ห้องที่ ๑๐๙ : พระยาศรีสิงหเทพ


           ทศเศียรยลทัพไท้จักรี
หวาดหวั่นฤไทยทวีเทวศเศ้รา
แล้วหวนจิตรคิดมีมานะ กรษัตริย์นา
ตรัสสั่งทวยหาญเข้าไล่ล้างลิงพหล
          พลมารต่างคร้ามฤทธิพานร อยู่นา
จำจิตรเข้าราญรอนต่อต้าน
ลางตนอาจหาญฟอนฟันฟาด ลิงแฮ
ลางยักษสทกสท้านย่อท้อถอยหลัง
          ลิงเหนพลางโห่ซ้ำสำทับ
ยักษวิ่งลิงโจมจับจิกเกล้า
โรมรุกบุกบันสับปยุทธย่ำ ยีนา
อำมาตยมโหทรเข้าป่าลี้หนีซอน
          บ้างตายบ้างรีบเร้นหลบหนี ไปแฮ
ทรากศพยักษโยธีเกลื่อนด้าว
ยังเหลือแต่สารถีกับทศ เศียรนา
รีบขับรัถาท้าวไล่ต้อนรอญลิง
          พลลิงไป่ต่อต้านเดชะ ยักษเฮย
แตกย่นจนประทะรถไท้
ทศกรรฐมุ่งหมายพระรามลักษณ์ แลแฮ
แสดงเดชแผลงศรให้พิฆาฏล้างราชอรินทร์
          ศรกลายเปนดอกไม้มาลย์กรอง
ทศภักตร์เหนหลากหมองจิตรเศ้รา
พระกฤษณ์หน่วงศรปองผลาญทศ กรรฐ์นา
เหนรูปอมเรศเข้าอยุดยั้งยืนตลึง
          วายุบุตรทูลบาทเบื้องอวตาร
ทรงพระดำริห์การปราบเสี้ยน
ไฉนหลงเล่หกลมารยายักษ เล่านา
ทศภักตรแปลงเพศเพี้ยนรูปให้พิศวง
          คราวอินทรชิตแกล้งจำแลง ตนเฮย
พระอนุชไป่รแวงเกือบม้วย
ขอพระโปรดเกษแผลงพรหมมาศ
ล้างเหล่าอาธรรมด้วยเดชให้วายชนม์
          หริวงษทรงสดับถ้อยหณุมาน
แหลมหลักเชิงเศิกชาญพจนพร้อง
ทรงศรรีบแผลงผลาญทศภักตร์
เฉวียนฉวัตกระบัดต้องอกท้าวทศเศียร
          คชทันต์ที่อกท้าวทศภักตร์
หลุดกระเด็นดุจชักคว่างทิ้ง
รูปแปลงกลับประจักษ์เปนทศ เศียรนา
ตกจากพิไชยรถกลิ้งกับพื้นปัถพี
          พระยายักษเจบปวดปิ้มชีวา วายแฮ
เหนพิเภกอนุชาอยู่ใกล้
โอษฐหนึ่งออกวาจาตรัสประ ภาษเฮย
ไฉนจึ่งแกล้งเชฐให้วอดด้วยดัษกร
          โอษฐสองว่าเจ้าจักครองลง กานา
สมที่นึกจำนงพี่ม้วย
โอษฐสามฝากสององค์อรรคเรศ
กับหมู่นักสนมด้วยอย่าได้เดียดฉันท์
          โอษฐสี่ว่าอนุชได้ครองกรุง แล้วแฮ
จงช่วยทนุบำรุงเผ่าพ้อง
โอษฐห้าว่าจงผดุงทศพิธ ธรรมมา
เจือจิตรคิดปกป้องไพร่ฟ้าประชาชน
          โอฐหกว่าได้กล่าววาจา ผรุศเฮย
ขออย่าผูกเวราปลดล้าง
โอษฐเจ็ดฝากลงกานัคเรศ
สืบแต่ไอยกาสร้างอย่าให้สาบสูญ
          โอษฐแปดว่าพี่เคลิ้มเขลาฉงน
ไม่เชื่ออนุชเสียชนม์ชีพม้วย
หวังจิตรคิดเปนผลกลายกลับ โทษนา
เพราะเหตุโมหะด้วยรักร้อนรนทรวง
          โอษฐเก้าว่าพี่นี้ลาทิวง คตนา
น้องช่วยเมตตาปลงศพด้วย
อย่าทิ้งทอดกลางณรงค์เสียเสื่อม ยศนอ
โอษฐสิบจักพลันม้วยหมดสิ้นสุริเสียง
          ลูกลมคะยี่คั้นดวงใจ ยักบเฮอ
ทศภักตรม้วยบรรไลยล่วงแล้ว
ทวยเทพนิกรในพิมานมาศ สรวงนา
ต่าง ๆ บานจิตรแผ้วแซร่ซ้องถวายไชย
          พระรามถามพิเภกผู้ภักดี
ทศภักตรแปลงอินทรีย์เคลือบคล้าย
เฉกเช่นรูปโกษีย์จักคิด ไฉนนา
งาปักอกราพร้ายเหตุนั้นเปนไฉน
          พิเภกทูลว่าเจ้าจอมลง กาเฮย
รู้ว่าชีพจักปลงบ่แคล้ว
แปลงรูปเพื่อประสงค์ปรากฎ เกียรดินา
หมดฤทธิอิศรเวศแล้วรูปนั้นจึ่งกลาย
          เดิมเหตุแต่เมื่อครั้งทศกรรฐ
ชิงบุษบกกุเปนรันเชษฐไท้
อิศวรคว่างคชทันต์ปักอก ไว้นา
ซ้ำสาบต่อตายให้หลุดพ้นจากทรวง
          พระกฤษณสดับแจ้งหฤไทย แล้วแฮ
ตรัสว่าทศภักตรใจโหดไร้
เปนเสี้ยนเบียดเบียฬไตรจักรทั่ว ภพนา
แต่ศพเรายกให้พิเภกผู้ภักดี
          ตรัสเสร็จทรงรถแกว๑โกสีย์
เลิกทัพกลับโยธีโห่คฤ้ๅน
พิเภกรีบจรลีสู่ศพ พี่นา
กอดบาทเชษฐาสอื้นโอษฐพร้องรำพรรณ
          พระพี่มีเดชแม้นเพลิงกัลป์
หลงเชื่อหญิงอาธรรม์โหดไร้
เสียองค์อิกไอสวรรย์มิตรญาติ พลนา
เพราะเหตุมานะให้โทษแท้ทันเหน
          มโหทรอำมาตยทั้งสารัน ทูตนา
เหนพิเภกกุมภัณฑ์โศกเศ้รา
จึ่งพาพวกพลขันธ์มาสู่ ศพแฮ
นบบาทพิเภกเข้าซบหน้าอาดูร
          พิเภกครั้นคอยได้สติคลาย โศกเอย
ยลภักตรยักษสองนายตรัสใช้
ไปเชิญนาฎสองสายสมรรับ ศพนา
สองยักษอภิวาทไหว้กลับเข้าคืนนคร
          ถึงทูลอรรคเรศเจ้าจอมอนงค์
ว่าปิ่นลงกาปลงชีพแล้ว
สองนางสดับพจนทรงโศกสลด สลบนา
เถ้าแก่ประสุคนธ์แผ้วผ่องฟื้นคืนองค์
          สององค์อรรคราชร้อนทรวงดาล แดเฮย
ทรงราชสีวิกากาญจน์ด่วนเต้า
นางสนมพนักงานตามเสดจ มานา
ถึงศพมณโฑเข้ากอดเบื้องบาทขวา
          นางอัคคีกอดเบื้องบาทเฉวียง
สองนาฎซบภักตรเอียงแอบไท้
นางสนมคร่ำครวญเสียงเซงแซ่ สนั่นเฮย
ทวยราษฎ์มาตยาไห้อัดอั้นกรรแสง

