ห้องที่ ๑๑๗ : ขุนท่องสื่อคนเก่า


           พระสฤษดิรักษล้ำฤทธิ์รงค์
สถิตยราชพลับพลาทรง แท่นแก้ว
ส่ำหมู่อสุรพงษ พานเรศร เฝ้าแฮ
สดับศรัทพันถกแล้ว หลากท้าวถามโหร
           โหราไวเวทเชื้อ วิศุญาณ ตรวจนอ
ตรีเนตรยามอัษฐการ กอบด้วย
กำหนดดิถีวาร วรโชด
อริจวบชีพม้วย แม่นแล้วทูลฉลอง
           อันซึ่งศรัทล่ำอื้อ อารัญ
คือราพบัลไลยกัลถ์ กาจกล้า
เอารสทศเศียรครรภ์ นางอรรค คีเอย
กาลนาคขอไว้หล้า แหล่งเบื้องบาดาล
           มารทราบบิตุเรศร์ม้วย มาตาม ตอบแฮ
เชื่อฤทธีพยายาม อาบหว้าน
ผู้เดียวด่วนโดยความ พิโรธ แรงฮา
ชอบบุตรพระพายต้าน ต่อมล้างกลางหน
           ทรงสดับรับสั่งใช้ หณุมาน
กระบี่รับโองการ นอบน้อม
แสดงเดชเหาะเหินทยาน ลุล่วง โยชน์เฮย
ลงแทบขอบบึงด้อม ดอดร้าณรงค์รอญ
           ลูกลมร่ายเวทเปลื้อง แปลงตน
เปนกระบือบัดดน ด่วนเต้า
ลงบึงทอดกายกล ติดหล่ม อยู่แฮ
หวังจักลวงยักษเข้า แยกรู้พะลังมาร
           บัลไลยกัลป์อสุรร้าย เรวจร
ลุที่บึงกาษร สถิตย์ร้อง
ถามถึงพวกพานร มนุษย์ลักษณ์ รามเอย
เดินทัพทางนี้พ้อง พบบ้างฤๅไฉน
          มหิงษ์แปลงแต่งเล่ห์เอื้อน เอาที
ตูก็ติดหล่มทวี เทวศร้อน
ท่านถามท่านจักลี ลาศกิจ ท่านนา
ผิว่าช่วยผดุงช้อน ฉุดขึ้นควรแถลง
           มารหลงบรู้เล่ห์ รับคำ ศึกเฮย
คาดขมวดเขมงกำยำ หยักรั้ง
โดดดลแบกดันสำ แดงเดช ฉุดแฮ
เตมอ่อนหลายคาบยั้ง อยุดท้อถอนใจ
           มหิงษว่าท่านฤทธิแกล้ว กลับแสยง นึกนอ
จรเหนื่อยมาลงแปลง ปลักปล้ำ
แม้อยุดผ่อนภักแรง เริงรื่น ลองแฮ
ราพชอบรีบสู่น้ำ ลูบไล้สบายทรวง
           หายเหนื่อยเข้าแบกอุ้ม อุตลุด
มหิงษหย่อนผ่อนผละผลุด หล่มพ้น
ยักษถามทัพลิงมนุษย์ ยกยาตร ไฉนนา
ขุนกระบือเล่ห์ล้น ฬ่อล้อเลลิงเชิง
           อสุรสิงหนาทก้อง ตโกนถาม
มหิงษบอกนรายน์ราม ฤทธิแกล้ว
อาศน์นาคแบ่งภาคตาม เปนพระ ลักษณแฮ
มาปราบอสุรแล้ว ราพรู้เรวหนี
           กุมภัณฑ์พิโรธจ้วง โจมจับ
ขุนกระบือสบัดรับ เสี่ยวจ้ำ
ยักษโลดเหยียบหลังกลับ ตีตอบ ตบึงเฮย
มหิงษแก่แพ้ท่าปล้ำ สลัดเปลื้องปละหนี
           กาษรหลบลับแล้ว แปลงตน
เปนเพศสวาเสวตรขน ผ่องผู้
ราพโกรธไล่ตามผจญ ควายเจอะ ลิงแฮ
ยักษ์อยุดถามสวารู้ แหล่งเร้นมหิงษไฉน
          ลิงถามนามพวกพ้อง กุมภัณฑ์
บอกชื่อบัลไลยกัลป์ บุตรไท้
ทศเศียรซึ่งโรมรัน รามยก กลับนอ
ตามทัพพบมหิงษให้ ช่วยพ้นหล่มหนี
           วานรหัวเราะเย้ย หยาบหยาม ยักษเอย
สูอย่ามาดหมายตาม ต่อท้าว
มาเดียวเที่ยวเซอะถาม จักบอก จริงนอ
เราและทหารห้าว แห่งเบื้องบาทนรายน์
           อสุเรศรพิโรธเคี้ยว ขบฟัน
สองเนตรดุจเพลิงกัลป์ โลดคว้า
ลิงรับกลับกลายผัน เปนหณุ มานแฮ
รนรุกคลุกคลีร้า เล่หล้ำจักรผัน
           มารแผลงศรสาตรห้าว หาญฤทธิ์
ลูกกระจายจรประชิต ไล่ล้อม
ลูกลมรวบรอบทิศ ทบหัก เย้ยแฮ
ร้องว่าเหวยมารค้อม สาตรไว้ไป่แผลง
           กุมภัณฑ์ผันเผ่นเงื้อ คทาตี
วายุบุตรชักตรี ปัดป้อง
กระโจมจับอสุรี เลือกลื่น หลุดเฮย
รบรับสับประยุทธก้อง กึกหล้าแหลกไศล
           บัดบุตรมารุตร้อน ฤๅไทย
ถวิลพิเภกทูลไข ข่าวต้อง
ขุนราพฤทธิเกรียงไกร การอาบ หว้านเอย
จักประหารมารข้อง ขัดแก้กลไฉน
           พลางนิมิตรรูปไว้ แทนตน
ให้อยู่รอต่อรณ ราพแกล้ว
ลูกลมเหาะมาดล มรกฎ เขาแฮ
นบพระทิศไภยแล้ว เล่ารื้อถามอุบาย
          พระนักสิทธิสดับเอื้อน อื๋ออือ
กิจใช่กิจกูฤๅ ร่ำร้าย
พลางหยิบฝุ่นทรายถือ ทำเล่น โรยฮา
กระบี่ยลเยี่ยงย้าย แยบรู้ลาจร
           หณุมานคลุกฝุ่นฟุ้ง ฟูมกาย
เหาะรีบลุบึงหมาย มุ่งปล้ำ
เปลี่ยนแปลงวับเดียวหาย เหนรูป เดิมเฮย
โจมจับกลับเกลือกซ้ำ สาดด้วยธุลีทราย
           บัลไลยกัลป์หวั่นเศร้า เสียวทรวง
ต้องฝุ่นชะโลมลวง ฬ่อล้อ
ประหนึ่งแหวะควักดวง ชีพเด็จ เจียวแฮ
ฤทธิอาบหว้านยาท้อ ที่ชื้นลื่นหาย
           ยักษหวนมานะรื้อ รณรบ
ยักษฟาดลิงตามตบ ต่อยจ้ำ
ยักษโจมหวดลิงทบ ทวนถีบ ยักษเฮย
ยักษพลาตลิงโลดซ้ำ เสิดขึ้นขวัดฅอ
           ลิงฟัดกัดยักษล้ม เสียหลัก
ลิงเหยียบแย่งคทายักษ เย่อไว้
ลิงจับถอดตรีชัก ฉะฟาด ยักษแฮ
ลิงตัดเศียรยักษได้ ด่วนหิ้วเหาะทยาน
           มาถึงลงแทบท้าย พลับพลา
ภอพระกฤษณอนุชา ออกพร้อม
มวญหมู่อสุรพา นรนบ เฝ้าเฮย
กระบี่ถวายเศียรน้อม นอบเกล้ากราบทูล
           พระเหนเศียรลูกท้าว ทศภักตร์
ชมกระบี่จงรักษ ร่วมร้อน
บำเนจท่านถึงจัก มอบมิ่ง เมืองแฮ
ไป่เท่าความชอบซ้อน เชิดใช้ในณรงค์

