เก็ดส้าน

Olea brachiata (Lour.) Merr.

ชื่ออื่น ๆ
กระดูกไก่ (นราธิวาส), เป้ง (เลย), ชีและ (มลายู-ใต้)
ไม้พุ่มหรือไม้ต้น ใบเรียงตรงข้าม รูปไข่ถึงรูปใบหอกกว้าง หรือรูปขอบขนานแกมรี ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงออกตามง่ามใบ ดอกสีขาวหรือเหลืองอ่อน แยกเพศต่างต้นผลแบบผลเมล็ดเดียวแข็ง รูปไข่ถึงรูปรี เมื่อสุกสีน้ำเงินค่อนข้างดำ

เก็ดส้านชนิดนี้เป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูง ๑.๕-๘ ม. ยอดอ่อนมีขนละเอียด

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่ถึงรูปใบหอกกว้าง หรือรูปขอบขนานแกมรี กว้าง ๒-๓.๕ ซม. ยาว ๕-๙ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนสอบแหลมหรือมน ขอบเรียบหรือหยักซี่ฟันกึ่งฟันเลื่อย แผ่นใบหนา ช่วงจากกึ่งกลางใบถึงปลายใบมีเส้นแขนงใบข้างละ ๕-๗ เส้น ก้านใบยาว ๓-๕ มม. เมื่อยังอ่อนมีขน

 ดอกแยกเพศต่างต้น ออกเป็นช่อแยกแขนงตามง่ามใบ ยาว ๑.๕-๒.๕ ซม. ช่อย่อยแบบช่อกระจุก เกลี้ยงหรือมีขนดอกสีขาวหรือเหลืองอ่อน ก้านดอกยาว ๑-๓ มม. กลีบเลี้ยง ยาวประมาณ ๑ มม. โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยก ๔ แฉก ปลายแฉกมนและมีขนครุย กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็น หลอดยาว ๒-๓ มม. ปลายแยก ๔ แฉก ยาว ๑-๒ มม. ปลายแฉกมนและเป็นรูปคุ่ม ดอกเพศผู้มีเกสรเพศผู้ ๒ อัน ติดที่หลอดดอก ก้านชูอับเรณูสั้นมาก อับเรณูรูปรี ยาวประมาณ ๑ มม. ดอกเพศเมียมีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปกรวยถึงรูปทรงกระบอก ยาว ๑-๒ มม. มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรเป็นตุ่ม ๒ ลอน

 ผลแบบผลเมล็ดเดียวแข็ง รูปไข่ถึงรูปรี กว้าง ๔-๕ มม. ยาว ๕-๗ มม. เมื่อสุกสีน้ำเงินค่อนข้างดำ

 เก็ดส้านชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค พบตามป่าดิบและทุ่งหญ้าที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๓๐-๑,๓๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่จีน ภูมิภาคอินโดจีน และภูมิภาคมาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เก็ดส้าน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Olea brachiata (Lour.) Merr.
ชื่อสกุล
Olea
คำระบุชนิด
brachiata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Loureiro, João de
- Merrill, Elmer Drew
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Loureiro, João de (1717-1791)
- Merrill, Elmer Drew (1876-1956)
ชื่ออื่น ๆ
กระดูกไก่ (นราธิวาส), เป้ง (เลย), ชีและ (มลายู-ใต้)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางลีนา ผู้พัฒนพงศ์