เครือหมูปอย

Nyctocalos brunfelsiiflorum Teijsm. et Binn.

ไม้เถาเนื้อแข็ง ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก มีใบย่อย ๓ ใบ รูปรีถึงรูปรีกว้าง รูปขอบขนาน หรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับช่อดอกแบบช่อกระจะสั้น ออกที่ยอด ดอกสีขาวนวล แล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอ่อน มีกลิ่นหอม โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปทรงกระบอกแคบ ล่วนบนขยายเป็นรูปแตร ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝักแบน เมล็ดรูปเกือบกลม แบน บาง มีปีกบางใส

เครือหมูปอยเป็นไม้เถาเนื้อแข็ง ยาวได้ถึง ๑๐ ม.

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ก้านใบยาว ๔-๗ ซม. แกนกลางยาว ๑.๕-๓ ซม. มีใบย่อย ๓ ใบ รูปรีถึงรูปรีกว้าง รูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ กว้าง ๒.๕-๖ ซม. ยาว ๖-๑๓ ซม. ปลายเรียวแหลมถึงเป็นติ่งแหลมโคนรูปลิ่มหรือมน ขอบเรียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๖ เส้น ก้านใบย่อยยาว ๑-๒ มม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจะสั้น ออกที่ยอด แต่ละช่อมี ๕-๘ ดอก ก้านดอกยาว ๐.๗-๑.๑ ซม. มีใบประดับย่อยรองรับ ดอกตั้งตรง บานกลางคืนมีกลิ่นหอม กลีบเลี้ยงสีแดงอมน้ำตาลอ่อน เชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ยาว ๔-๖ มม. ปลายตัด มีหยักแหลม ๕ หยัก ที่บริเวณหยักแหลมมีต่อมทั้งด้านนอกและด้านใน กลีบดอกสีขาวนวล แล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอ่อน ส่วนโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปทรงกระบอกแคบ ยาว ๓-๕ ซม. ส่วนบนขยายเป็นรูปแตร ยาว ๒-๒.๕ ซม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก เรียงซ้อนเหลื่อม ขนาดเกือบเท่ากัน รูปกลมถึงรูปไข่กลับที่แฉกกลีบดอกมีต่อมรูปถ้วยประปรายทางด้านนอก เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์ ๕ เกสร ยาวเท่ากัน หรือมี ๒ คู่ ยาวไม่เท่ากันติดอยู่บนหลอดกลีบดอก โผลไม่พ้นหลอด กลีบดอก อับเรณูรูปรี แตกตามยาวรังไข่อยู่เหนือวง กลีบ รูปคล้ายทรงกระบอก มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยอดเกสรเพศเมียมี ๒ พู แบน

 ผลแบบผลแห้งแตก เป็นฝักแบน กว้าง ๓-๔ ซม. ยาว ๑๐-๑๓ ซม. ปลายเรียวแหลม เมื่อแก่แตกตามรอยประสาน ผนังกั้นแบนและบาง เมล็ดรูปเกือบกลม มีจำนวนมาก แบน บาง มีปีกบางใส กว้าง ๑.๗-๒.๕ ซม. ยาว ๒.๖-๓.๕ ซม. เรียงเป็นแถวหลายแถว

 เครือหมูปอยมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงใต้พบตาม ป่าดิบ ที่ลุ่มตํ่า ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๓๐๐-๖๐๐ ม.ในต่างประเทศพบที่พม่า จีน กัมพูชา บอร์เนียว และชวา.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เครือหมูปอย
ชื่อวิทยาศาสตร์
Nyctocalos brunfelsiiflorum Teijsm. et Binn.
ชื่อสกุล
Nyctocalos
คำระบุชนิด
brunfelsiiflorum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Moore, Thomas
- Binnendijk, Simon
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Moore, Thomas (1821-1887)
- Binnendijk, Simon (1821-1883)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ผศ. ดร.ฉัตรชัย เงินแสงสรวย