เครือเขาแกบ

Bauhinia curtisii Prain

ไม้พุ่มรอเลื้อยถึงไม้เถาขนาดใหญ่ ทุกส่วนที่ยังอ่อนมีขนสีเทาทั่วไป ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่ถึงรูปรีแกมรูปขอบขนาน ปลายมักแยกเป็น ๒ แฉก ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบและปลายกิ่งดอกสีเขียวอ่อน ผลแบบผลแห้งแตกลองแนวเป็นฝักแบนรูปแถบ มี ๒-๖ เมล็ด รูปกลมแบนสีนํ้าตาลเข้ม เป็นมัน

เครือเขาแกบเป็นไม้พุ่มรอเลื้อยถึงไม้เถาขนาดใหญ่ ยาวได้ถึง ๑๐ ม. มีมือเกาะพยุงลำต้น ทุกส่วนที่ยังอ่อนมีขนสีเทาทั่วไป

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่ถึงรูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง ๒.๕-๖ ซม. ยาว ๕-๗ ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลมและมักแยกเป็น ๒ แฉก ในกรณีที่ปลายแยกแฉกยาวได้ถึง ๑ ใน ๕ เท่าของความกว้างของใบปลายแฉกจะแหลมหรือค่อนข้างแหลม โคนมนหรือหยักเว้ารูปหัวใจ ขอบเรียบหรือเป็นคลื่นบ้างเด็กน้อย แผ่นใบค่อนข้างหนา ด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน อาจมีขนบ้างประปราย ด้านล่างสีเขียวอ่อน มีขนสีเทาประปรายตามเส้นใบ เส้นโคนใบ (๗-)๘ เส้น เห็นชัดทางด้านล่าง เส้นใบย่อยที่ออกจากเส้นใบด้านข้างใกล้ขอบใบพอสังเกตเห็นได้ทางด้านล่าง และปลายเส้นมักเชื่อมต่อกันใกล้ขอบใบ ก้านใบยาว ๑-๔ ซม. มีขนสั้นสีนํ้าตาลอมเทาหนาแน่น

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง ยาว ๑๐-๒๕ ซม. ปลายช่อมักโค้งลงและไม่แยกแขนง มีขนสั้นสีเทาทั่วไป ดอกตูมรูปไข่ ยาวประมาณ ๓ มม. ปลายเป็นติ่งแหลม กลีบเลี้ยงโคนอาจเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปรีหรือรูปไข่ แต่ละแฉกกว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. มีขนสั้นสีเทา ประปรายทางด้านนอก กลีบดอก ๕ กลีบ สีเขียวอ่อนขนาดไม่เท่ากัน กลีบล่าง ๒ กลีบ รูปช้อน กลีบบน ๓ กลีบ รูปแถบ กว้างประมาณ ๒ มม. ยาว ๔-๗ มม. ก้านกลีบยาว ๒-๓ มม. ทุกส่วนเกลี้ยงผิวกลีบและขอบกลีบย่น ร่วงง่าย เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ที่สมบูรณ์มีเพียง ๓ เกสร ก้านชูอับเรณูยาว ๔-๕ มม. อับเรณูแตกตามยาวด้านข้าง มีก้านรังไข่ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปรีคล้ายรูปแถบ กว้างประมาณ ๐.๕ มม. ยาวประมาณ ๔ มม. มีขนสั้นสีเทาประปรายหรือเกลี้ยงมี ๑ ช่อง ออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๑ มม. ปลายสุดแผ่ออกเล็กน้อย ยอดเกสรเพศเมียเล็กมาก

 ผลแบบผลแห้งแตกสองแนว เป็นฝักแบนรูปแถบกว้างประมาณ ๑.๕ ซม. ยาว ๕-๖ ซม. ผิวเรียบเป็นมันปลายผลเป็นจะงอยโค้งสั้น ๆ เมล็ดมี ๒-๖ เมล็ด รูปกลมแบน สีนํ้าตาลเข้ม เป็นมัน เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑ ซม.

 เครือเขาแกบมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาคพบตามชายป่าดิบ ที่สูงจากระดับนํ้าทะเล ๓๐๐-๖๐๐ ม. หากขึ้นตามที่โล่งจะเป็นไม้พุ่มเตี้ยออกดอกและเป็นผลเดือนธันวาคมถึงพฤษภาคม ในต่างประเทศพบที่ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย.


ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เครือเขาแกบ
ชื่อวิทยาศาสตร์
Bauhinia curtisii Prain
ชื่อสกุล
Bauhinia
คำระบุชนิด
curtisii
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Prain, David
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1857-1944)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.จำลอง เพ็งคล้าย