เกาลัดจีน

Castanea mollissima Blume

ไม้ต้น ผลัดใบ กิ่งอ่อน หูใบ ผิวใบด้านล่าง และก้านใบมีขนนุ่มสีเทา ใบเรียงสลับ รูปรีแกมรูปขอบขนาน ช่อดอกแบบช่อเชิงลด ออกตามง่ามใบ ดอกเพศผู้อยู่ตามปลายช่อส่วนดอกเพศเมียอยู่ตามโคนช่อ ผลแบบผลเปลือกแข็งเมล็ดเดียว มีกาบหนามปลายเป็นง่ามแหลมแข็งหุ้มผลมิด

เกาลัดจีนเป็นไม้ต้น ผลัดใบ สูงได้ถึง ๒๐ ม. เปลือกสีดำหรือน้ำตาลปนดำ แตกเป็นร่องลึกตามยาวลำต้น กิ่งอ่อนมีขนสีเทานุ่ม กิ่งแก่เกลี้ยงและมีช่องอากาศกระจายอยู่ทั่วไป

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปรีแกมรูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก กว้าง ๓.๕-๗ ซม. ยาว ๑๐-๒๒ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนมนถึงบ้าน ขอบจักฟันเลื่อย ปลายจักเป็นหนาม แผ่นใบด้านบนสีเขียว ด้านล่างมีนวลและมีขนสั้น ๆ เส้นแขนงใบข้างละ ๑๐-๒๑ เส้น เส้นขั้นบันไดพอมองเห็นได้ทางด้านบน ก้านใบเรียว ยาว ๑-๒.๕ ซม. มีขนประปราย หูใบรูปใบหอกปลายแหลม ยาวประมาณ ๑ ซม. มีขนนุ่มสั้น ๆ ทั้ง ๒ ด้าน

 ช่อดอกแบบช่อเชิงลด ตั้งตรง ออกเป็นช่อเดี่ยว ๆ ตามง่ามใบตอนปลายกิ่ง ยาว ๔-๑๗ ซม. ดอกเพศผู้อยู่ตอนกลางและปลายช่อ ไม่มีกลีบดอก กลีบเลี้ยงโคนติดกัน ปลายแยกเป็น ๖ แฉก มีขนสั้นสีน้ำตาลแดงทางด้านนอกและมีขนยาวด้านใน เกสรเพศผู้สีขาวอมเหลือง มี ๑๐-๑๒ อัน ก้านชูอับเรณูยาวเรียว ดอกเพศเมียอยู่ตามโคนช่อ ออกเป็นกระจุก กระจุกละ ๒-๓ ดอก มีเกล็ดแหลมแข็งหลายอันหุ้ม ต่อมาเจริญเป็นเปลือกหุ้มผล ไม่มีกลีบดอก กลีบเลี้ยงโคนติดกันปลายแยกเป็น ๖ แฉกและเชื่อมติดกับรังไข่ รังไข่อยู่ใต้วงกลีบรูปรี มีขน มี ๔-๖ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด

 ผลแบบผลเปลือกแข็งเมล็ดเดียว มีกาบเป็นหนามแข็งหุ้ม เส้นผ่านศูนย์กลางรวมทั้งหนามยาวได้ถึง ๘ ซม. หนามแยกเป็นง่าม ๑-๒ ง่าม เมื่อแก่จัดการเปลือกแตกออกเผยให้เห็นผล ๑-๓ ผล สีน้ำตาลเป็นมัน ถ้ามีผลเดียวรูปป้อม ปลายแหลม ถ้ามี ๒-๓ ผล ผลแบนข้างเดียวหรือทั้ง ๒ ข้าง ปลายผลมีก้านยอดเกสรเพศเมียติดอยู่ มี ๑ เมล็ด เมล็ดเนื้อนุ่ม มีแป้งมาก

 เกาลัดจีนเป็นพรรณไม้เขตอบอุ่นเหนือ ขึ้นบนพื้นที่ระดับน้ำทะเลจนถึงสูงประมาณ ๑,๒๐๐ ม. นำเข้ามาปลูกในประเทศไทยตามที่สูงทางภาคเหนือ ออกดอกตั้งแต่เดือนมิถุนายนถึงกันยายน ผลแก่จัดในช่วงเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายน ในต่างประเทศพบที่จีน เกาหลี อินเดียตอนเหนือและไต้หวัน

 เมล็ดทำให้สุกกินได้ รสหวานมัน เป็นที่นิยม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
เกาลัดจีน
ชื่อวิทยาศาสตร์
Castanea mollissima Blume
ชื่อสกุล
Castanea
คำระบุชนิด
mollissima
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1796-1862)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.จำลอง เพ็งคล้าย