โกฐเชียง

Angelica sinensis (Oliv.) Diels

ชื่ออื่น ๆ
ตังกุย (จีน)
ไม้ล้มลุกอายุหลายปี รากหนา มีรากแขนงอวบ กลิ่นหอมฉุน ใบรูปไข่ ช่อดอกแบบช่อซี่ร่มเชิงประกอบ ออกตามง่ามใบหรือปลายกิ่ง ช่อย่อยขนาดไม่เท่ากัน ผลแบบผลแห้งแยกด้านข้างมีปีกบาง

โกฐเชียงเป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี ลำต้นตั้งตรง สีเขียวอมม่วง สูง ๐.๔-๑ ม. รากอวบ หนา รูปทรงกระบอก แยกเป็นรากแขนงหลายราก มีกลิ่นหอมฉุน

 ใบเดี่ยว หยักลึกแบบขนนก ๒-๓ ชั้น รูปไข่ กว้างประมาณ ๒๕ ซม. ยาวประมาณ ๓๐ ซม. แฉกใบมีก้านเห็นได้ชัดเจน รูปไข่ถึงรูปใบหอกแกมรูปไข่ กว้าง ๐.๘-๒.๕ ซม. ยาว ๒-๒.๓ ซม. มักแยกเป็นแฉกย่อย ๒-๓ แฉก ขอบใบจักฟันเลื่อยไม่สม่ำเสมอ ก้านใบยาว ๕-๒๐ ซม. โคนแผ่เป็นครีบแคบ ๆ สีเขียวอมม่วง

 ช่อดอกแบบช่อซี่ร่มเชิงประกอบ ออกตามปลายกิ่งหรือง่ามใบ มีช่อย่อยขนาดไม่เท่ากัน ๑๐-๓๐ ช่อ ก้านช่อดอกยาว ๘-๑๐ ซม. ใบประดับมีไม่เกิน ๒ ใบ รูปแถบ ใบประดับย่อย ๒-๔ ใบ รูปแถบ ยาวได้ถึง ๕ มม. ดอกสีขาวหรือแดงอมม่วง มี ๑๓-๓๕ ดอก กลีบเลี้ยงลดรูป กลีบดอก ๕ กลีบ รูปไข่กลับ ปลายเว้าตื้น เกสรเพศผู้ ๕ อัน รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด โคนก้านยอดเกสรเพศเมียกลม แบน ขอบแผ่เป็นปีกยื่นออก

 ผลแบบผลแห้งแยก รูปขอบขนานแกมรูปรีถึงรูปไข่กลับ กว้าง ๓-๔ มม. ยาว ๔-๖ มม. สันด้านล่างหนาแคบ ด้านข้างมีปีกบาง กว้างเท่ากับความกว้างของผล มีท่อน้ำมันตามร่อง

 โกฐเชียงมีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคกลางของประเทศจีน ขึ้นตามป่าดิบเขา ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๒,๕๐๐-๓,๐๐๐ ม. ออกดอกเดือนมิถุนายนถึงกรกฎาคม เป็นผลระหว่างเดือนกรกฎาคมถึงเดือนกันยายน มีการพัฒนาสายพันธุ์เป็นพืชปลูกในประเทศจีนมานานนับพันปีแล้ว ปัจจุบันปลูกเป็นพืชเศรษฐกิจในประเทศจีน ญี่ปุ่น เกาหลี เวียดนามและไทย

 รากมีกลิ่นหอมฉุน รสหวานอมขม คนจีนนิยมใช้รากใหญ่เป็นยาบำรุงโลหิต แก้ปวดประจำเดือน แก้ประจำเดือนมาไม่ปรกติ [Bensky D. and Gamble A., Chinese Herbal Madicine; Materia Medica (Revised Edition)]


แต่โกฐเชียงที่ขายในประเทศไทยตามร้านขายเครื่องยาสมุนไพรมักเป็นรากแขนง ใช้แก้ไข้ แก้สะอึก แก้เสียดแทงสองราวข้างโกฐเชียงอยู่ในพิกัดโกฐทั้ง ๕ โกฐทั้ง ๗ และโกฐทั้ง ๙

 โกฐเชียงมีน้ำมันระเหยง่ายประมาณร้อยละ ๐.๑-๐.๓ ในน้ำมันระเหยง่ายมีสาร safrole, isosafrole, carvacrol เป็นต้น นอกจากน้ำมันระเหยง่ายแล้วยังมีสารอื่น ๆ อีกหลายชนิด เช่น ligustilide, ferulic acid, n-valerophenone-o-carboxylic acid

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
โกฐเชียง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Angelica sinensis (Oliv.) Diels
ชื่อสกุล
Angelica
คำระบุชนิด
sinensis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Oliver, Daniel
- Diels, Friedrich Ludwig Emil
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Oliver, Daniel (1830-1916)
- Diels, Friedrich Ludwig Emil (1874-1945)
ชื่ออื่น ๆ
ตังกุย (จีน)
ผู้เขียนคำอธิบาย
-