ตาลส้านดอย

Desmodium renifolium (L.) Schindl.

ชื่ออื่น ๆ
กองสี, บัวบก, เสี้ยว (เพชรบูรณ์); เล็บมือนาง (นครราชสีมา, เพชรบูรณ์)
ไม้พุ่ม ลำต้นทอดเลื้อย ใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย ๑ ใบ เรียงสลับหรือกึ่งสลับ รูปค่อนข้างกลมหรือรูปไต ช่อดอกแบบช่อกระจะเทียม ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง ดอกรูปดอกถั่ว สีขาวถึงสีนวล ผลแบบฝักหักข้อ มี ๔-๖ ข้อ เมล็ดรูปไต สีน้ำตาล มี ๔-๖ เมล็ด

ตาลส้านดอยเป็นไม้พุ่ม ลำต้นทอดเลื้อย ยาว ๐.๑-๓ ม. เกลี้ยง

 ใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย ๑ ใบ เรียงสลับหรือกึ่งสลับ รูปค่อนข้างกลมหรือรูปไต กว้าง ๑-๕.๕ ซม. ยาว ๑-๔.๕ ซม. ปลายมนกลมถึงเว้าตื้นโคนเว้าตื้นหรือกึ่งรูปหัวใจ ขอบเรียบ แผ่นใบค่อนข้างหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนเกลี้ยง ด้านล่างค่อนข้างเกลี้ยง เส้นแขนงใบข้างละ ๔-๖ เส้น เส้นใบย่อยแบบร่างแห ก้านใบยาว ๐.๕-๓ ซม. เกลี้ยง ก้านใบย่อยยาว ๑-๒ มม. หูใบรูปสามเหลี่ยมแคบ กว้าง ๐.๕-๒ มม. ยาว ๐.๔-๑.๑ ซม. เกลี้ยง หูใบย่อยยาว ๑-๒ มม. เกลี้ยง

 ช่อดอกแบบช่อกระจะเทียม ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง ยาว ๕-๑๕ ซม. ใบประดับปฐมภูมิรูปสามเหลี่ยมแคบ กว้างประมาณ ๐.๕ มม. ยาว ๑-๓ มม. เกลี้ยง ปลายแหลม ใบประดับทุติยภูมิรูปสามเหลี่ยมยาว ๑-๒ มม. เกลี้ยง ไม่มีใบประดับย่อย ก้านดอกยาว ๑-๓ มม. ดอกอยู่รวมกันเป็นกระจุก มี ๓-๖ ดอก ดอกรูปดอกถั่ว สีขาวถึงสีนวล กลีบเลี้ยงสีเขียว ยาว ๑-๒ มม. โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น ๔ แฉก กลีบดอก ๕ กลีบ กลีบกลางรูปไข่กลับ กว้าง ๒-๔ มม. ยาว ๔-๕ มม. กลีบคู่ข้างแยกกัน รูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๔ มม. กลีบคู่ล่างเชื่อมติดกัน รูปโค้ง


เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร มีก้านชูอับเรณูแบบเชื่อมติดกลุ่มเดียว เชื่อมติดกันจากโคนและไม่เกินกึ่งหนึ่งของความยาวก้านชูอับเรณู อับเรณูยาวประมาณ ๐.๓ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี ๑ ช่อง มีออวุล ๕-๖ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๒ มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม

 ผลแบบฝักหักข้อ มี ๔-๖ ข้อ ตรงหรือโค้งเล็กน้อย กว้าง ๓-๔ มม. ยาว ๑.๕-๓.๕ ซม. เมล็ดรูปไตสีน้ำตาล กว้างประมาณ ๒ มม. ยาวประมาณ ๓ มม. หนาประมาณ ๐.๕ มม. มี ๔-๖ เมล็ด

 ตาลส้านดอยมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทั่วทุกภาค พบตามป่าดิบ ป่าผสมผลัดใบ และป่าสนผสมป่าเต็งรัง ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑๗๐-๑,๖๐๐ ม. ออกดอกเดือนสิงหาคมถึงพฤศจิกายน เป็นผลเดือนสิงหาคมถึงมกราคม ในต่างประเทศพบที่เมียนมา ภูมิภาคอินโดจีน และอินโดนีเซีย.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตาลส้านดอย
ชื่อวิทยาศาสตร์
Desmodium renifolium (L.) Schindl.
ชื่อสกุล
Desmodium
คำระบุชนิด
renifolium
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl
- Schindler, Anton Karl
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl (1707-1778)
- Schindler, Anton Karl (1879-1964)
ชื่ออื่น ๆ
กองสี, บัวบก, เสี้ยว (เพชรบูรณ์); เล็บมือนาง (นครราชสีมา, เพชรบูรณ์)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายวิษณุ สายศร