ห้องที่ ๑๑๔ : หลวงฤทธิพลไชย


           ปางมหิษีอสุรท้าวทศภักตร์
ทราบพระกฦษณุรักษร่มเกล้า
เถลิงแท่นทิพยตระศักดิ์ปราสาท อสูรแฮ
จำจักออกไปเฝ้าหริไท้นรินทร
           ตริพลางออกจากห้องไหรัญ เรืองแฮ
นำเหล่าสุรสาวสรรค์สพฤบพร้อม
จรเฝ้าบทยุคัลเคียมบาท พระนา
โสภิตดั่งดาวล้อมศศิแจ้งจรัสฉาย
           พิเภกเผยพจนให้นางบำ เรอเอย
ร้องรับดุริยางค์รำฟ่ายฟอ้น
โหยหวนครั่นครวญคำหวานวิเวก ใจนา
เพราะโสตรจังหวะซอ้นสอดสร้อยประสารเสียง
           นางรบำรำร่ายร้องถวายหัถถ์
เนตรส่ายสบสองกระษัตริยครุ่นครั้ง
จิตรรักพระจักรรัตน์กับอนุช ท่านนา
ลืมสติผิดเพลงพลั้งพลาดพล้ำเผลอตัว
           สีดาราเมศทั้งพระลักษณ
ทรงสดับดุริยางค์ยักษกล่อมช้า
จวบอรุณโสรดสรงภักตร์ทรงเครื่อง สร็จแฮ๑
ออกพระโรงพร้อมหน้ากรบี่ทั้งอสุรสลอน
           เผยโอฐโปรดประภาษให้ชามภู วราชเฮย
หามหุติวารดูโชคใช้
เลือกคัดจัดวันฟูชอบฤกษ ใดนอ
จะเศกพิเภกให้ผ่านพื้นภูวดล
           ขุนกบินทร์รับสั่งแล้วลงเลข พลันแฮ
สอบเคราะห์ดวงพิเภกผ่องแผ้ว
ขับจันทรสู่เมศเอกอุกฤษฐ ยิ่งนา
ตรวจฤกษรัชนิกรแล้วลับธ์ห้ามหาผล
          จึ่งทูลราเมศไท้ทรงธรรม์ พระเอย
เหนชอบรุ่งสุริยันฤกษได้
เนาวเคราะห์ประชุมกันในเมศ นั้นแฮ
ควรมอบลงกาให้พิเภกป้องครองกรุง
           ทรงสดับรับสั่งให้บุตรรพิศ
ไปจัดมงคลกิจอย่าช้า
สุครีพรับพระกฤษณุรักษ สั่งแฮ
รีบนบบาทบ่ายหน้าออกพ้นโรงคัล
           ตระบัดบเนิ่นให้เปาวนา สูรเอย
เกณฑ์แต่งมณเฑียรปราสาทแผ้ว
บัลลังก์สุวรรณ์มหาเสวตฉัตร ไชยแฮ
สังข์กรตบายศรีแก้วตั่งตั้งตยาคม
           จักรกฤษณคิดให้ราพธำรง นิเวศน์แฮ
ครั้นรุ่งสรงสนานทรงเครื่องพร้อม
ลักษมีพระอนุชอนงค์โดยเสด็จ อเนกนา
สู่พิธีแทตย์ลอ้มรอบสล้างลิงสลอน
           พิเภกจวนฤกษเข้าสรงสนาน
ทรงเครื่องรัตน์ชัชวาลย์วาบแก้ว
ตาบทิศทับทรวงกาญจน์มกุฎเพชร เพรานอ
สวมประวิชเนาวรัตนแล้วเลื่อนเฝ้าบาทบงษุ์
           พนักงานเถ้าแก่ให้ตรีชา ดาเอย
กับมิ่งมณโฑนาเรศล้อม
ต่างสรงต่างทรงอาภรณ์เพริศ พรายแฮ
เสร็จจากปราสาทน้อมปรนตไท้ผธมสินธุ์
           จักรรัตนตรัสให้พิเภกรา ชาเอย
เถิลงอาศน์สุวรรณมหาฉัตรกั้น
ฝ่ายสดำอรตรีชาดาสถิตย์ อยู่นอ
อรรคเรศรมณโฑนั้นนั่งเบื้องซ้ายอสูร
          ได้ฤกษโหรฆาฎฆ้องจุดเทียน ประโคมแฮ
จึงเบิกบายศรีวิเชียรช่วงแก้ว
ปโรหิตส่งแว่นเวียนเจ็ดรอบ ดับนา
โบยโบกธุมาแล้วจุดจิ้มจุณเฉลิม
           ราชครูโอมอ่านอ้างมนต์รขลัง
รินรดน้ำกรดสังข์ใส่เกล้า
ต่างอวยสวัสดิรงงสฤษดิเศก อสูรเอย
สามกรษัตริย์ชีพราหมณเถ้าแก่เอื้อนอวยไชย
           หริวงษเวนนิเวศนให้กุมภัณฑ์ ผ่านแฮ
โปรดนสาสน์ทศธรรม์๒แทดย์พร้อง
ฃอลอองบทยุคัลบัวบาท พระเอย
เปนเสวตรฉัตรปอ้งปกเกล้าเหล่าอสร๓
           เสร็จการศุภกิจแล้วจักรี วงษแฮ
ชวนพระอรรคมหิษีสวัสดิแผ้ว
อีกอนุชร่วมชีวีโดยเสด็จ พระนา
คืนลู่ปราสาทแก้ว๔ยอดเก้าสุวรรณแกม
           พิเภกผ่านแผ่นด้าวดำรง เวียงแฮ
สมเสน่ห์สองยุพยงค์ยั่วยิ้ม
สาวสนมขับกล่อมองค์อสุรอิ่ม ใจนา
เสวยศุขสมบัติปิ้มเปรียบด้าวแดนสวรรค์
           จวบอรุณจอมราพเข้าสรงสนาน องค์เอย
ทรงเครื่องเสร็จสู่สฐานที่เฝ้า
เชิญเสด็จแหล่งอุทยานประพาศมิ่ง ไม้นา
แสนสนุกนิ์ดังสวนเจ้านิเวศน์ไท้เทวินทร์
           ทรงสดับรับสั่งให้บุตรภาษ กรเฮย
ไปจัดพลพยุห์ยาตรแต่งตั้ง
สุครีพรับอภิวาทมาจัด พยุห์แฮ
พร้อมแทตย์กระบี่ทั้งรถแก้วประเทียบเกย
          หริรักษอรรคเรศทั้งอนุชา ท่านแล
สามกรษัตริย์สรงคงคาเครื่องต้น
เสด็จเถลิงราชรถคลาพยห์เคลื่อนไคลแฮ๕
ออกจากนัคเรศพ้นเฃตรเข้าสวนอสูร
           สามกรษัตริย์จากรถแล้วประพาศพรรน์ พฤกษ์นา
ชูช่อกายเกี่ยวกันเขิดชอ้น
พระลักษณเกบรศสุคันธ์ถวายพี นางแฮ
จักกฤษณเด็จรักซอ้นส่งให้ลักษมี
           พิเภกเชอญเสด็จขึ้นตำหนัก สวนแฮ
องค์พระกฤษณุรักษย่างเยี้อง
ลักษมีวิมลภักตรพระอนุช ท่านนา
โดยเสด็จบังคมเบื้องบาทเฝ้าฟังสาร
           ราเมศเผยพจน์ถ้อยสุนทร
ถามพระลักษมีสมรเพราะพร้อง
อ้าแม่จากเรียมจรมาอยู่ นี้ฤๅ
ฤๅว่าตำหนักน้องสถิตย์นั้นถิ่นไหน
           สีดาปรนดไท้ทูลรำ พรรณแฮ
หวนเหตุแห่งความรกำเก่ากี้
รทมทนทุกข์เทวศลำบากยิ่ง พระเอย
ในพระตำหนักนี้อสุรให้สถิตยเสถียร
           หริเนาตำหนักแก้วแกมสุวรรณ
สุริย์ลับเหลี่ยมไศลจนทร์๖แจ่มฟ้า
ตรัสชวนลกษมีบัน๗ธมแท่น ทองเอย
ส่ำอสุรจังเกียงกล้าเกลื่อนล้อมวงรวัง
           ไวยอาสูรแทตย์ทั้งนิลกาย อสูรเอย
ครั้นคิรีวันธรวายชิพยกี้
อยู่ช่วยทศภักตรขจายขจัดเศิก สวาแฮ
วันเมื่อราพมรณ์ลี้หลบเมื้อจักรวาฬ

