แข้งจงน้อย

Urophyllum blumeanum (Wight) Hook. f.

ไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก กิ่งออกตรงข้ามสลับตั้งฉาก เปลือกเรียบ สีเทาหรือสีน้ำตาลอ่อน ใบเดี่ยวเรียงตรงข้าม รูปใบหอกหรือรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกตามซอกใบ ดอกสีเขียวอ่อนหรือสีขาวผลคล้ายผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกลม สีเขียวเข้ม สุกสีส้มอมเหลือง เกลี้ยง เมล็ดเล็ก รูปทรงกลมหรือทรงรูปไข่

แข้งจงน้อยเป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก สูง ๒-๔ ม. ยอดอ่อนมีขนหนาแน่น ต้นตั้งตรง กิ่งออกตรงข้ามสลับตั้งฉาก เปลือกเรียบ สีเทาหรือสีน้ำตาลอ่อน

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปใบหอกหรือรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน กว้าง ๕-๘ ซม. ยาว ๑๖-๒๒ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษด้านบนสีเขียวเข้ม เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นใบย่อยแบบร่างแหเส้นแขนงใบข้างละ ๙-๑๒ เส้น ก้านใบยาว ๑-๑.๒ ซม. มีขนกำมะหยี่

 ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกตามซอกใบเป็นคู่ ช่อยาว ๒-๓ ซม. ก้านดอกยาว ๒-๓ มม. ใบประดับรูปสามเหลี่ยม มีขนนุ่ม ดอกสีเขียวอ่อนหรือสีขาว กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อน โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วย ยาว ๒-๓ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ปลายแฉกตัดเกลี้ยง กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาว ๒ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก เนื้อหนา ด้านนอกเกลี้ยง ด้านในมีขนหนาแน่น ดอกเพศผู้มีเกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดภายในหลอดกลีบดอกค่อนมาทางฐานดอก ก้านชูอับเรณูสั้น โผล่พ้นหลอดกลีบดอกเกสรเพศเมียเป็นหมัน ดอกเพศเมียมีเกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียโผล่พ้นหลอดกลีบดอก

 ผลคล้ายผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกลมเส้นผ่านศูนย์กลาง ๔-๕ มม. เกลี้ยง สีเขียวเข้ม สุกสีส้มอมเหลือง เมล็ดเล็ก รูปทรงกลมหรือทรงรูปไข่

 แข้งจงน้อยมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบขึ้นตามป่าดิบชื้น ที่สูงจากระดับทะเล ๕๐-๓๕๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนเมษายนถึงตุลาคมในต่างประเทศพบที่มาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
แข้งจงน้อย
ชื่อวิทยาศาสตร์
Urophyllum blumeanum (Wight) Hook. f.
ชื่อสกุล
Urophyllum
คำระบุชนิด
blumeanum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Wight, Robert
- Hooker, Joseph Dalton
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Wight, Robert (1796-1872)
- Hooker, Joseph Dalton (1817-1911)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายธวัชชัย วงศ์ประเสริฐ