แจง

Maerua siamensis (Kurz) Pax

ชื่ออื่น ๆ
แกง (นครราชสีมา)
ไม้ต้น บางครั้งพบเป็นไม้พุ่ม ใบประกอบแบบนิ้วมือ เรียงสลับ มีใบย่อย ๓ ใบ บางครั้งพบมี ๔ ใบ ช่อดอกแบบช่อเชิงหลั่นหรือช่อกระจะสั้น ออกที่ปลายยอดหรือตามซอกใบ บางครั้งออกเป็นดอกเดี่ยวตามซอกใบตอนบน ดอกสีเขียวอมเหลืองอ่อนไม่มีกลีบดอก มีจานฐานดอกเป็นวง แบน ขอบหยักก้านชูเกสรร่วมสั้น ก้านชูเกสรเพศเมียยาว ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงรีหรือทรงกลมเมล็ดเล็ก รูปไต มี ๑-๓ เมล็ด

แจงเป็นไม้ต้น สูง ๕-๑๐ ม. บางครั้งพบเป็นไม้พุ่ม กิ่งก้านเกลี้ยง

 ใบประกอบแบบนิ้วมือ เรียงสลับ มีใบย่อย ๓ ใบ บางครั้งพบมี ๔ ใบ ก้านใบประกอบเล็กเรียว ยาว ๑.๕-๖.๕ ซม. ใบย่อยรูปไข่กลับ รูปขอบขนานหรือรูปแถบ กว้าง ๑-๓ ซม. ยาว ๕-๗ ซม. ปลายเว้าตื้นหรือมน มีติ่งหนาม โคนรูปลิ่มหรือมน แผ่นใบค่อนข้างหนาเส้นใบเห็นไม่ชัด เส้นใบย่อยแบบร่างแหละเอียด ไม่มีก้านใบย่อยหรือก้านสั้นมาก

 ช่อดอกแบบช่อเชิงหลั่นหรือช่อกระจะสั้น ออกที่ปลายยอดหรือตามซอกใบ บางครั้งออกเป็นดอกเดี่ยวตามซอกใบตอนบน ดอกสีเขียวอมเหลืองอ่อน ก้านดอกยาว ๑.๕-๕.๕ ซม. ใบประดับรูปแถบ ขนาดเล็ก กลีบเลี้ยง ๔ กลีบ กว้าง ๒-๓ มม. ยาว ๐.๗-๑ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนติดกันหรือแยกเป็นอิสระ ขอบกลีบมีขนยาวนุ่ม ไม่มีกลีบดอก จานฐานดอกเป็นวง แบน ขอบหยัก ก้านชูเกสรร่วมสั้น เกสรเพศผู้ ๙-๑๒ เกสร ก้านชูอับเรณูยาว ๑-๑.๕ ซม. อับเรณูรูปขอบขนาน ยาว


ประมาณ ๒ มม. ปลายมีติ่งหนาม ก้านชูเกสรเพศเมียยาว ๑.๕-๒ ซม. แข็ง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปทรงกระบอก กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. มี ๑ ช่อง ออวุลหลายเม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมากยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงรีหรือทรงกลม กว้าง ๑.๓-๑.๕ ซม. ยาว ๒-๒.๕ ซม. ก้านผลเล็กเรียว ยาว ๔.๕-๗.๕ ซม. เมล็ดเล็ก รูปไต มี ๑-๓ เมล็ด

 แจงมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่ว


ทุกภาค พบตามป่าดิบแล้ง ป่าผลัดใบ ป่าโปร่ง และตามภูเขาหินปูน ที่สูงจากระดับทะเลประมาณ ๔๐๐ ม. ออกดอกเดือนธันวาคมถึงมีนาคม เป็นผลเดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายน ในต่างประเทศพบที่กัมพูชาและเวียดนาม

 ประโยชน์ รากใช้เป็นยาบำรุงกำลัง แก้ไข้ ใบใช้สีฟันทำให้ฟันแข็งแรง.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
แจง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Maerua siamensis (Kurz) Pax
ชื่อสกุล
Maerua
คำระบุชนิด
siamensis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Kurz, Wilhelm Sulpiz
- Pax, Ferdinand Albin
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Kurz, Wilhelm Sulpiz (1834-1878)
- Pax, Ferdinand Albin (1858-1942)
ชื่ออื่น ๆ
แกง (นครราชสีมา)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ก่องกานดา ชยามฤต