แคฝอย

Stereospermum cylindricum Pierre ex Dop

ชื่ออื่น ๆ
แคทราย (ตะวันออก); แคสี (ตะวันออกเฉียงใต้)
ไม้ต้น ผลัดใบ ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ใบย่อย ๕-๙ใบ เรียงตรงข้ามรูปรีหรือรูปขอบขนานแกมรูปรี มีต่อมกลมแบนสีคล้ำใกล้เส้นกลางใบ ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงสั้น ออกตามปลายกิ่ง ดอกสีขาว กลิ่นหอม ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝักรูปทรงกระบอกแคบ สีเทา มีสันตามยาว ผนังบิดเวียนไม่เป็นระเบียบ เมล็ดแบน มีครีบตรงกลางและมีปีกบางโปร่งแสง

แคฝอยเป็นไม้ต้นขนาดใหญ่ ผลัดใบ สูงได้ถึง ๑๐-๒๕ ม. เรือนยอดโปร่ง เปลือกเรียบ สีเทา อาจแตกเป็นสะเก็ดบาง สีคล้ำ

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ยาว ๒๐-๕๐ ซม.ใบย่อย ๕-๙ ใบ เรียงตรงข้ามรูปรีหรือรูปขอบขนานแกมรูปรี กว้าง ๓-๘ ซม. ยาว ๖-๒๒ ซม. ปลายแหลมทู่ โคนแหลม ขอบเรียบ แผ่นใบค้านบนมีขนห่าง ๆ หรือเกือบเกลี้ยง ด้านล่างมีขนละเอียดนุ่มทั่วไป มีต่อมกลมแบนสีคล้ำประปรายใกล้เส้นกลางใบ ก้านใบย่อยยาว ๐.๔-๑.๘ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงสั้น ตั้งตรง ออกตามปลายกิ่ง ยาว ๑๘-๒๕ ซม. มีขนละเอียด ดอกบาน กลางคืน กลิ่นหอม ใบประดับใหญ่และใบประดับย่อยรูปใบหอกถึงรูปแถบ เห็นชัดเจน กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาว ๑.๗-๒.๒ ซม. มีขนทั่วไป มีสันตามยาวหลายสัน ปลายหลอดแยกเป็น ๓ แฉก กลีบดอกสีขาว โคนเชื่อมติดกันคล้ายรูปแตร ยาว ๖-๘ ซม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ขนาดไม่เท่ากัน แผ่นกลีบย่น เกสรเพศผู้ ๒ คู่ แต่ละคู่ยาวไม่เท่ากัน โคนก้านชูอับเรณูเกลี้ยง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียวยาว ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ พู โผล่พ้นปากหลอดดอก

 ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝักรูปทรงกระบอกแคบ ยาว ๓๐-๔๕ ซม. เส้นผ่านศูนย์กลาง ๕-๗ มม. ผนังบางสีเทา มีสันตามยาวปรากฏราง ๆ ตรงกลาง ฝักแก่แตกเป็น ๒ ซีก ทำให้ผนังบิดเวียนไม่เป็นระเบียบ เมล็ดแบนมีครีบตรงกลางและมีปีกยาวด้านข้าง ปลายปีกบางโปร่งแสง กว้างประมาณ ๔ มม. ยาวประมาณ ๒ ซม.

 แคฝอยมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาคยกเว้นภาคใต้ พบขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรังและป่าหญ้า ที่สูงจากระดับนํ้าทะเล ๑๐๐-๕๐๐ ม. ออกดอกเดือนมกราคมถึงสิงหาคม เป็นผลเดือนมิถุนายนถึงมกราคม ในต่างประเทศพบที่กัมพูชาและเวียดนาม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
แคฝอย
ชื่อวิทยาศาสตร์
Stereospermum cylindricum Pierre ex Dop
ชื่อสกุล
Stereospermum
คำระบุชนิด
cylindricum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Pierre, Jean Baptiste Louis
- Dop, Paul Louis Amans
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Pierre, Jean Baptiste Louis (1833-1905)
- Dop, Paul Louis Amans (1876-1954)
ชื่ออื่น ๆ
แคทราย (ตะวันออก); แคสี (ตะวันออกเฉียงใต้)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ศ. ดร.ธวัชชัย สันติสุข