายุบุตรเหาะตามมา ลุเขตร เขาเฮย
นามนพครีอ้าง อ่อนคล้อยลอยลง
           บุตรพระพายจึ่งเอื้อน อวยการ
แก่พระวิศุกรรมชาญ ฤทธิแกล้ว
ว่าเชิญท่านบันดาน บูเรศ เทอญนา
ให้สิทธโสภาคย์แผ้ว ผ่องพื้นมณฑล
           วิศุกรรมเทเวศร์ผู้ ชาญฤทธิ
กระบัดจึ่งนฤมิตร เสร็จพร้อม
พรรฦกอธึกจิติร เจียนเทพย์ สุทัศนเฮย
ปราสาทสามงามล้อม ปรัศท้องพระโรงสนาม
           เสร็จการนฤมิตรแล้ว เทวัญ
เหินเห็จสู่สรวงสวรรค์ ฟากฟ้า
วายุบุตรเกษมสันต์ สุดชื่น ชมเฮย
พิศบ่อพริบตาอ้า โอษฐยิ้มอิ่มใจ
           สามปรางสามยอดเฟื้อย เวหน
มขเด็จน่าบันบน พร่างพร้อย
สุวรรณรัตนวิมล แวววาบ ตาเฮย
ดุจทิพยพิมานคล้อย เคลื่อนฟ้ามาดิน
          ท้องพระโรงปรัศทั้ง คลังแสง
ทมดาบทิมคดแซง เซิดซุ้ม
สระสวนสนุกนิ์สนามแจง สนนจวบ จรเฮย
ปอ้มเฃตรปราการคุ้ม เฃตรแคว้นแดนเวียง
           กบินทร์ชมบูเรศแล้ว รเห็จมา
ถึงที่อยุทธยา สู่เฝ้า
แถลงกิจว่านัครา สำเร็จ พร้อมเฮย
ขอพระจักรกฤษณเจ้า ทราบเบื้องบทศรี
           พระสดับวายุบุตรแล้ว ขนานนาม เมืองเฮย
ชื่อนพบูรีตาม ต่อเค้า
ท่านไปสถิตย์โดยความ ผาศุก เทอญพอ
สั่งสุมันตันเร้า เร่งให้แบ่งพล
           สุมันตันรับสั่งแล้ว ถอยคลาน ออกเฮย
หมายสั่งทุกพนักงาน ถี่ถ้วน
ม้ารถคชคฤงฆาร พลกึง เมืองเฮย
จัดเส็รจบาญชีมว้น มอบให้หณุมาน
           กบินทร์รับสมบัติแล้ว ทุลลา ไปเฮย
สนานอุทกธารา ผ่องแผ้ว
ประดับเครื่องสรรพา ภรณเพริศ พรายแฮ
มงกุฎหายอดแก้ว ประวิชเก้าสรวมทรง
           เสร็จสรงทรงเครื่องพร้อม แสงขรรค์
ยรยาตรยังหิรัญ รถแก้ว
ขึ้นสถิตย์บุษบกบัล ลังก์เลิศ ลายแฮ
ให้เลิกโยธาแคล้ว เคลื่อนเต้ากระบวนตาม
           พระยาอนุชิตผู้ ชาญณรงค์
รีบเร่งมาในดง ทุ่งกว้าง
ถึงเมืองประทับตรง เกยสู่ ปรางแฮ
นางนักสนมล้วนสล้าง แวดล้อมจอมกระบินทร์
          ประชาชนพลพวกทั้ง หญิงชาย
สร้างปลูกเรือนโรงราย รอบแคว้น
มีทรัพยศุขเกษมสบาย เรือนตึก ตั้งแฮ
แน่นเนื่องเฃตรเมืองแม้น กับด้วยอยุทธยา
           พระยาอนุชิตครั้น เนาใน
ปราสาทสามอำไภ ผ่องแผ้ว
เจดวันกลับเฝ้าไทย์ เปนนิจ เนืองนา
ครองราษฎรห่อนคลาศแคล้ว เคลื่อนเยื้องยุติธรรม
           ราตรีวายุบุตรขึ้น บรรจฐรณ
หอมกลิ่นบุษบากร ชื่นชื้น
ประทีบประภัศศร แสงอร่าม เรืองเอย
สมบัติสมบูรณครื้น ครึกคฤนรื่นรมย
           แสนศุขแสนสวัสดิ์ล้ำ เลอกระมล
เดือนดาษดาวอำพณ ผ่องฟ้า
นางงานอยู่งานดน ตรีขับ กล่อมแฮ
แสนเสนาะสำเนียงจ้า แจ่มร้องพระทองถวาย
           นางบำเรอขับร้อง หวนโหย
โทนทับกรับฉิ่งโรย เรื่อยก้อง
พิณพาทย์จับปี่โดย เพลงขับ แลนา
ฉ่ำเฉื่อยเรื่อยหริ่งร้อง รับเอื้อนอลเวง
           ยวนยั่วสิเนหตั้ง ใจดู
เนตรสบเนตร์พธู แน่งน้อย
เพลินจิตรยิ่งชื่นชู ใจชอบ เชิงนา
ดึกสงัดเดือนดาวคล้อย เคลื่อนฟ้าไสยากร
           พระยาอนุชิตได้ ผ่านนพ บูรีเอย
ไกรเกริกเกียรดิฦๅลบ ทั่วหล้า
ประชาชื่นชมจบ จังหวัด เวียงแฮ
เมืองสนุกนิดังเมืองฟ้า เฟื่องฟุ้งเดชขจร

จบห้องที่ ๑๒๒

  เนื้อความกล่าวถึงพระยาอนุชิตเมื่อได้ครองกรุงอยุธยาก็กลับรุ่มร้อนใจดั่งเพลิงไหม้ จึงรีบถวายราชสมบัติคืน พระรามจึงสั่งว่าจะแผลงศรพรหมมาศให้พระยาอนุชิตตามลูกศรไป หากศรตกที่ใดจะสร้างเมืองให้ ณ ที่นั้น ศรพรหมมาศไปตกที่เขาเก้ายอด พระยาอนุชิตจึงไปปราบพื้นตั้งกำแพงเมือง แล้วกลับมาทูลพระราม พระรามกริ้วว่าพระยาอนุชิตสู่รู้ ทำเกินคำสั่ง พระยาอนุชิตเสียใจและเสียหน้า พระรามตรัสปลอบและบอกว่าจะสร้างเมืองให้ครอง พระอินทร์ทราบเหตุแล้ว จึงสั่งพระวิศณุกรรมให้ไปเนรมิตเมือง พระรามประทานนามเมืองว่า นพบุรี พระยาอนุชิตจึงพาไพร่พลไปครองเมืองและมาเข้าเฝ้าพระรามทุก ๗ วัน

ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “พรรฦกอธึกจิตร”
ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “มุขเด็จน่าบันบน”
ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ทิมดาบทิมคดแซง”
ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “มงกุฎห้ายอดแก้ว”
ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ยุรยาตรยังหิรัญ”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
พิศณุกรรม์เทวดานายช่างของพระอินทร์
วิศุกรรมเทวดานายช่างของพระอินทร์