ตำหยาว

Alphonsea elliptica Hook. f. et Thomson

ชื่ออื่น ๆ
บีแซกายู (มลายู-นราธิวาส); สังหยู (นราธิวาส)
ไม้ต้นขนาดใหญ่ กิ่งอ่อนมีขนสั้นประปราย เปลือกสีน้ำตาลแกมสีเทา เรียบหรือแตกเป็นสะเก็ด ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปใบหอก รูปขอบขนาน รูปขอบขนานแกมรูปใบหอก หรือรูปรี ดอกเดี่ยวหรือออกเป็นกระจุก ออกตามซอกใบหรือบริเวณเหนือซอกใบ ดอกสีเหลือง สีเหลืองแกมสีขาว หรือสีเขียวแกมสีเหลือง ผลแบบผลกลุ่ม มีผลย่อย ๒-๘ ผล ผลย่อยแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกระบอก รูปทรงรี หรือทรงรูปไข่ สุกสีเหลือง เมล็ดรูปไตแกมรูปทรงรี มี ๑-๘ เมล็ด

ตำหยาวเป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๓๐ ม. กิ่งอ่อนมีขนสั้นประปราย เปลือกสีน้ำตาลแกมสีเทา เรียบหรือแตกเป็นสะเก็ด

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปใบหอก รูปขอบขนาน รูปขอบขนานแกมรูปใบหอก หรือรูปรี กว้าง ๓-๘ ซม. ยาว ๗-๑๘ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนรูปลิ่มหรือสอบเรียว ขอบเรียบ แผ่นใบกึ่งหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนเกลี้ยง ด้านล่างเกลี้ยงหรือมีขนประปรายบริเวณเส้นใบ เส้นแขนงใบข้างละ ๗-๑๒ เส้น เห็นชัดทั้ง ๒ ด้าน เส้นใบย่อยแบบร่างแห เห็นชัดทั้ง ๒ ด้าน ก้านใบยาว ๐.๔-๑.๒ ซม. มีขนสั้นประปราย

 ดอกเดี่ยวหรือออกเป็นกระจุก ออกตามซอกใบหรือบริเวณเหนือซอกใบ ก้านดอกยาว ๐.๕-๑.๘ ซม. มีขนสั้นหนาแน่น ใบประดับรูปไข่ ยาวได้ถึง ๒ มม. ดอกสีเหลือง สีขาวแกมสีเหลือง หรือสีเหลืองแกมสีเขียว กลีบเลี้ยงยาว ๑-๑.๕ มม. โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น ๓ แฉก แต่ละแฉกรูปไข่ ด้านนอกมีขนสั้นหนาแน่น ด้านในเกลี้ยงหรือมีขนบริเวณโคนกลีบ กลีบดอก ๖ กลีบ ค่อนข้างหนา เรียงเป็น ๒ วง วงละ ๓ กลีบ กลีบวงนอกรูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข่ กว้าง ๐.๖-๑ ซม. ยาว ๑.๖-๒ ซม. ปลายมนหรือแหลมเล็กน้อย โค้งออก ด้านนอกมีขนหนาแน่น ด้านในมีขนประปราย กลีบวงในรูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข่หรือรูปสามเหลี่ยมแกมรูปรี กว้าง ๕-๙ มม. ยาว ๑.๕-๑.๙ ซม. ปลายมน โค้งออกเล็กน้อย ด้านนอกมีขนหนาแน่น ด้านในเกลี้ยงหรือมีขนประปรายบริเวณปลายกลีบ เกสรเพศผู้ ๒๕-๔๐ เกสร รูปรีแกมรูปไข่หรือรูปไข่


ยาว ๐.๕-๑.๒ มม. เกสรเพศเมีย ๔-๘ เกสร รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปขอบขนาน ยาว ๒.๕-๓.๕ มม. มีขนหนาแน่น มี ๑ ช่อง มีออวุล ๔-๑๔ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมาก ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น ๒ แฉก คล้ายตัวยู

 ผลแบบผลกลุ่ม มีผลย่อย ๒-๘ ผล ผลย่อยแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกระบอก รูปทรงรี หรือทรงรูปไข่ ยาว ๒-๘ ซม. เส้นผ่านศูนย์กลาง ๒-๔.๕ ซม. ผลอ่อนสีเขียว สุกสีเหลือง ผิวเป็นมัน มีขนหนาแน่น เมล็ดรูปไตแกมรูปทรงรี มี ๑-๘ เมล็ด

 ตำหยาวมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ พบตามป่าดิบชื้น ป่าดิบแล้ง และป่าละเมาะ บริเวณชายหาด ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลปานกลางจนถึงประมาณ ๓๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลตลอดทั้งปี ในต่างประเทศพบที่มาเลเซียและเกาะสุมาตรา.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตำหยาว
ชื่อวิทยาศาสตร์
Alphonsea elliptica Hook. f. et Thomson
ชื่อสกุล
Alphonsea
คำระบุชนิด
elliptica
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Hooker, Joseph Dalton
- Thomson, Thomas
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Hooker, Joseph Dalton (1817-1911)
- Thomson, Thomas (1817-1878)
ชื่ออื่น ๆ
บีแซกายู (มลายู-นราธิวาส); สังหยู (นราธิวาส)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ผศ. ดร. จรัล ลีรติวงศ์