ห้องที่ ๑๒ : หมื่นนิพนธ์ไพเราะห์


          ทรพีทุรเพศกร้าวกระลี จิตรแฮ
หมกมุ่นโมหะมีมากร้าย
ยืนชงักเบิ่งวิถีแถวท่อง
เดินด่วนเดาะเหยาะย้ายย่างเข้าทางเวียง
          ลุทวาเรศล่วงป้อมปราการ
กรุงขีดขินโอฬารรื่นแผ้ว
เหิมกระหยิ่มฮึกทยานยงยิ่ง นักนอ
ศึกประลองเชิงแล้วหยุดยั้งยืนขึง
          ลิงเลวหวาดวุ่นว้าขวัญหาย
เฉกพระกาลชิดกายอกเต้น
ลางลิงลูกหลานหลายพาแล่น หนีนอ
กราวเกริกกันแอบเร้นดุจพื้นถนนพัง
          มหิงษ์ยินศับท์อื้ออึงอล
โลดไล่ทลวงชนกระชั้น
ปวงกระบี่สับสนเซงแซ่
หลบหลีกตะกายดั้นมุดด้นเพิงแผง
          กาษรยลเสี่ยวซ้ำชุลมุน
กำเริบฤทธิทารุณหยาบช้า
มิเลือกสิ่งใดผลุนผลันขวิด ตบึงแฮ
โดยจิตรมหิทธิกล้ากลั่นแกล้วผจญผลาญ
          ทิมแถวเรือนแคร่ร้านพะเพิง
ขวิดหักพังเปิดเปิงป่นปี้
มวญสวาวิ่งกระเจิงกระเจิ่น จรแฮ
กูนเกาะจูงหลานลี้เตลิดพื้นแผกผลู
          กระบือขวิดเรือกรั้วระดะ ดาษเอย
รถรัตนขวางเกะกะกีดกั้น
ลคึกขวิดไป่ลดละแหลกลู่ ลงแฮ
เสาธุชปักหักสบั้นบัดล้มส่ำสลาย
          กาษรอุกอาจร้ายฤษยาก๑
ขวิดดัดงัดเศลาแหล่งพื้น
ประกายวุบวับผาปูแผ่น แตกแฮ
ตักเสี่ยวมิหลาบลื้นลั่นก้องเมทนี
          ผงคลีกระหลบฟุ้งกระจาย ฟูเอย
เฉกธุมาหมอกอายอับคลุ้ม
มิเลือกสิ่งใดหมายหมุนเสี่ยว
ขวิดทวารวังซุ้มหักซอนรเนนเอน
          บัดกระบือเบิ่งพ้องลิงพหล
ดาดื่นกระวายวนวุ่นว้า
อธึกเกริกธราดลดังอุ โฆษแฮ
ลางเลี่ยงหลีกหลบหน้านิ่งเมี้ยนสกนธ์แผง
          มหิงษ์ถลันเข้าน่าพระลาน
โดยจิตรอหังการเกกกร้าว
หมายจักรุบรอนราญ๒พานเรศร์
สมนึกโสมนัศห้าวเบิ่งบึ้งคนึงหาญ
          พาลีพานเรศร์เจ้าพานร
เสดจสู่ปราสาทบวรมุขแก้ว
สถิตยสิงหาศนบัญชรภักตรแจ่ม จรูญเอย
มีพระกระมลแผ้วผ่องด้วยหรรษา
          ปวงอมาตยแน่นเฝ้าบทมาลย์
ทรงเผด็จคดีการกิจร้อน
ทรพีทพลพาลพิศเบิ่ง
เผยพจน์แซงสวนย้อนยั่วท้าหยาบหยาม
          เหวยบุตรอมเรศร์เจ้าธานิน
ดิลกเลอศขีดขินเฃตรกว้าง
เขาฦๅว่ากระบินทร์อภิเดช นักนอ
ใครห่อนจักผจญอ้างอาจเอื้อมฤๅเสมอ
          เราก็มีฤทธิล้ำฦๅชา
ทรงมหิทธิศักดาเลื่องด้าว
ทวยทิศเทพสุรารักษขยาด เรานอ
ขามเข็ดตูทกท้าวทั่วทั้งจักรพาฬ
          แต่พระอิศเรศธ์เจ้าจอมไกร ลาศแฮ
มิอาจออกชิงไชยต่อต้าน
ตูเนาพนัศเนินในหิมเวศ สถานนอ
รบุเหตุจักมาด้านแข่งด้วยฤทธิเอง
          ปางพาลีสดับถ้อยผรุษกา ษรแฮ
ทรงชักพระขรรค์อาวุธแกล้ว
โกรธเฉกอรรคนีมาฟอนฟอก ทรวงเฮย
โจนจากปราสาทแก้วกาจเข้ารณรงค์
