ตาผ้าขาว

Mussaenda variolosa Wall. ex G. Don

ชื่ออื่น ๆ
ต่างดอก (ระนอง, ประจวบคีรีขันธ์)
ไม้พุ่ม กิ่งอ่อนมีขนสั้นนุ่ม ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปไข่ถึงรูปขอบขนาน แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง มีขนแข็งเอน หูใบระหว่างก้านใบรูปสามเหลี่ยม ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามปลายยอด ดอกสีส้ม รูปหลอดแคบปากบาน แฉกกลีบเลี้ยงมักมี ๒ แบบ คือ แบบแฉกเล็ก ๔ แฉก รูปใบหอก สีขาวแกมสีเขียว แบบแฉกใหญ่ ๑ แฉก เด่นชัด คล้ายกลีบดอก สีขาวแกมสีเหลือง ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ทรงรูปไข่กลับ เมล็ดขนาดเล็ก มีจำนวนมาก

ตาผ้าขาวเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง ๑ ม. เส้นผ่านศูนย์กลางลำต้นประมาณ ๑ ซม. เปลือกสีน้ำตาลอมเทา กิ่งอ่อนมีขนสั้นนุ่ม กิ่งแก่เกลี้ยง

 ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปไข่ถึงรูปขอบขนาน กว้าง ๖.๕-๙.๕ ซม. ยาว ๑๖.๕-๒๕ ซม. ปลายเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบเรียบ แผ่นใบหนา


คล้ายแผ่นหนัง มีขนแข็งเอน ด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวอ่อน เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๙ เส้น เส้นใบย่อยแบบร่างแห ก้านใบยาว ๑.๕-๕.๕ ซม. เกลี้ยง หูใบระหว่างก้านใบรูปสามเหลี่ยม ยาว ๓.๕-๕.๕ ซม. ปลายแยกเป็น ๒ แฉก เรียวแหลม เกลี้ยง

 ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามปลายยอด แต่ละช่อดอกมี ๑-๒ ดอก หรือมากกว่า ใบประดับและใบประดับย่อยร่วงง่าย ก้านช่อดอกยาว ๑.๕-๒.๕ ซม. ก้านดอกยาว ๑-๒ มม. ดอกสีส้ม รูปหลอดแคบปากบาน กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น ๕ แฉก มักมี ๒ แบบ คือ แบบแฉกเล็ก ๔ แฉก แต่ละแฉกรูปใบหอก สีขาวแกมสีเขียว แฉกกลีบเลี้ยงสั้นกว่าหลอดกลีบเลี้ยง แบบแฉกใหญ่ ๑ แฉก เด่นชัด คล้ายกลีบดอก สีขาวแกมสีเหลือง รูปไข่ กว้าง ๒.๙-๔.๘ ซม. ยาว ๕-๖ ซม. ปลายเรียวแหลม เกลี้ยงทั้ง ๒ ด้าน มีก้านแฉกยาว กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด สีเขียว ยาว ๑.๘-๒.๕ ซม. ปลายแผ่กางออก แยกเป็น ๕ แฉก เกลี้ยง บาง ขอบพับออก เกสรเพศผู้ ๕ เกสร อยู่ในหลอดกลีบดอก ติดที่ส่วนกลางถึงส่วนโคนของหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูยาว ๕-๕.๕ มม. เกลี้ยง อับเรณูรูปแถบ ยาวประมาณ ๒ มม. รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ รูปทรงกระบอก มี ๒ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ ๖ มม. ยอดเกสรเพศเมียรูปแถบ

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ทรงรูปไข่กลับ ผลอ่อนสีเขียว เมื่อสุกสีม่วงหรือสีดำ ยาวประมาณ ๑ ซม. เมล็ดขนาดเล็ก มีจำนวนมาก

 ตาผ้าขาวมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคตะวันตกเฉียงใต้และภาคใต้ พบตามชายขอบป่าดิบชื้นและป่าดิบเขา ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑๕๐-๑,๓๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลเดือนพฤษภาคม ในต่างประเทศพบที่บังกลาเทศและเมียนมา.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตาผ้าขาว
ชื่อวิทยาศาสตร์
Mussaenda variolosa Wall. ex G. Don
ชื่อสกุล
Mussaenda
คำระบุชนิด
variolosa
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Wallich, Nathaniel
- Don, George
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- Wallich, Nathaniel (1786-1854)
- Don, George (1798-1856)
ชื่ออื่น ๆ
ต่างดอก (ระนอง, ประจวบคีรีขันธ์)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นายวิทวัส เขียวบาง