เคลงก้านแดง

Pachycentria constricta (Blume) Blume

ไม้พุ่มอิงอาศัย รากพิเศษโป่งออกคล้ายหัวสีส้มถึงสีนํ้าตาล ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉากรูปรีหรือรูปไข่ ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามปลายกิ่ง ดอกสีขาวถึงสีชมพูหรือสีขาวอมชมพู บางครั้งสีเหลืองถึงสีส้ม ขอบสีนวล ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปค่อนข้างกลม สุกสีส้มถึงสีแดงเข้ม เมล็ดจำนวนมาก

เคลงก้านแดงเป็นไม้พุ่มอิงอาศัย สูงประมาณ ๑.๕ ม. กิ่งอ่อนแบน เปลือกเกลี้ยงหรือมีขนสีนํ้าตาลแดง มีขุยหรือเกล็ดขนาดเล็ก รากพิเศษโป่งออกมีลักษณะคล้ายหัว สีส้มถึงสีนํ้าตาล

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปรีหรือรูปไข่ กว้าง ๓.๕-๕.๕ ซม. ยาว ๕.๕-๑๒ ซม. ปลายแหลมหรือแหลมทู่ โคนรูปลิ่มหรือมน ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนเรียบเป็นมัน ด้านล่างเรียบ เส้นโคนใบ ๓ เส้น เริ่มจากโคนถึงปลายใบ เส้นกลางใบมีขุยหรือเกล็ดขนาดเล็กสีนํ้าตาล เห็นชัดเจน เส้นแขนงใบเห็นไม่ชัด ก้านใบยาว ๐.๕-๑.๕ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามปลายกิ่ง ยาว ๓-๑๐.๕ ซม. ก้านและแกนช่อดอกสีส้มถึงสีแดงมีดอกจำนวนมาก ก้านช่อดอกยาว ๑-๓.๕ ซม. ทุกส่วนมีขุยหรือเกล็ดสีนํ้าตาล ฐานดอกรูปถ้วย กว้างประมาณ ๒ มม. ยาว ๓-๔ มม. กลีบเลี้ยงสีชมพู ขนาดเล็ก โคนเชื่อมติดกับขอบฐานดอก ปลายแยกเป็นแฉกงุ้มหนา ๔ แฉก กลีบดอกบาง สีขาวถึงสีชมพูหรือสีขาวอมชมพูบางครั้งสีเหลืองถึงสีส้ม ขอบสีนวล มี ๔ กลีบ รูปขอบขนานหรือรูปไข่กลับ ยาว ๕-๕.๕ มม. ปลายแหลม มีก้านกลีบ เกสรเพศผู้ ๘ เกสร ยาว ๓-๖ มม. ก้านชูอับเรณูสีขาว โคนด้านหลังแกนอับเรณูมีเดือย ยาวประมาณ ๑ มม. อับเรณูสีชมพูหรือสีขาว รูปทรงกระบอก ปลายโค้ง ยาวประมาณ ๓ มม. มีช่องเปิดตรงปลาย ๑ ช่อง รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ รูปเกือบกลม ยาวประมาณ ๑.๕ มม. มี ๔ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียยาว ๖-๗ มม. สีขาวยอด เกสรเพศเมียสีชมพู ปลายตัด

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปค่อนข้างกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๕ มม. มีขุยหรือเกล็ดขนาดเล็ก สีน้ำตาล สุกสีส้มถึงสีแดงเข้ม เมล็ดจำนวนมาก

 เดลงก้านแดงมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับน้ำทะเลถึงประมาณ ๑,๓๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเกือบตลอดทั้งปี ในต่างประเทศพบทื่พม่า คาบสมุทรมลายู และอินโดนีเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เคลงก้านแดง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Pachycentria constricta (Blume) Blume
ชื่อสกุล
Pachycentria
คำระบุชนิด
constricta
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von (1796-1862)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ชูเกียรติ ละอองผล แสะ รศ. ดร.กิติเชษฐ์ ศรีดิษฐ