ตาไก่ใบกว้าง

Ardisia crenata Sims var. crenata

ไม้พุ่ม กิ่งแขนงเรียวเล็ก รูปทรงกระบอกหรือเป็นเหลี่ยม ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีแกมรูปใบหอกหรือรูปใบหอกกลับ มีต่อมขนาดใหญ่ตามหยักขอบใบ ช่อดอกแบบกึ่งช่อซี่ร่มหรือช่อเชิงหลั่น พบทั้งเป็นช่อเดี่ยวหรือช่อเชิงประกอบ ออกตามปลายกิ่ง ดอกสีขาวหรือสีชมพู ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงค่อนข้างกลม เมื่อสุกสีแดงถึงสีม่วงคล้ำ ผิวมีต่อมสีดำจำนวนมากกระจายอยู่ทั่วไป เมล็ดรูปคล้ายผล มี ๑ เมล็ด

ตาไก่ใบกว้างเป็นไม้พุ่ม สูง ๑-๒ ม. พบน้อยที่สูงถึง ๓ ม. กิ่งแขนงเรียวเล็ก รูปทรงกระบอกหรือเป็นเหลี่ยม

 ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปรีแกมรูปใบหอกหรือรูปใบหอกกลับ กว้าง ๒-๔ ซม. ยาว ๖-๑๕ ซม. พบน้อยมากที่ใบยาวถึง ๒๐ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบหยักตื้น มักเป็นคลื่น มีต่อมขนาดใหญ่ตามหยักขอบใบ ใบแก่ขอบมักม้วน แผ่นใบค่อนข้างหนา เกลี้ยงด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน ด้านล่างมีเกล็ดเล็ก ๆ และต่อมเล็กสีดำจำนวนมากกระจายอยู่ทั่วไป เส้นแขนงใบข้างละ ๑๒-๑๘ เส้น ปลายเส้นโค้งจดกันเป็นเส้นขอบใน เส้นใบย่อยเห็นไม่ชัด ก้านใบยาว ๐.๔-๑ ซม.

 ช่อดอกแบบกึ่งช่อซี่ร่มหรือช่อเชิงหลั่น พบทั้งเป็นช่อเดี่ยวหรือช่อเชิงประกอบ ออกตามปลายกิ่ง ค่อนข้างเกลี้ยงหรือมีขน ก้านช่อสั้นมาก ก้านช่อย่อยมีตั้งแต่สั้นมากจนยาวได้ถึง ๔ ซม. ก้านดอกยาว ๐.๕-๑ ซม. กลีบเลี้ยงยาวประมาณ ๓ มม. โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อยปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปไข่หรือรูปไข่แกมรูปขอบขนานกว้างประมาณ ๑.๕ มม. ปลายแหลมหรือมน มีจุดโปร่งใส



กลีบดอกสีขาวหรือสีชมพู ยาว ๔-๖ มม. โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้นมาก ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปไข่ กว้างประมาณ ๓ มม. ปลายมนหรือแหลม ผิวมีต่อมเล็ก ๆ กระจายทั่วไป เกสรเพศผู้ ๕ เกสร ติดที่หลอดกลีบดอกก้านชูอับเรณูสั้น อับเรณูรูปใบหอกแกมรูปสามเหลี่ยมยาวประมาณ ๔ มม. ด้านหลังมีต่อมใสขนาดเล็ก รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ เกลี้ยง มี ๑ ช่อง มีออวุลประมาณ ๕ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียเรียว ยาวประมาณ ๕ มม. ยอดเกสรเพศเมียเล็กแหลม

 ผลแบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงค่อนข้างกลมช่อดอก กิ่ง ใบ และช่อดอกเส้นผ่านศูนย์กลาง ๗-๘ มม. เมื่อสุกสีแดงถึงสีม่วงคล้ำผิวมีต่อมสีดำจำนวนมากกระจายอยู่ทั่วไป เมล็ดรูปคล้ายผล มี ๑ เมล็ด

 ตาไก่ใบกว้างมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยเกือบทุกภาค พบตามที่ชุ่มชื้น ริมแหล่งน้ำ ในป่าดิบ ป่าเบญจพรรณ ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลปานกลางถึงประมาณ ๑,๒๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลตลอดปีในต่างประเทศพบที่อินเดีย เมียนมา จีน เวียดนาม ฟิลิปปินส์ และมาเลเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตาไก่ใบกว้าง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Ardisia crenata Sims var. crenata
ชื่อสกุล
Ardisia
คำระบุชนิด
crenata
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Sims, John
ชื่อชนิดย่อย (ถ้ามี)
var. crenata
ชื่อผู้ตั้งชนิดย่อย (ถ้ามี)
- -
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1749-1831)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางจารีย์ บันสิทธิ์