แตยอเป็นไม้ต้น สูง ๕-๑๕ ม. เปลือกสีเทา เรียบ มีช่องอากาศ กิ่งเล็กเรียว กว้าง ๑.๖-๒.๘ มม. เมื่ออ่อนมีขนกำมะหยี่ แก่ค่อนข้างเกลี้ยง มีขนยาวสีออกเหลืองแนบไปกับกิ่ง เปลือกในสีน้ำตาลอ่อน กระพี้สีออกน้ำตาลหรือสีขาวอมเหลือง ตาใบที่ปลายยอดรูปไข่ ยาว ๓.๔-๕.๕ มม.
ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามหรือกึ่งตรงข้าม รูปรีถึงรูปขอบขนาน กว้าง ๑.๘-๘ ซม. ยาว ๕-๒๓ ซม. ปลายเรียวแหลม ปลายสุดมักยาวคล้ายหาง โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ มักม้วนลง แผ่นใบค่อนข้างหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนเกลี้ยงเป็นมัน ด้านล่างมีนวลเล็กน้อย มีขนละเอียดคล้ายเส้นไหม เส้นใบเหนือโคนใบมี ๓ เส้น นูนเด่นชัดทางด้านล่าง เส้นแขนงใบมี ๒-๓ เส้น ปลายเส้นโค้งจดกับเส้นถัดขึ้นไปใกล้ขอบใบ เส้นใบย่อยแบบขั้นบันได เห็นไม่ชัดทางด้านบน นูนชัดทางด้านล่าง ก้านใบยาว ๐.๘-๑.๕ ซม. มีขนแนบไปกับก้าน ไร้ต่อมใบ เมื่อขยี้ใบมีกลิ่นคล้ายอบเชย
ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามซอกใบและที่ปลายยอด ยาว ๘-๑๕ ซม. มีขนสีเหลืองอ่อนหนาแน่น ใบประดับรูปคล้ายใบติดอยู่ที่โคน ใบประดับย่อยรูปสามเหลี่ยมหรือรูปใบหอก กว้าง ๐.๘-๒.๘ มม. ดอกสีเหลืองถึงสีเหลืองอมเขียวอ่อน กลีบรวมยาว ๐.๗-๑.๔ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น มีขนกำมะหยี่ ปลายแยกเป็น ๖ แฉก แต่ละแฉกรูปขอบขนาน กว้าง ๑.๕-๒.๕ มม. ยาว ๒.๕-๓.๓ มม. ปลายแหลม ด้านนอกมีขนกำมะหยี่ ด้านในมีขนประปรายถึงหนาแน่น เกสรเพศผู้ ๙ เกสร ยาว ๑.๔-๒.๘ มม. มีขนประปราย เรียงเป็น ๓ วง เกสรวงนอกและเกสรวงกลางโคนก้านชูอับเรณูไร้ต่อม อับเรณูหันเข้า เกสรวงในโคนก้านชูอับเรณูมีต่อมแบบมีก้าน ๒ ต่อม อับเรณูหันออก อับเรณูมี ๒ หรือ ๔ ช่อง แตกแบบฝาเปิดทางด้านเดียวกัน แยกเป็นด้านบน ๒ ช่อง ด้านล่าง ๒ ช่อง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปทรงค่อนข้างกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๗-๑.๑ มม. เกลี้ยง มี ๑ ช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาว ๑.๑-๑.๔ มม. ยอดเกสรเพศเมียคล้ายรูปจาน
ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงรีหรือรูปทรงค่อนข้างกลม กว้างประมาณ ๐.๘ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. เมื่อแก่มีสีดำ มีกลีบรวมรูปคล้ายจานตื้นติดทนที่โคนผล เส้นผ่านศูนย์กลาง ๓-๔.๕ มม. ปลายเป็นพู รูปรี กว้าง ๒-๒.๕ มม. ยาว ๒-๓ มม. ก้านผลยาว ๒.๒-๓ มม. เมล็ดรูปคล้ายผล มี ๑ เมล็ด
แตยอมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบตามป่าดิบ ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลปานกลางจนถึงประมาณ ๑,๕๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่คาบสมุทรมาเลเซีย ออกดอกเดือนเมษายนถึงกันยายน เป็นผลเดือนสิงหาคมถึงกุมภาพันธ์.