ตีนมือนกเขา

Ophioglossum pendulum L.

ชื่ออื่น ๆ
เฟิร์นริบบิ้น (ทั่วไป)
เฟิร์นอิงอาศัย ลำต้นอวบสั้น เกาะเลื้อย สีเหลืองซีด ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปแถบคล้ายริบบิ้น ห้อยลง แยกเป็น ๒ ส่วน ส่วนหนึ่งไม่สร้างอับสปอร์ อีกส่วนหนึ่งสร้างอับสปอร์ บางครั้งแตกแขนงเป็นคู่ได้มากกว่า ๑ ครั้ง แผ่นใบส่วนที่ไม่สร้างอับสปอร์รูปแถบ สีเขียวสด อวบหนา มักบิด เส้นใบแบบร่างแหเห็นชัดเจน แผ่นใบส่วนที่สร้างกลุ่มอับสปอร์คล้ายช่อเชิงลด กลุ่มอับสปอร์คล้ายช่อเชิงลด รูปแถบหนา มีก้านรูปทรงกระบอก อับสปอร์เรียงเป็นแถวทั้ง ๒ ข้าง เมื่อแก่เปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีเหลือง

ตีนมือนกเขาเป็นเฟิร์นอิงอาศัย ลำต้นอวบสั้นเกาะเลื้อย สีเหลืองซีด ยาวประมาณ ๓ ซม. เจริญอยู่ในซากอินทรีย์หรือในเฟิร์นชนิดอื่น เช่น ในใบประกบต้นของชายผ้าสีดา

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปแถบคล้ายริบบิ้น กว้าง ๑-๔ ซม. ยาว ๕๐-๑๒๐ ซม. ห้อยลง แยกเป็น ๒ ส่วน ส่วนหนึ่งไม่สร้างอับสปอร์ อีกส่วนหนึ่งสร้างอับสปอร์โคนใบส่วนที่ฝังอยู่กับต้นจะมีสีเขียวอ่อน รูปทรงกระบอกแผ่นใบส่วนที่ไม่สร้างอับสปอร์รูปแถบ สีเขียวสด อวบหนา มักบิด บางครั้งแตกแขนงเป็นคู่ได้มากกว่า ๑ ครั้ง ปลายแหลมหรือมน ขอบเรียบ เส้นกลางใบเห็นชัดจากโคนถึงตำแหน่งที่เกิดกลุ่มอับสปอร์ ถัดจากนั้นเห็นไม่ชัดเมื่อใบแห้งจะบางและเห็นเส้นใบแบบร่างแหชัดเจน ไม่พบเส้นใบย่อยอิสระในช่องร่างแห แผ่นใบส่วนที่สร้างกลุ่มอับสปอร์คล้ายช่อเชิงลด

 กลุ่มอับสปอร์คล้ายช่อเชิงลด รูปแถบหนา กว้างได้ถึง ๑.๒ ซม. ยาว ๑๕-๔๕ ซม. แยกจากแผ่นใบค่อนไปทางด้านโคนใบ มักจะไม่แตกแขนง มีก้านรูปทรงกระบอกยาว ๕-๘ ซม. อับสปอร์เรียงเป็นแถวทั้ง ๒ ข้าง เชื่อมต่อกันที่ผนังด้านข้างเป็นเนื้อเดียวกัน รูปแถบหนา เมื่ออับสปอร์แก่กลุ่มอับสปอร์จะเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีเหลืองแต่ละอับสปอร์แตกตามขวาง

 ตีนมือนกเขามีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยแทบทุกภาคโดยเฉพาะภาคใต้ มักเกิดที่ใบประกบต้นของเฟิร์นชายผ้าสีดาหรือกลุ่มรากขนาดใหญ่ที่อัดกันแน่นของข้าหลวงหลังลายบนคาคบไม้ในป่าดิบชื้นที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๒๐๐-๑,๑๐๐ ม. ตีนมือนกเขาไม่ใช่พืชเบียน แต่ได้น้ำและสารอาหารจากต้น


ที่เกาะอยู่ ในต่างประเทศพบที่มาดากัสการ์ อินเดีย เมียนมา ตอนใต้ของจีน ภูมิภาคอินโดจีน ภูมิภาคมาเลเซีย ออสเตรเลีย และโปลินีเซีย

 ประโยชน์ นิยมปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตีนมือนกเขา
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ophioglossum pendulum L.
ชื่อสกุล
Ophioglossum
คำระบุชนิด
pendulum
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1707-1778)
ชื่ออื่น ๆ
เฟิร์นริบบิ้น (ทั่วไป)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.สหณัฐ เพชรศรี และ ศ. ดร.ทวีศักดิ์ บุญเกิด