จบห้องที่ ๑๑๔

  เนื้อความกล่าวถึงมเหสีทั้งสองของทศกัณฐ์ทราบว่าพระรามเสด็จมาประทับที่ปราสาท จึงนำเหล่าสนมมาเฝ้า พระรามอภิเษกพิเภกขึ้นครองกรุงลงกา ฝ่ายไวยกาอสูรและนิลกายอสูรอยู่ช่วยทศกัณฐ์รบหลังจากทศคิรีวันและทศคิรีธรตาย เมื่อทศกัณฐ์สิ้นชีพก็หนีไปเมืองจักรวาล
⬆ ๑ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ทรงเครื่อง เสร็จแฮ”
⬆ ๒ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “โปรดนุสาสน์ทศธรรม์”
⬆ ๓ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ปกเกล้าเหล่าอสูร”
⬆ ๔ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “คืนสู่ปราสาทแก้ว”
⬆ ๕ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “พยุห์เคลื่อน ไคลแฮ”
⬆ ๖ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “สุริย์ลับเหลี่ยมไศลจันทร์”
⬆ ๗ ที่ถูกต้องน่าจะเป็น “ตรัสชวนลักษมีบัน”

คำอภิธานศัพท์

คำศัพท์ คำอธิบาย
ถวายหัถถ์ถวายกร, ไหว้