เครือเขาปูน

Cissus triloba (Lour.) Merr.

ไม้เถา มีร่องตามยาวและมีนวล บริเวณข้อตรงข้ามใบมักมีมือพันเรียวยาวปลายเล็กแหลม หูใบรูปไข่ใบเดี่ยว เรียงเรียน รูปไข่หรือรูปม้ามือ ช่อดอกแบบ ช่อกระจุกซ้อนหรือช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามซอกใบหรือตรงข้ามใบ ดอกเล็ก สีเขียวแกมเหลือง ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปค่อนข้างกลมหรือรูปไข่กลับ เมล็ดรูปค่อนข้างกลม มี ๑ เมล็ด

เครือเขาปูนเป็นไม้เถา ค่อนข้างเกลี้ยง มีร่องตามยาวและมีนวล มักมีมือพันที่บริเวณข้อตรงข้ามใบมือพันเรียวยาวปลายเล็กแหลม

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปร่างแตกต่างกันมาก มีทั้งรูปไข่หรือรูปฝ่ามือที่มีแฉกหยักเว้าเข้าหาโคนใบลึก มาก ๓-๕ แฉก แผ่นใบกว้าง ๔-๗ ซม. ยาว ๗-๑๐ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนรูปหัวใจ ขอบหยักซี่ฟันแผ่นใบบาง เส้นโคนใบ ๓-๕ เส้น เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๗ เส้น ถ้าเป็นแม่นใบแบบรูปฝ่ามือที่มืแฉกหยักเว้าเข้าหาโคนใบลึกมาก แฉกรูปใบหอก แฉกกลางใหญ่และยาวมากกว่าแฉกข้าง ปลายแหลมหรือเรียวแหลมมีติ่งโคนรูปหัวใจ ขอบหยักซี่ฟัน ก้านใบยาว ๒.๕-๘ ซม. เกลี้ยง หูใบรูปไข่ กว้าง ๒-๔ มม. ยาว ๔-๖ มม. เกลี้ยง

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อนหรือช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามซอกใบหรือตรงข้ามใบ ก้านช่อดอกยาว ๒-๕.๕ ซม. เกลี้ยง ก้านดอกยาว ๒-๖ มม. เกลี้ยง ดอกเล็ก สีเขียวแกมเหลือง ขณะตูมรูปรีหรือค่อนข้างกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๒-๓ มม. กลีบเลี้ยง ๔ กลีบ เล็กมาก เชื่อมติดกันคล้ายรูปถ้วย ปลายตัด กลีบดอก ๔ กลีบ รูปไข่ถึงรูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๑.๕ มม. ยาว ๑.๕-๒.๕ มม. ปลายกลีบงุ้มคล้ายเป็นถุง เกลี้ยงเกสรเพศผู้ ๔ เกสร ก้านชูอับเรณูเรียวเล็กและสั้นอับเรณูรูปไข่ จานฐานดอกรูปถ้วย มีขอบหนาและหยัก ๔ หยัก รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียรูปกรวยสั้น ยอดเกสรเพศเมียหยัก ๔ หยัก

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปค่อนข้างกลมหรือรูปไข่กลับ เส้นฝานศูนย์กลาง ๕-๖ มม. เมล็ดรูปค่อนข้างกลม มี ๑ เมล็ด

 เครือเขาปูนมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคกลาง พบตามภูเขาหินปูนและป่าไผ่ ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับน้ำทะเลถึงประมาณ ๒๐๐ ม. ออกดอกเดือนมกราคมถึงตุลาคม เป็นผลเดือนสิงหาคมถึงพฤศจิกายนในต่างประเทศพบที่จีนและภูมิภาคอินโดจีน.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เครือเขาปูน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Cissus triloba (Lour.) Merr.
ชื่อสกุล
Cissus
คำระบุชนิด
triloba
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Loureiro, João de
- Merrill, Elmer Drew
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Loureiro, João de (1717-1791)
- Merrill, Elmer Drew (1876-1956)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางจารีย์ บันสิทธิ์