เข็มแสด

Ascocentrum miniatum (Lindl.) Schltr.

ชื่ออื่น ๆ
พุ่มสุวรรณ, เอื้องเข็มแสด, เอื้องไข่เหลือง, เอื้องมันปู, เอื้องฮางคาง (เชียงใหม่); เอื้องฮ่องคำ (ลำป
กล้วยไม้อิงอาศัย เจริญเติบโตทางยอด ใบเรียงสลับระนาบเดียว แผ่นใบหนารูปขอบขนาน ปลายใบมีจักแหลมเล็กน้อย ช่อดอกแบบช่อกระจะ ดอกสีส้มสดหรือเหลืองอมส้ม ผลแบบผลแห้งแตก แตกตามรอยประสาน มีเมล็ดจำนวนมาก

เข็มแสดเป็นกล้วยไม้อิงอาศัย เจริญเติบโตทางยอด เส้นผ่านศูนย์กลางลำต้นประมาณ ๑ ซม. เมื่อเจริญเต็มที่สูงกว่า ๓๐ ซม. และแตกหน่อหลายหน่อ เริ่มมีดอกเมื่อต้นสูงประมาณ ๗ ซม.

 ใบเดี่ยว เรียงสลับระนาบเดียวและซ้อนชิดกัน มีข้างละ ๕-๑๐ ใบ ข้อระหว่างใบห่างกัน ๒-๓ มม. แผ่นใบหนา อวบน้ำ รูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาวประมาณ ๑๐ ซม. โค้งเล็กน้อย ด้านบนเป็นร่อง ใบสีเขียวเข้ม เมื่อขาดน้ำหรือกระทบแล้งมักมีจุดสีม่วงคล้ำบนแผ่นใบและขอบใบ ปลายใบมีจักแหลมเล็กน้อย

 ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบ รูปทรงกระบอก ตั้งตรง ยาวประมาณ ๑๒ ซม. ก้านช่อดอกยาว ๒-๓ ซม. ช่อหนึ่งมีประมาณ ๕๐ ดอก ดอกเรียงรอบแกนช่อแน่น สีส้มสดหรือเหลืองอมส้ม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๒-๑.๕ ซม. ก้านดอกและรังไข่เรียวเล็ก ยาวประมาณ ๑ ซม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ ๓ กลีบ กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๖ มม. กลีบดอกหนาและเป็นมัน กลีบปากกลางกว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๔ มม. โค้งลงและเป็นร่อง ปากและเดือยกว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๘ มม. เดือยยาวประมาณ ๖ มม. แนบกับรังไข่ เส้าเกสรขนาดเล็ก กลุ่มเรณูกลม มี ๒ กลุ่ม ติดบนเส้าเกสร ก้านกลุ่มเรณูรูปแถบ ปลายแหลม มีจะงอยเล็กมาก ฝาปิดกลุ่มเรณูสีน้ำตาลเข้ม รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๑ ช่อง และมีออวุลมาก

 ผลแบบผลแห้งแตกตามรอยประสาน รูปทรงกระบอก ยาวประมาณ ๑ ซม. ก้านผลยาวประมาณ ๑ ซม. มีเมล็ดจำนวนมาก

 เข็มแสดมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค ยกเว้นภาคตะวันตกเฉียงใต้ ขึ้นตามป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง ออกดอกระหว่างเดือนกุมภาพันธ์และเมษายน หากนำมาปลูกในกรุงเทพฯ พบว่าบางต้นออกดอกระหว่างเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน ในต่างประเทศพบที่ภูมิภาคอินโดจีน และภูมิภาคมาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เข็มแสด
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ascocentrum miniatum (Lindl.) Schltr.
ชื่อสกุล
Ascocentrum
คำระบุชนิด
miniatum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Lindley, John
- Schlechter, Friedrich Richard Rudolf
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Lindley, John (1799-1865)
- Schlechter, Friedrich Richard Rudolf (1872-1925)
ชื่ออื่น ๆ
พุ่มสุวรรณ, เอื้องเข็มแสด, เอื้องไข่เหลือง, เอื้องมันปู, เอื้องฮางคาง (เชียงใหม่); เอื้องฮ่องคำ (ลำป
ผู้เขียนคำอธิบาย
ผศ.จิรายุพิน จันทรประสงค์