ต้างผา

Brassaiopsis glomerulata (Blume) Regel

ชื่ออื่น ๆ
ต้างตก, ต้างนก (เหนือ)
ไม้พุ่มถึงไม้ต้นขนาดเล็ก ลำต้นมีหนาม กิ่งอ่อนมีขนละเอียด ใบประกอบแบบนิ้วมือ เรียงเวียน มีใบย่อย ๖-๘ ใบ รูปรีถึงรูปขอบขนาน หูใบอยู่ในซอกก้านใบ รูปสามเหลี่ยม ติดทน ช่อดอกแบบช่อซี่ร่มเชิงประกอบ ออกตามซอกใบและที่ปลายกิ่ง ช่อย่อยแบบช่อซี่ร่ม ดอกสีขาว ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลม มีก้านยอดเกสรเพศเมียติดทนที่ปลายผล

ต้างผาเป็นไม้พุ่มถึงไม้ต้น สูงได้ถึง ๑๕ ม. ลำต้นมีหนาม กิ่งอ่อนมีขนละเอียด

 ใบประกอบแบบนิ้วมือ เรียงเวียน มีใบย่อย ๖-๘ ใบ รูปรีถึงรูปขอบขนาน กว้าง ๓-๑๐ ซม. ยาว ๙-๑๕ ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนรูปลิ่มถึงมน ขอบจักฟันเลื่อย แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน เส้นกลางใบนูนทั้ง ๒ ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ ๖-๑๓ เส้น ปลายเส้นโค้งจดกัน เส้นใบย่อยแบบร่างแห ก้านใบยาว ๒๐-๕๐ ซม. บริเวณโคนแผ่คล้ายกาบ หูใบอยู่ในซอกก้านใบ รูปสามเหลี่ยม กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๑ ซม. ติดทน ก้านใบย่อยยาว ๓-๖ ซม. เกลี้ยง

 ช่อดอกแบบช่อซี่ร่มเชิงประกอบ ออกตามซอกใบและที่ปลายกิ่ง ก้านช่อดอกยาว ๘-๓๕ ซม. ช่อย่อยแบบช่อซี่ร่ม แต่ละช่อย่อยมี ๑๔-๓๒ ดอก ใบประดับรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ ๕ มม. ดอกสีขาว กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ รูปสามเหลี่ยม กว้างประมาณ ๐.๕ มม. ยาวประมาณ ๑ มม. กลีบดอก ๕ กลีบ รูปสามเหลี่ยม กว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. มีขน เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ก้านชูอับเรณูแยกเป็นอิสระ เรียงสลับกับกลีบดอก อับเรณูรูปทรงรี รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๒ มม.

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงกลม กว้าง ๕-๘ มม. ยาว ๖-๙ มม. ก้านช่อผลยาว ๔-๒๐ ซม. เกลี้ยง แต่ละช่อมี ๘-๑๘ ผล ก้านผลยาว ๑.๓-๑.๕ ซม. มีก้านยอดเกสรเพศเมียติดทนที่ปลายผล ยาว ๒-๓ มม.

 ต้างผามีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันตกเฉียงใต้ พบตามป่าดิบเขา ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๘๐๐-๒,๔๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลตลอดปี ในต่างประเทศพบที่อินเดีย เนปาล ภูฏาน เมียนมา จีน ภูมิภาคอินโดจีน มาเลเซีย และอินโดนีเซีย

 ประโยชน์ ช่อดอกอ่อนรับประทานได้.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ต้างผา
ชื่อวิทยาศาสตร์
Brassaiopsis glomerulata (Blume) Regel
ชื่อสกุล
Brassaiopsis
คำระบุชนิด
glomerulata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von
- Regel, Eduard August von
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Blume, Carl (Karl) Ludwig von (1796-1862)
- Regel, Eduard August von (1815-1892)
ชื่ออื่น ๆ
ต้างตก, ต้างนก (เหนือ)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายเสกสรร ไกรทองสุข