แข้งจง

Urophyllum longifolium (Wight) Hook. f.

ไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามรูปรีหรือรูปรีแกมรูปขอบขนาน ดอกแยกเพศต่างต้นช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกตามซอกใบดอกสีขาวหรือสีเหลือง ผลคล้ายผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกลมหรือทรงรูปไข่ สีเขียวเข้ม สุกสีเหลืองหรือสีส้ม เมล็ดเล็ก รูปคล้ายผล

แข้งจงเป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง ๕ ม. เปลือกเรียบ กิ่งออกตรงข้ามสลับตั้งฉาก กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม มีขนกำมะหยี่สีน้ำตาลทองหนาแน่น

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปรีหรือรูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง ๕-๗.๕ ซม. ยาว ๑๘-๒๒ ซม. ปลายเรียวแหลมโคนมน ขอบเรียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ ๑๐-๑๒ เส้น เส้นใบย่อยแบบร่างแห ก้านใบยาว ๑-๑.๕ ซม. หูใบระหว่างก้านใบรูปใบหอกตัด ยาว ๑-๑.๒ ซม. หูใบและก้านใบมีขนสั้นสีน้ำตาลทอง

 ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงประกอบ ออกตามซอกใบ ช่อยาว ๑.๕-๒ ซม. ก้านดอกยาว ๓-๕ มม. มีขนสั้น ใบประดับรูปขอบขนานปลายแหลม ยาว ๒-๓ มม. ดอกสีขาวหรือสีเหลือง กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อน โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ยาวประมาณ ๑ มม. มีขนยาว กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาว ๒-๓ มม. ปลายแยกเป็นแฉกตื้น ๕ แฉก เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน ดอกเพศผู้มีเกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดภายในหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ ๑.๕ มม. โผล่ไม่พ้นปากหลอดกลีบดอก เกสรเพศเมียเป็นหมัน ดอกเพศเมียมีเกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียโผล่พ้นหลอดกลีบดอก ยอดเกสรเพศเมียมี ๓-๘ พู

 ผลคล้ายผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกลมหรือทรงรูปไข่ เส้นผ่านศูนย์กลาง ๒-๔ มม. เกลี้ยง สีเขียวเข้ม สุกสีเหลืองหรือสีส้ม เมล็ดเล็ก รูปคล้ายผล อาจมีผลเทียมไร้เมล็ดเกิดจากดอกเพศผู้

 แข้งจงมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบขึ้นตามป่าดิบชื้นระดับต่ำ ที่สูงจากระดับทะเล ๕๐-๒๐๐ ม. ออกดอกเดือนมีนาคมถึงพฤษภาคมเป็นผลเดือนมิถุนายนถึงตุลาคม ในต่างประเทศพบที่เมียนมาและมาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
แข้งจง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Urophyllum longifolium (Wight) Hook. f.
ชื่อสกุล
Urophyllum
คำระบุชนิด
longifolium
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Wight, Robert
- Hooker, Joseph Dalton
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Wight, Robert (1796-1872)
- Hooker, Joseph Dalton (1817-1911)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายธวัชชัย วงศ์ประเสริฐ