จบห้องที่ ๑๐๙

  เนื้อความกล่าวถึงทศกัณฐ์เห็นทัพพระรามก็หวาดหวั่น แต่ด้วยขัตติยมานะจึงสั่งพลยักษ์เข้าโจมตีพลวานร ทศกัณฐ์ให้สารถีขับรถไล่ต้อนจนพลวานรถอยร่นมาถึงรถของพระรามพระลักษณ์ ทศกัณฐ์แผลงศรหมายสังหารทั้งสองพระองค์ แต่ศรกลับกลายเป็นมาลัยดอกไม้ ทศกัณฐ์เห็นดังนั้นก็เศร้าหมอง ฝ่ายพระรามเล็งศรไปที่ทศกัณฐ์ แต่กลับเห็นเป็นพระอินทร์ก็ชะงักตะลึงดู หนุมานจึงทูลว่าอย่าหลงเล่ห์ยักษ์ เหมือนครั้งที่อินทรชิตแปลงเป็นพระอินทร์ ก็เกือบทำให้พระลักษณ์สิ้นพระชนม์ และทูลให้แผลงศรพรหมมาศล้างเหล่ามาร พระรามจึงแผลงศรถูกทศกัณฐ์ตกจากรถกลายเป็นร่างเดิม ทศกัณฐ์เห็นพิเภกอยู่ใกล้ ก็เอ่ยปากกับพิเภก ปากที่หนึ่งบริภาษที่แกล้งตนให้สิ้นชีวิตด้วยศัตรู ปากที่สองว่าต้องการให้ตนตายเพื่อจะได้ครองกรุงลงกา ปากที่สามให้ดูแลมเหสีทั้งสองพร้อมเหล่าสนมอย่าได้รังเกียจ ปากที่สี่ให้ทำนุบำรุงเผ่าพงศ์ ปากที่ห้าให้ปกครองไพร่ฟ้าประชาชนด้วยทศพิธราชธรรม ปากที่หกอย่าได้จองเวรที่ตนได้กล่าววาจาหยาบคาย ปากที่เจ็ดให้รักษากรุงลงกาอย่าให้สาบสูญ ปากที่แปดว่าตนต้องตายเพราะหลงผิดไม่เชื่อพิเภก ปากที่เก้าให้จัดพิธีศพให้ด้วย ปากที่สิบไม่ทันเอ่ยก็สิ้นเสียง ทันใดนั้น หนุมานก็ขยี้ดวงใจให้ทศกัณฐ์ดับชีพ บรรดาเทวดาพากันแซ่ซ้องถวายชัย พระรามตรัสถามพิเภกว่าเหตุใดทศกัณฐ์แปลงรูปเหมือนพระอินทร์ และเหตุใดจึงมีงาช้างปักอก พิเภกทูลว่าทศกัณฐ์รู้ว่าตนจะตายจึงแปลงรูปเหมือนพระอินทร์เพื่อให้เกียรติปรากฏ แต่เมื่อหมดฤทธิ์จึงกลับเป็นรูปเดิม ส่วนงาที่ปักอกนั้น เป็นเพราะทศกัณฐ์ชิงบุษบกจากท้าวกุเปนรันผู้เป็นพี่ พระอิศวรจึงขว้างงาช้างไปปักอก แล้วสาปว่างาจะหลุดต่อเมื่อตาย หลังจากนั้น พระรามให้พิเภกจัดการศพให้สมพระเกียรติ