ห้องที่ ๑๒๑ : พระมหาคำเปรียญ


           ปางแปดขัดิยราชพร้องเสร็จสาร
นบหัตถลาทรงญาณ ยาตรเยื้อง
ทรงสถิตย์บุษบกกาญจน์ พลพรั่ง พร้อมเฮย
เสด็จสู่อยุทธย์เปลื้อง ปลิดร้อนราษฎร์เกษม
           พันปีสามสถิตยพร้อม ปฤกษา
การภิเศกรามา ธิราชเจ้า
เถลิงถวัลยปิ่นประชา ชาวอยุทธ เยศเฮย
เรียงพระวงษสืบเค้า กฤษณเชื้อปางประฐม
           เสาวนีดำรัดให้ พระพรต
จัดกะการกำหนด โชคใช้
ขุนโหรประชุมหมด สวนสอบ กันเฮย
ศุกรปักษตรีจันทรได้ ฤกษล้ำทูลสนอง
           ตรัสสั่งพิเภกให้ สอบสวน
ขุนยักษคิดใคร่ครวญ นอบน้อม
ทูลแถลงว่าฤกษควร ภิเศกสุด อุดมเอย
พันเนตรจักมาพร้อม เทพยท้าวสาวสวรรค์
           ทรงสดับตรัสสั่งซ้ำ สุมัน ตันเฮย
เร่งจัดการจงทัน อย่าช้า
สุมันตันรับลาผัน ออกสั่ง หมายเฮย
ทุกหมู่ทุกกรมว้า วุ่นพร้อมจัดการ
           ภอเสรจภอจวบได้ วันดี
เชิญหมู่พระมุนี นับร้อย
สู่ปรางราชพิธี พร้อมพระ วงษนา
มวนมาตยพราหมณ์ใหญ่น้อย พรักพร้อมสมาคม
           ฝ่ายสหัศเนตรเจ้า จอมสวรรค์
เสด็จจากไพชยันต์ เทพห้อม
เชิญทิพยกุกกุภัณฑ์ ภูษิต มานา
เสดจสู่ปรางมาศพร้อม พฤฒิเชื้อบรรพพงษ
          จวนฤกษมาตุราชให้ รามา สนานเอย
ชำระพระศริรา พยพแล้ว
ทรงทิพยรัตนา ภรณ์เพริศ พรายแฮ
หัตถธทายขรรคแก้ว ยาตรขึ้นยานสุวรรณ์
           ขนัดแห่แห่หกริ้ว สี่สาย ยาวนา
ในมหาดองครักษผาย นอกห้อม
แตรกลองเครื่องสูงราย หว่างเหล่า พระแสงเอย
สิบแปดมกุฎเคียงพร้อม นอกล้อมอินทรพรหม
           พระกรดพัดโบกทั้ง บังแสง สรูยแฮ
เบื้องปฤษฎางค์ถแมง สินาดเต้า
เครื่องราชูประโภคแซรง ขนัดเครื่อง สูงนา
สาตรสิบสี่หมวดเข้า ไย่ย้ายปลายขบวร
           ถึงเกอยลีลาศขึ้น พลับพลา
เปลื้องเครื่องสุทธภูษาทรง ยาตรเยื้อง
ยังมณฑปพระกยา สนานสถิตย์ แท่นเอย
บาทเหยียบใบขนุนเบื้อง ภักตรตั้งต่อบูรพ
           พนักงานไขท่อทุ้ง ชลขัง ไว้นา
อำมเรศเป่าสังข์โหร ฆาฎฆ้อง
พิณพาทย์ประโคมดัง แตรแซ่ร สนั่นเฮย
สายอุทกตกพราวต้อง แต่เบื้องสุดบน
           พระวสิฐสวามิตรทั้ง สองดา บศแฮ
ต่างหลั่งปัญจคงคา โสรดซ้อง
เบญจครรภรัตนอาภา สังขพิพิธ ห้าเฮย
พราหมณจับอ่านเวทจ้อง หลั่งน้ำลงถวาย
           เสร็จสรงทรงเครื่องพร้อม ตามวัน จันทรนา
ทรงทัดใบอ้ออัน ศิริแล้ว
ใบปีบปริวารสรร ทรงหัด ขวาแฮ
เสด็จสู่ปรางมาศแพร้ว พรั่งพร้อมการประชุม
          สถิตยแท่นอัฐทิศกั้ง สัปตเสวตร ฉัตรเอย
บูรพทิศพราหมณ์ถวายเวท หลั่งน้ำ
ทรงรับลูบพระเกษ เสวยน่อย หนึ่งนา
เบือนปรัสเวียนห่อนซ้ำ ทั่วทั้งแปดสฐาน
           พราหมณ์สองเชิญเสดจขึ้น ภัทรบิฐ
หนังราชสีห์เรืองฤทธิ ลาศไว้
