แข้งกว่าง

Cleisomeria pilosulum (Gagnep.) Seidenf. et Garay

กล้วยไม้อิงอาศัย เจริญทางยอด ต้นสั้น ใบเดี่ยวเรียงสลับและซ้อนกัน รูปขอบขนาน ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกเป็นช่อเดี่ยวหรือแยกแขนงตามข้อโคนต้นดอกสีขาวอมชมพู ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอกเมล็ดจำนวนมาก ขนาดเล็กคล้ายผง

แข้งกว่างเป็นกล้วยไม้อิงอาศัย เจริญทางยอดต้นยาว ๑-๕ ซม. รากยาวแยกแขนง

 ใบเดี่ยว เรียงสลับและซ้อนกัน รูปขอบขนาน กว้าง ๒-๓ ซม. ยาว ๕-๘ ซม. ปลายหยักเว้าตื้นไม่เท่ากัน โคนใบโอบล้อมต้น แผ่นใบอวบ หนาประมาณ ๒ มม. พับกลางตามยาวคล้ายราง

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกเป็นช่อเดี่ยวหรือแยกแขนงตามข้อโคนต้น ทั้งก้านช่อ แกนช่อ และก้านดอกมีขนก้านช่อยาว ๓-๗ ซม. แกนช่อยาว ๔-๗ ซม. ใบประดับที่ก้านช่อรูปใบหอก ยาว ๐.๘-๑ ซม. ใบประดับย่อยรูปไข่ ยาวประมาณ ๖ มม. ปลายเรียวแหลม ใบประดับและใบประดับย่อยติดทน ก้านดอกและรังไข่ยาวรวมกันประมาณ ๒ มม. ดอกสีขาวอมชมพู เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๕ มม. กลีบเลี้ยง ๓ กลีบ กลีบบนรูปรี กว้างประมาณ ๑.๕ มม. ยาวประมาณ ๒.๕ มม. กลีบด้านข้างรูปรี กว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. ด้านนอกของกลีบเลี้ยงทั้ง ๓ กลีบ มีขนและสันนูนยาวตลอดกลีบกลีบดอก ๓ กลีบ กลีบด้านข้างรูปรี กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๑.๕ มม. กลีบที่เป็นกลีบปากช่วงปลายรูปไข่แกมรูปสามเหลี่ยม กว้างและยาวประมาณ ๑ มม. หูกลีบปากยาวประมาณ ๑ มม. ขอบมีขน เดือยกลีบปากรูปคล้ายถุง ยาวประมาณ ๑.๕ มม. ปลายมน เส้าเกสรสั้น


ฝาปิดกลุ่มเรณูรูปไข่แกมรูปสามเหลี่ยม กลุ่มเรณูมี ๒ คู่ แต่ละคู่ประกอบด้วยกลุ่มเรณูรูปกลมแป้น ขนาดไม่เท่ากันติดอยู่บนแถบใส ปลายแถบใสพับงอเป็นแผ่น มีสารเหนียวทางด้านนอก รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๑ ช่อง ออวุลจำนวนมาก ยอดเกสรเพศเมียเป็นแอ่งอยู่ทางด้านหน้าใกล้ปลายเส้าเกสร

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอก เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๔ มม. ยาวประมาณ ๖ มม. เมล็ดจำนวนมาก ขนาดเล็กคล้ายผง

 แข้งกว่างมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค ยกเว้นภาคกลางและภาคใต้ พบขึ้นตามป่าเบญจพรรณและป่าผลัดใบ ที่สูงจากระดับทะเล ๑๐๐-๕๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนธันวาคมถึงมีนาคม ในต่างประเทศพบที่ลาวและกัมพูชา.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
แข้งกว่าง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Cleisomeria pilosulum (Gagnep.) Seidenf. et Garay
ชื่อสกุล
Cleisomeria
คำระบุชนิด
pilosulum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Gagnepain, François
- Seidenfaden, Gunnar
- Garay, Leslie Andrew
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Gagnepain, François (1866-1952)
- Seidenfaden, Gunnar (1908-2001)
- Garay, Leslie Andrew (1924-)
ผู้เขียนคำอธิบาย
รศ. ดร.อบฉันท์ ไทยทอง