ชื่ออื่น ๆ

หญ้าข้าวสาร (เหนือ)

เข็มแพะเป็นไม้พุ่มเตี้ย สูง ๑-๓ ม. เปลือกเรียบ สีเทาอมขาว กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปใบหอกกลับหรือรูปใบหอก กว้าง ๔-๖ ซม. ยาว ๑๔-๒๒ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนสอบ ขอบเรียบหรือเป็นคลื่น แผ่นใบบาง ใบอ่อนมีขนประปรายทางด้านล่าง ใบแก่เกลี้ยงและสีค่อนข้างดำเมื่อแห้ง เส้นแขนงใบข้างละ ๖-๑๐ เส้น ปลายเส้นโค้งจรดกันก่อนถึงขอบใบ เส้นใบย่อยพอสังเกตเห็นได้ทางด้านล่าง ก้านใบยาว ๑-๒.๕ ซม. หูใบระหว่างก้านใบบาง รูปสามเหลี่ยมปลายแหลม

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อน ออกตามปลายกิ่ง โคนช่อใหญ่และช่อย่อยมีใบประดับ ๑ คู่ ทุกส่วนของช่อมีขน ดอกสีขาว กลิ่นหอม รูปดอกเข็ม ยาว ๑.๕-๒ ซม. กลีบเลี้ยงติดกันเป็นรูปกรวย ยาวไม่เกิน ๒ มม. ขอบหยักเป็นติ่งสั้น ๔ ติ่ง กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดเรียว ปลายแยกเป็นแฉกรูปขอบขนานแคบ ๔ แฉก ส่วนที่เป็นหลอดยาว ๒ เท่าของส่วนที่แยกเป็นแฉก เมื่อดอกบานเต็มที่ปลายแฉกพับมาทางโคนหลอด เกสรเพศผู้ ๔ อัน เรียงสลับกับแฉกกลีบดอก ยาวพ้นหลอดกลีบดอก รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๒(๔) ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียว ยาวพ้นหลอดกลีบดอก

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๕ มม. ผลสุกสีดำ มี ๑-๒ เมล็ด

 เข็มแพะมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือและภาคตะวันตก ขึ้นตามป่าดิบและเขาหินปูน ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๓๐๐-๑,๔๕๐ ม. ในต่างประเทศพบที่อินเดีย พม่า และภูมิภาคอินโดจีน.