ปักเสวตรฉัตรวิจิตร นับเจ็ด ชั้นนา
พราหมณ์อ่านศิวเวทให้ สิทธิ์ขึ้นเถลิงถวัลย์
           โกศีย์ถวายเครื่องต้น กักกุภัณฑ์
นพเสวตรฉัตรแสงขรรค์ เดชแกล้ว
อัษฎาวุธพนักงานสรร ถวายต่อ หัตถ์เฮย
ทรงรับทุกสิ่งแล้ว ส่งให้มหาดเชิญ
           บัดเผยพจนเอื้อนราช โองการ ประฐมเอย
ติณชาติชลดินดาล อิกไม้
จงเปนสัพสาธารณ์ ตามแต่ ประโยชน์นา
สมณพราหมณ์ได้ใช้ ทั่วทั้งมลฑล
           ราชครูพฤฒิพรตน้อม คำนับ กล่าวแฮ
ข้าพระพุทธเจ้าขอรับ ใส่เกล้า
พิกุลมาศปรักกับ หิรัญหว่าน แจกนา
พาทยประโคมโรมเร้า หลั่งน้ำษิโณธาร
           นายกถวายอัศวทั้ง มาตงด์ เหนือแฮ
เครื่องยุทธเรือรงค์ทรง ฝ่ายใต้
เวียงวังรัตนบรรยงค์ ย่านเขตร นครนา
คลังกับนาถวายไท้ โภชน์ทั้งคลังสฐาน
           ท้าวฉลองพระโอฐอ้าง วรจันทร
ถวายหมื่นหกพันนาง ฝ่ายเฝ้า
ดอกหมากสุวรรณสรร ประยูรวุฒิ ถวายนา
ท้าวพระคลังก้มเกล้า นบน้อมกูญแจถวาย
          บ่ายชายชุมพร้อมแวด เวียนเทียน
รายรอบที่นั่งเนียร นาทก้อง
โกสีย์สั่งระบำเวียน สมโภช ภิเศกนา
การเสรจเทพยคืนห้อง แห่งชั้นสรวงสฐาน
           สมเด็จภูวนารถเจ้า จักกรี
เปรมกระมลปรีดี โปรดให้
ขุนวายุบุตรมี ความชอบ ใหญ่นา
เปนพระยาอนุชิดได้ ผ่านด้าวอยุทธยา
           สุครีพเถลิงยศท้าว ไวยวง ษาเฮย
ครองฃีดขินนครคง ดั่งกี้
อินทรนุภาพคืออง คตเปลี่ยน นามนา
เปนฝ่ายหน้าอาวชี้ กิจด้าวกึ่งแดน
           ชมพูพานผ่านแคว้น ปางตาล
อัศกรรณสุรการ มอบให้
นิลราชครอบสฐาน แดนอัษ ฎงค์เฮย
กระบี่นิลขันธได้ อยู่รั้งโรมคัน
           พระลักษณเปนฝ่ายหน้า ในศรี อยุทธเฮย
สองอนุชคงธานี ก่อนรั้ง
กุขันผ่านบุรี รำนัค เรศนา
เปนพระยายศตั้ง แต่งไว้ไพรพนม
           ตรัสสั่งพิเภกเจ้า ลงกา
จักเยี่ยมด้วยศรา วุธใช้
กำหนดวิกละครา คอยตอบ ข่าวเฮย
แล้วเรียกพนักงานให้ จัดพร้อมฃองประทาน
           โปรดปูนบำเหนจถ้วน ทั้งหมด
แจกเครื่องลำดับยศ ทั่วหน้า
ต่างรับต่างประนต ลาบาท พระเฮย
ย้ายแยกยังเฃตรหล้า แหล่งด้าวแดนตน

จบห้องที่ ๑๒๑

  เนื้อความกล่าวถึงหลังจากที่กษัตริย์ทั้งแปดเสด็จกลับถึงกรุงอยุธยาแล้ว พระมารดาทั้งสามจึงให้จัดพิธีราชาภิเษก เมื่อเสร็จพิธีแล้ว พระรามปูนบำเหน็จให้หนุมานเป็นพระยาอนุชิตจักรกฤษณพิพรรธพงศาครองกรุงอยุธยา สุครีพเป็นท้าวไวยวงษานครขีดขิน องคตเป็นพระยาอินทรนุภาพอุปราชนครขีดขิน ชมพูพานครองแคว้นปางตาล สุรการครองเมืองอัศกรรณ นิลราชครองเมืองอัษฎงค์ นิลขันธ์ครองเมืองโรมคัน พระลักษณ์ พระพรต และพระสัตรุดเป็นอุปราชกรุงอยุธยา พรานกุขันเป็นพระยาครองเมืองบุรีรำ ส่วนพิเภกที่ครองกรุงลงกานั้น พระรามจะแผลงศรไปถามข่าวทุก ๗ วัน