โชนผี

Cheilanthes tenuifolia (Burm. f.) Sw.

เฟิร์นขึ้นบนดิน ลำต้นตั้งตรง ใบประกอบแบบขนนก ๓-๔ ชั้น มีลักษณะทวิสัณฐาน ประกอบด้วยใบที่สร้างสปอร์และใบที่ไม่สร้างสปอร์ เรียงเวียนถี่เป็นกระจุกรอบต้น แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ สีเขียวแกนกลางใบและแกนกลางใบย่อยมีเกล็ดประปราย เส้นใบอิสระ ปลายเปิด เห็นไม่ชัด ใบที่ไม่สร้างอับสปอร์รูปคล้ายสามเหลี่ยม ใบย่อยคู่ล่างสุดมีขนาดใหญ่สุด ใบย่อยชั้นที่ ๑ และชั้นที่ ๒ มี ๘-๑๐ คู่ มีก้านใบ ใบย่อยชั้นที่ ๓ มีก้านใบ ขอบใบหยัก แฉกใบกลมหรือรูปไข่ ปลายมน ใบที่สร้างอับสปอร์รูปคล้ายสามเหลี่ยม มีใบย่อย ๔-๕ คู่ แต่ละคู่อยู่ห่างกัน กลุ่มอับสปอร์เกิดที่ปลายเส้นใบย่อยที่อยู่ชิดกันเห็นเป็นแนวยาวตามขอบของแฉกใบ

โชนผีเป็นเฟิร์นขึ้นบนดิน ลำต้นสั้น ตั้งตรงเส้นผ่านศูนย์กลางลำต้น ๓-๗ มม. มีเกล็ดสีน้ำตาลอมเหลือง รูปแถบ ยาว ๓-๔ มม. ขอบเรียบ

 ใบประกอบแบบขนนก ๓-๔ ชั้น มีลักษณะทวิสัณฐาน ประกอบด้วยใบที่สร้างอับสปอร์และใบที่ไม่อับสร้างสปอร์ เรียงเวียนถี่เป็นกระจุกรอบต้นก้านใบสีน้ำตาลอมแดง เกลี้ยงเป็นมันวาว โคนก้านใบพองเล็กน้อยและมีเกล็ดหนาแน่น ก้านใบและแกนกลางใบเป็นร่องทางด้านบน แกนกลางใบและแกนกลางใบย่อยมีเกล็ดประปราย แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ สีเขียว เส้นใบอิสระ ปลายเปิด เห็นไม่ชัดใบที่ไม่สร้างอับสปอร์รูปคล้ายสามเหลี่ยม กว้าง ๑๐-๑๒ ซม. ยาว ๘-๑๐ ซม. มีก้านใบยาว ๕-๑๒ ซม. ใบย่อยชั้นที่ ๑ และชั้นที่ ๒ มี ๘-๑๐ คู่ รูปคล้ายสามเหลี่ยม ปลายแหลม โคนตัด มีก้านใบ ใบย่อยคู่ล่างสุดมีขนาดใหญ่สุด ใบย่อยที่อยู่ถัดขึ้นไปจะค่อย ๆ มีขนาดลดลง ใบย่อยคู่กลาง ๆ รูปขอบขนานถึงกึ่งรูปสามเหลี่ยม ใบย่อยบนสุดมีขนาดใหญ่ รูปคล้ายสามเหลี่ยม ขอบหยักเว้าลึกเกือบถึงเส้นกลางใบคล้าย


ใบประกอบแบบขนนก ใบย่อยชั้นที่ ๓ รูปคล้ายสามเหลี่ยม กว้าง ๐.๕-๑.๒ ซม. ยาว ๒-๔ มม. มีก้านใบ ขอบใบหยักเว้าลึกคล้ายใบประกอบ แฉกใบกลมหรือรูปไข่ กว้าง ๑-๒ มม. ยาว ๒-๔ มม. ปลายมนใบที่สร้างอับสปอร์รูปคล้ายสามเหลี่ยม กว้าง ๘-๑๐ ซม. ยาวได้ถึง ๓๐ ซม. ก้านใบยาว ๒๐-๓๐ ซม. มีใบย่อย ๔-๕ คู่ แต่ละคู่อยู่ห่างกัน ปลายแหลมถึงมนกลม โคนตัด ขอบเรียบ

 กลุ่มอับสปอร์เกิดที่ปลายเส้นใบย่อยที่อยู่ชิดกัน เห็นเป็นแนวยาวตามขอบของแฉกใบ กลุ่ม


อับสปอร์ที่อ่อนมีขอบใบโค้งพับมาคลุมไว้ ขอบหยัก อับสปอร์เมื่อแก่มีสีดำ สร้างสปอร์แบบเดียว ขนาดเล็กมีจำนวนมาก

 โชนผีมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาค อาจพบขึ้นบนดินหรือตามซอกหินในพื้นที่เปิดและค่อนข้างแห้งหรือตามป่าโปร่ง ที่สูงจากระดับทะเลไม่มากนัก ในต่างประเทศพบตามเขตร้อนของทวีปเอเชียตั้งแต่อินเดีย ตอนใต้ของจีน ไต้หวัน ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จนถึงหมู่เกาะโปลินีเซียออสเตรเลีย และนิวซีแลนด์.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
โชนผี
ชื่อวิทยาศาสตร์
Cheilanthes tenuifolia (Burm. f.) Sw.
ชื่อสกุล
Cheilanthes
คำระบุชนิด
tenuifolia
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Burman, Nicolaas Laurens (Nicolaus Laurent)
- Swartz, Olof or Olavo (Peter)
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Burman, Nicolaas Laurens (Nicolaus Laurent) (1734-1793)
- Swartz, Olof or Olavo (Peter) (1760-1818)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ศ. ดร.ทวีศักดิ์ บุญเกิด และ ดร.สหณัฐ เพชรศรี