ห้องที่ ๑๐๑ : พระเจ้าราชวรวงษเธอ กรมขุนบดินทรไพศาลโสภณ


           เอกองค์ทรงครุธแกล้วเกียรติขจร
เสด็จออกปวงพานรนอบไหว้
เสียงอสุรดัษกรโห่สนั่น
ถามพิเภกว่าใครไซ้ยกรี้พลมา
          โหรยักษยามเลิศรู้เรวทูล
นายทัพราพนาสูรแน่แท้
กับสองบตรตระกูล๑เกิดกับ คเชนทร์เฮย
เชิญเสด็จไปปราบแม้จักได้ไชยอรินทร์
           ธทราบทูลเสร็จแล้วโองการ
สั่งบุตรสุริยะชาญอย่าช้า
สุครีพรัปบรรหารมาจัด พลแฮ
เสร็จสรรพทัพหลังหน้าปีกป้องกองหลวง
           สององค์ทรงเครื่องแล้วจับศิลป์
ทรงรถอมรินทร์อร่ามพร้อย
พระลักษณแยกหมู่กระบินเปนทัพ น่าเฮย
ได้ฤกษเคลื่อนพลดล้อย๒สู่พื้นสมรภูมิ์
           ทศเศียรหรงคชแกล้ว๓กลางณรงค์
สั่งบุตรเข้ายุทธยงอย่าช้า
พลปักษกระบี่ตรงตรูรบ กันแฮ
พระลักษณแผลงถูกม้าชีพสิ้นทั้งสอง
           ทวิราชโอรสเจ้าลงกา
แผลงสาตรเก้าสิ่งมาร่อนคว้าง
องค์พระอนุชาหัดถ์หน่วง ศิลป์เฮย
พลันลั่นลูกศรล้างบุตรท้าวทั้งสอง
           ทศภักตร์คว่างจักรล้างชีพกระบิน
จักรกฤษณแผลงพรหมมาดศิลป์กระบี่พื้น
กุมภัณฑ์เพ่งภักตร์ผินเหนบุตร ม้วยแฮ
โศกซบสอึกสอื้นขับช้างแอบไพร
          มณโฑนั่งนบนิ้วบริกำม์
กอบกิจพิธีสำเหร็จแล้ว
มอบอุทกให้อำมาตย์ชื มโหธร๔
เหาะจากลงกาแคล้วม่อน้ำน้อมถวาย
           ราพร้ายรับม่อน้ำทิพย์ประ พรมเฮย
ปิศาจซึ่งมรณะกลับฟื้น
ตบหัดถตรัสฉิฉะชาญเชี่ยว จริงนอ
สั่งอสุรเพียบพื้นอย่าช้าประดาตี
           บันดาปิศาจร้ายฤทธิแรง ณรงค์ฤๅ
โรมรุกบุกฟันแทงทั่วหน้า
กระบิลต่อยุธแยงย่ลย่อ จิตรเฮย
ต่างแยกแตกยับว้าวุ่นทั้งทัพไชย
           สุครีพองคตทั้งหณุมาร
พิฆาฎอสุรสาธารป่นปี้
ลิงเลวเหล่าบริวารแปลกปลาด ใจนา
ปวงปิศาจตายกี้กลับกลุ้มตลุมลิง
           องค์นารายน์ธิราชเรื้องโรมยักษ
พระหัดถจับศรศักดิเสียงซ้ำ๕
แผลงพลันลูกนั้นปักอกปิศาจ
อรสุกายแก่ลกล้ำ๖รูปนั้นพลันสูญ
           ทศภักตร์วักน้ำทิพยประพรม
ปิศาจฟื้นกลุ่มกลมรบร้า
จักรกฤษณคิดปรารมภ์ถามเหตุ พิเภกเฮย
อสุรเปนพรั่งหน้าจักแก้กลไฉน
           ยักษโหรยอหัดถแล้วทูลพลัน
อุทกทิพย์มณโฑสรรเสกไซ้
รีบแก้พิธีอันสังวาศ รศนา
อีกพระแผลงศรให้โอบอ้อมล้อมอสูร
          พระฟังพิเภกแจ้งจับศิลป์ แผลงเฮย
เปนฃ่ายโอบอสุรินทร์แน่นแฟ้น
แล้วรับสั่งสามกระบิลกับเหล่า ลิงนอ
เรวเร่งไปตอบแค้นตัดต้นกลพิธี
           นิลนลวายุบุตรทั้งชมภูพาล
รับสั่งองค์อวตารนอบน้อม
ภาพลกึ่งสมุทหารเดินด่วน
ถึงเฃตรลงกาพร้อมอยุดยั้งแปลงกาย
           ชมภูพาลนิมิตรแม้นการุณ ราชเฮย
นิลนลเปนกุญชเรศกล้า
วายุบุตรคือฃุนทศภักตร์
ลิงไพร่พรั่งพร้อมหน้านิมิตรเพี้ยงพลมาร
           ยกพลเร่งรีบเข้าลงกา
ต่างทักถามกิจจาแซ่ซ้อง
กระบี่บอกชาวประชาเสร็จศึก แล้วพ่อ
ลิงมนุษยพี่น้องมอดม้วยฤๅหลอ
           ลงจากฅอคชเข้าโรงพิธี
นั่งแนบดาบศนีบอกน้อง
ว่าอริราชไพรีวายวอด หมดแล
เชิญสถิตย์สถานห้องนั่งช้าใยไฉน
           ถึงปรางพลางพลอดจ้อเจรจา
ตั้งแต่นี้ลงกาสงบเสิ้ยน
เพราะเจ้าเศกธาราชุพชีพ ยักษแฮ
นางตอบว่าผิดเพี้ยนเวทย์ฃ้าลงกาจม
           ลูกลมสมเสน่ห์น้องแนบสนิท
รศรื่นชื่นชูจิตรแรกรู้
นางสมานสมัคพิศสวาดิ์รศ รักเฮย
อรแอบกระบี่ชู้แน่แท้ทศเศียร
          สองทหารชาญยุทธทั้งพลลิง
ฉุดลากกระชากชิงช่วยรื้อ
โรงราชพิธีหญิงยับย่อย ลงแฮ
ราชวัดฉัตรธงยื้อเย่อสิ้นถอนเสา
           วายุบุตรกล่าวเลศเล้าโลมลา
พี่จะยกโยธาเที่ยวค้น
จับพิเภกมัดมาตัดศีศะ เสียบเฮย
ตระบัตรจากห้องพ้นรีบขึ้นคชสาร
           เดินพลจนเกือบใกล้กองทัพ
แปลงเพศจากมารสรรพด่วนเฝ้า
ทูลแยบพิธียับพระตรัส ชมเฮย
แล้วสั่งสุครีพเข้าไล่ล้างเหล่าอสูร
           ขุนมารเหนปิศาจม้วยมรณ์หมด
น้ำทิพย์ที่จะรดขัดข้อง
ใสคเชนทรไล่ลิงลดเลี้ยววิ่ง หนีเฮย
ราเมศแผลงศรต้องเป่าแก้แผลหาย
           องค์นารายน์ลั่นซ้ำศรไชย
พลยักษแลช้างประไลยชีพเปลื้อง
ทศภักตร์ดเดือดใจคว่างจักร มาแฮ
วิศณุน้าวศรเยื้องลั่นล้างจักรอสูร
           ราพร้ายแรงเรี่ยวสิ้นสลดทรวง
คับอักวิตกตวง๗เพียบแท้
ลิงเยาะกล่าวถึงดวงสมรมิ่ง กูเอย
โอ้ป่านนี้พิธีแม้แหลกแล้วลิงลุย
           จึงชวนเลิกทัพแสร้งเจรจา
เย็นย่ำพระสุริยาลับแล้ว
นารายน์ตอบอสุราตามจิตร ท่านเทอญ
พลางสั่งเคลื่อนพลแคล้วคลาศเข้าพลับพลา