จบห้องที่ ๑๑๗

  เนื้อความกล่าวถึงพระรามได้ยินเสียงบัลไลยกัลป์สำแดงเดชดังกึกก้อง จึงสั่งให้หนุมานไปรับมือ หนุมานแปลงเป็นกระบือติดหล่มเพื่อลองกำลังยักษ์ บัลไลยกัลป์ผ่านมาจึงถามถึงพระรามและพระลักษณ์ กระบือแปลงตอบว่าขอให้ช่วยยกตนขึ้นจากหล่มก่อนแล้วจะบอก บัลไลยกัลป์หลงกลทำตาม แต่ดึงไม่ขึ้นจนหนุมานเห็นว่าบัลไลยกัลป์อ่อนแรงแล้วจึงปล่อยให้ดึงขึ้นจากหล่ม แล้วบอกว่าพระรามและพระลักษณ์จะมาปราบยักษ์ ให้บัลไลยกัลป์หนีไป บัลไลยกัลป์โกรธเข้าปล้ำจับตัวแต่กระบือแปลงหนีไปได้ แล้วคืนร่างเป็นหนุมานเข้าต่อสู้กัน แต่จับตัวบัลไลยกัลป์ไม่ได้ จึงนึกได้ที่พิเภกเคยบอกว่าบัลไลยกัลป์อาบว่านยาไว้ทำให้ตัวลื่น หนุมานจึงเนรมิตรูปแทนตนไว้ แล้วเหาะไปถามพระฤษีทิศไภยที่เขามรกตเพื่อถามถึงกลอุบายปราบยักษ์บัลไลยกัลป์ พระฤษีไม่บอกอุบายแต่หยิบฝุ่นทรายมาโรยเล่น หนุมานรู้ความหมาย จึงเอาตัวคลุกฝุ่นแล้วเหาะกลับมาสู้ต่อ หนุมานเกลือกตัวและสาดทรายเข้าใส่บัลไลยกัลป์ ทั้งสองต่อสู้กันจนบัลไลยกัลป์เสียทีถูกหนุมานตัดเศียรนำไปถวายพระราม