เครือหนามข้อ

Jasminum coarctatum Roxb. var. coarctatum

ชื่ออื่น ๆ
กาแฟป่า (จันทบุรี); ตองวี, ทองหวี (ทั่วไป); มะลิป่า (นครราชสีมา); เสี้ยวเครือ (ลำปาง)
ไม้เถาเนื้อแข็ง ยอดอ่อนมีขนยาว ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปรีแกมรูปขอบขนาน รูปไข่ หรือรูปไข่กลับ ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามปลายกิ่ง ดอกสีขาวใบประดับขนาดใหญ่ สีขาวหรือสีนวล ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงรี สุกสีดำหรือดำแกมม่วง เมล็ดรูปทรงรี ค่อนข้างแบนมี ๑ เมล็ด

เครือหนามข้อเป็นไม้เถาเนื้อแข็ง เลื้อยพันต้นไม้อื่นหรือเลื้อยพันเป็นซุ้ม ยอดอ่อนมีขนยาวประปรายถึงค่อนข้างมาก

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปรีแกมรูปขอบขนานรูปไข่ หรือรูปไข่กลับ กว้าง ๓-๗ ซม. ยาว ๖-๑๕ ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนแหลมถึงป้านหรือมนขอบเรียบ แผ่นใบค่อนข้างหนา เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นกลางใบเป็นร่องทางด้านบนและมีขนยาวประปราย เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๗ เส้น เห็นชัดทางด้านล่าง และมีตุ่มใบที่มีขนสีน้ำตาลอยู่ตามซอกระหว่างเส้นแขนงใบกับเส้นกลางใบได้ถึง ๔ ตุ่ม หรือไม่มี ก้านใบยาว ๐.๕-๑ ซม. มีขนสั้นละเอียดนุ่มถึงขนยาว

 ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามปลายกิ่ง มีดอกประมาณ ๕ ดอกถึงจำนวนมาก ใบประดับขนาดใหญ่สีขาวหรือสีนวล รูปร่างคล้ายใบ ยาว ๐.๕-๒.๕ ซม. ก้านดอกยาวได้ถึง ๔ มม. กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๒ มม. ปลายแยกเป็นแฉกคล้ายเส้นด้าย ยาว ๐.๕-๑ ซม. มีขนสั้นนุ่มถึงขนยาวประปรายกลีบดอกสีขาว โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ ๒ ซม. ปลายแยกเป็น ๕-๗ แฉก รูปขอบขนานแกมรูปใบหอกกลับ กว้าง ๒-๕ มม. ยาว ๐.๘-๑ ซม. เกสรเพศผู้ ๒ เกสร ติดอยู่ภายในหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูส้้นมาก อับเรณูรูปขอบขนานหรือรูปรี รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปค่อนข้างรี มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ แฉก

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ออกเดี่ยวหรือเป็นคู่ รูปทรงรี กว้างประมาณ ๗ มม. ยาวประมาณ ๙ มม. สุกสีดำหรือดำแกมม่วง เมล็ดรูปทรงรี ค่อนข้างแบนมี ๑ เมล็ด

 เครือหนามข้อมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาคยกเว้นภาคกลาง พบตามป่าดิบชื้น ป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับน้ำทะเลถึงประมาณ ๙๐๐ ม. ออกดอกเดือนมีนาคม ถึงพฤศจิกายน ผลแก่หลังจากดอกบานประมาณ ๔ เดือน ในต่างประเทศพบที่อินเดีย บังกลาเทศ พม่า จีนตอนใต้ และลาว.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เครือหนามข้อ
ชื่อวิทยาศาสตร์
Jasminum coarctatum Roxb. var. coarctatum
ชื่อสกุล
Jasminum
คำระบุชนิด
coarctatum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Roxburgh, William
ชื่อชนิดย่อย (ถ้ามี)
var. coarctatum
ชื่อผู้ตั้งชนิดย่อย (ถ้ามี)
- -
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1751-1815)
ชื่ออื่น ๆ
กาแฟป่า (จันทบุรี); ตองวี, ทองหวี (ทั่วไป); มะลิป่า (นครราชสีมา); เสี้ยวเครือ (ลำปาง)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร. ปิยะ เฉลิมกลิ่น