จบห้องที่ ๑๐๑

  เนื้อความกล่าวถึงพระรามได้ยินเสียงไพร่พลอื้ออึง จึงถามพิเภก พิเภกทูลว่าเป็นทัพทศกัณฐ์และโอรสทั้งสองที่เกิดแต่นางไอยรา พระรามสั่งสุครีพจัดทัพและเสด็จออกศึกพร้อมพระลักษณ์ โอรสทั้งสองถูกศรพระลักษณ์สิ้นชีพ ทศกัณฐ์เสียใจ ขับช้างไปซ่อนตัวในป่า ฝ่ายนางมณโฑทำพิธีเสร็จแล้วมอบหม้อน้ำทิพย์ให้อำมาตย์มโหทรนำไปถวายทศกัณฐ์ เมื่อทศกัณฐ์ประพรมน้ำทิพย์ ยักษ์ที่สิ้นชีพก็ฟื้นลุกขึ้นสู้รบกับพลวานรได้อีกครั้งแล้วครั้งเล่า พิเภกจึงทูลพระรามว่ายักษ์ฟื้นเพราะน้ำทิพย์ของนางมณโฑ และทูลแนะให้พระรามแผลงศรโอบล้อมปีศาจยักษ์ไว้ แล้วสั่งนิลนนท์ หนุมาน และชมพูพาน พาพลวานรไปยังลงกาเพื่อทำลายพิธี ชมพูพานและนิลนนท์แปลงกายเป็นโอรสทศกัณฐ์ หนุมานแปลงเป็นทศกัณฐ์ ส่วนพลวานรแปลงเป็นพลยักษ์ พากันเข้ากรุงลงกาและเที่ยวบอกชาวเมืองว่าเสร็จศึกแล้ว ต่อจากนั้นทศกัณฐ์แปลงก็ไปยังโรงพิธีบอกให้นางมณโฑเลิกพิธีและร่วมอภิรมย์กับนาง นิลนนท์และชมพูพานช่วยกันรื้อโรงพิธี ทศกัณฐ์แปลงลานางมณโฑบอกว่าจะไปจับพิเภก ครั้นมาใกล้กองทัพลิงก็คืนร่างเดิม แล้วทูลพระรามว่าทำลายพิธีแล้ว พระรามจึงสั่งให้สุครีพยกพลเข้าไล่ทำลายล้างเหล่ายักษ์ ทศกัณฐ์ไม่มีน้ำทิพย์ชุบชีวิตพลยักษ์ โกรธจัดจึงขว้างจักรออกไป แต่ถูกศรของพระรามทำลายจักร ทศกัณฐ์อัดอั้นตันใจ หมดหนทางที่จะต่อสู้ จึงอ้างว่าค่ำแล้วขอพักรบ