          ทรพีจิตรจ่อจ้องคอยผจัญ
มุขเบิ่งทยุดยืนยัน๓ขยับข้อ
บุตรอินทร์อุกสอึกผันภักตร์ต่อ ยุทธแฮ
ขุนกระบือมิถดท้อรับถ้าเรวถึง
          พาลีกระโดดง้างงอนเขา
ยืนเผ่นองค์แขงเพลาพลิกเอี้ยว
กาษรว่องไวยเชาวน์ชิงสลัด ลิงแฮ
กระบี่พลัดพลันเลี้ยวเปลี่ยนปล้ำผจญรณ
          สองทนทรหดเหี้ยมคำแหง
ยงต่อยงชิงแรงเชี่ยวรู้
อุตลุดขวิดฟันแทงทันท่วง ทีนอ
สองรับสองรบสู้คล่องคล้ายจักหมุน
          สองชำนิกลับซ้ายตลบขวา
รบชิดติดพันมาแต่เช้า
สองยงยุทธวรานุภาพ นักนอ
เพียรรับเพียรรุกเร้าร่วมใกล้สายัณห์
          บุตรอินทรดำริหรู้ในปรี ชาเอย
ฤทธิเรี่ยวกาษรมีมากแท้
เกินทศภักตร์อสุรีสุรเดช
จักปราบให้มหิงษ์แพ้ยากด้วยกลางแปลง
          จำจักลวงสุ่ถ้ำอำไพ รัตน์นอ
ผิว่าเดชเกรียงไกรกระด้าง
คงแคบขัดชิงไชยเชองยุทธ
เราจึ่งสัประยุทธ์ล้างชีพให้สมประสงค์
          ตรึกเสรจโสรมนัศพร้องพาที
ดูก่อนทรพีมีจิตรกล้า
เรายงยุทธราวีประจักษ์เดช กันนอ
ใครพลาดใครพลำถ้าเพลี่ยงพลั้งพลันตาย
          เวลาสนทเยศแล้วจำพัก
เองเร่งกลับสั่งสมรรคมิตรพ้อง
กูจักสั่งเอกอรรคสนมนาฎ กูเอย
ปวงญาติบุตรหลานน้องอนึ่งทั้งทวยหาร
          ทิวากาลรุ่งเชา๔จงจร คอยเฮย
ออกต่อฤทธิราญรอนที่ถ้ำ
จักลับเนตรปวงอมรมนุษย์นาค ครุธนา
ถึงหากสูญชีพกล้ำกลบข้อลอายสูญ
          มหิงษ์พูลเพิ่มฟุ้งพุมนัศ
สดับพจน์พาลีชัดชื่นหน้า
หลงกลกระบินทร์ผัดพูดฬ่อ ลวงแฮ
กำเริบฤทธิทนงกล้าห่อนยั้งตริตรอง
          เห็นชอบผลุนตอบถ้อยทันที
เราจักคอยตามมีพจน์ไว้
พลางรีบเร่งจรลีรัญเวศ ตนเฮย๕
เอารสอมเรศรไท้จึ่งท้าวคืนสฐาน

จบห้องที่ ๑๒


  เนื้อความกล่าวถึงทรพีบุกเข้าถึงหน้าพระลาน ท้ารบพาลีขณะที่ออกว่าราชการ ทั้งสองต่อสู้กันจนใกล้ค่ำก็ไม่สามารถเอาชนะกันได้ พาลีเห็นว่าทรพีมีฤทธิ์มากยากที่จะเอาชนะได้ในที่โล่ง จึงคิดลวงทรพีให้ไปสู้กันในถ้ำในวันรุ่งขึ้น เพราะหากตนตายก็ไม่ต้องอับอายเนื่องจากไม่มีใครเห็น
⬆ ๑ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ฤษยา”
⬆ ๒ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “หมายจักรุกรอนราญ”
⬆ ๓ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “มุขเบิ่งหยุดยืนยัน”
⬆ ๔ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ทิวากาลรุ่งเช้า”
⬆ ๕ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “อรัญเวศ ตนเฮย”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
เลวที่เป็นไพร่พล เป็นบริวาร
สวาลิง