ต้นเครบ

Craibiodendron henryi W. W. Sm.

ไม้ต้นหรือไม้พุ่ม กิ่งเกลี้ยงถึงมีขนเล็กน้อย ตามข้อมักมีตา ๑-๓ ตา ยอดอ่อนสีส้มอ่อน ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรี รูปขอบขนาน หรือรูปไข่ ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ๒-๓ ชั้น ออกตามซอกใบ ดอกขนาดเล็ก สีขาวหรือสีนวล ดอกรูประฆัง ปลายแยกเป็น ๕ แฉก แฉกกลีบยาวกว่าหลอดกลีบดอก ผลแบบผลแห้งแตกกลางพูรูปทรงค่อนข้างกลมหรือทรงรูปไข่ป้อม มีผนังหนาและแข็ง เกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อย เมล็ดรูปไข่ แบนสีน้ำตาล มีปีกข้างเดียว

ต้นเครบเป็นไม้ต้นหรือไม้พุ่ม สูงได้ถึง ๑๕ ม. กิ่งเกลี้ยงถึงมีขนเล็กน้อย ตามข้อมักมีตา ๑-๓ ตา ยอดอ่อนสีส้มอ่อน

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรี รูปขอบขนาน หรือรูปไข่ กว้าง ๑.๕-๔.๖ ซม. ยาว ๖.๓-๑๕ ซม. ปลายเรียวแหลม พบบ้างที่ปลายแหลม โคนรูปลิ่มหรือมน ขอบเรียบถึงม้วนลงเล็กน้อย โดยเฉพาะใกล้บริเวณโคน แผ่นใบเหนียวคล้ายแผ่นหนัง เส้นกลางใบมีขนเล็กน้อย เส้นแขนงใบข้างละ ๑๖-๑๘ เส้น ก้านใบยาว ๐.๕-๑.๕ ซม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ๒-๓ ชั้น ยาว ๖-๓๐ ซม. ออกตามซอกใบ ใบประดับรูปไข่ถึงรูปสามเหลี่ยมแคบ ยาว ๑.๒-๒.๗ มม. ร่วงง่าย ใบประดับย่อยขนาดเล็กติดที่กลางก้านดอก ยาว ๐.๗-๑.๒ มม. ก้านดอกยาว ๑-๗ มม. เกลี้ยงถึงมีขนหนาแน่น กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อมกัน รูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข่ กว้าง ๑.๒-๒.๓ มม. ยาว ๐.๘-๑.๕ มม. ปลายแหลมหรือมนและมีติ่ง เกลี้ยงหรือมีขนแน่น กลีบดอกสีขาวหรือสีนวลโคนเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง กว้าง ๒.๑-๕ มม. ยาว ๒-๓.๕ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก แฉกกลีบยาวกว่าหลอดกลีบดอกและเรียงซ้อนเหลื่อมกันในดอกตูม บริเวณกลางกลีบหนากว่าขอบกลีบ ด้านนอกเกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อย มักมีขนกระจายตามขอบกลีบ เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร เรียงเป็น ๒ วง ติดที่โคนกลีบดอก ก้านชูอับเรณูแบน ยาว ๑.๕-๒ มม. มีลักษณะงอคล้ายเข่า ไม่มีรยางค์อับเรณูรูปไข่ ยาว ๐.๗-๐.๙ มม. ที่ส่วนปลายแตกเป็นช่องรูปรี รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ เกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อยมี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียเป็นแท่งกลม เกลี้ยง โคนหนาเล็กน้อย ยอดเกสรเพศเมียปลายตัด

 ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู รูปทรงค่อนข้างกลมหรือทรงรูปไข่ป้อม กว้าง ๐.๙-๑.๖ ซม. ยาว ๐.๗-๑.๓ ซม. มีผนังหนาและแข็ง เกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อย เมล็ดรูปไข่ แบน สีน้ำตาล ยาว ๔-๘.๕ มม. มีปีกข้างเดียว

 ต้นเครบมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือ พบตามป่าดิบเขา ที่สูงจากระดับทะเลปานกลางประมาณ ๒,๐๐๐ ม. ออกดอกเดือนตุลาคม ผลแก่เดือนกุมภาพันธ์ ในต่างประเทศพบที่อินเดีย เมียนมา และจีน.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ต้นเครบ
ชื่อวิทยาศาสตร์
Craibiodendron henryi W. W. Sm.
ชื่อสกุล
Craibiodendron
คำระบุชนิด
henryi
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Smith, William Wright
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1875-1956)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.สันติ วัฒฐานะ