ตะลิงปลิง

Averrhoa bilimbi L.

ชื่ออื่น ๆ
บลีมิง, หลิงปลิง (ใต้)
ไม้ต้น กิ่งอ่อนมีขน ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน มีใบย่อย ๒๑-๔๑ ใบ เรียงเกือบเป็นคู่ตรงข้ามหรือเยื้องกันเล็กน้อย รูปไข่ รูปแถบแกมรูปใบหอก หรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก มีขน ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อแยกแขนง ออกตามโคนต้น ตามกิ่งแก่ หรือเหนือรอยแผลใบ มักออกรวมกันหลายช่อเป็นกระจุกดอกสีแดงอมม่วง โคนแฉกด้านในมักมีสีขาวหรือสีนวล รูปใบหอกหรือรูปช้อน ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกระบอก อาจพบเป็นพูตื้น ๔-๕ พู ตามความยาวผล ปลายผลแหลมหรือมน มักมีส่วนของก้านยอดเกสรเพศเมียเป็นติ่งเล็กติดทน กลีบเลี้ยงติดทนที่โคนผล ผลสุกสีเหลืองอมเขียว เป็นมัน เมล็ดทรงรูปไข่

ตะลิงปลิงเป็นไม้ต้น สูง ๓-๑๐ ม. พบน้อยมากที่สูงได้ถึง ๑๕ ม. กิ่งอ่อนมีขน

 ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน ยาว ๑๕-๔๐ ซม. ก้านใบยาว ๒-๖ ซม. มีขน มีใบย่อย ๒๑-๔๑ ใบ เรียงเกือบเป็นคู่ตรงข้ามหรือเยื้องกันเล็กน้อย รูปไข่รูปแถบแกมรูปใบหอก หรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอกกว้าง ๑.๕-๔ ซม. ยาว ๒-๑๐ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม มน หรือเบี้ยว ขอบเรียบหรือเป็นคลื่นแผ่นใบบาง มีขน ด้านบนสีเขียว ด้านล่างสีจางกว่า เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๑๐ เส้น ใบย่อยใบล่างมีขนาดเล็กกว่าใบย่อยที่อยู่ลำดับถัดขึ้นไป ก้านใบย่อยยาว ๑-๘ มม.

 ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อแยกแขนง ยาว ๒-๑๕ ซม. ออกตามโคนต้น ตามกิ่งแก่ หรือเหนือรอยแผลใบ มักออกรวมกันหลายช่อเป็นกระจุก ก้านช่อยาว ๑-๕ ซม. ใบประดับเล็ก ก้านดอกยาว ๐.๕-๑ ซม. กลีบเลี้ยงสีแดงแกมสีเขียว โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ขนาดไม่เท่ากัน รูปไข่ รูปรีแกมรูปใบหอก หรือรูปช้อน กว้าง ๑.๕-๓ มม. ยาว ๓-๗ มม. ปลายแหลมถึงมน


ด้านนอกมีขน ด้านในเกลี้ยง กลีบดอกสีแดงอมม่วง โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น ด้านในหลอดมักมีสีขาวหรือสีนวล ปลายแยกเป็นแฉก ๕ แฉก โคนแฉกด้านในมักมีสีขาวหรือสีนวล รูปใบหอกหรือรูปช้อน กว้าง ๐.๔-๔ มม. ยาว ๐.๘-๒ ซม. ด้านนอกมีขน ด้านในเกลี้ยง เกสรเพศผู้ ๑๐ เกสร ก้านชูอับเรณูยาวไม่เท่ากัน เรียงสลับเป็น ๒ วง วงละ ๕ เกสร วงนอกสั้นกว่าวงใน วงนอกก้านชูอับเรณูยาว ๔-๗ มม. วงในก้านชูอับเรณูยาว ๑-๑.๓ ซม. สีขาวหรือสีขาวอมเหลือง โคนก้านสีแดง ปลายสีขาวหรือสีขาวอมเหลือง อับเรณูรูปขอบขนาน กว้างประมาณ ๑ มม. ยาวประมาณ ๒ มม. รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ทรงรูปไข่ถึงรูปทรงกระบอกเรียว ยาว ๓-๔ มม. มีขน มี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๔-๗ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมีย ๕ ก้าน เรียวคล้ายเส้นด้าย ยาวประมาณ ๒ มม. มีขน ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มเล็ก

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปทรงกระบอก กว้าง ๒-๔ ซม. ยาว ๔-๑๐ ซม. อาจเป็นพูตื้น ๔-๕ พู ตามความยาวผล ปลายผลแหลมหรือมน มักมีส่วนของก้านยอดเกสรเป็นติ่งเล็กติดอยู่ที่ปลายผล ผิวค่อนข้างเป็นมัน เมื่อสุกสีเหลืองอมเขียว เนื้อผลฉ่ำน้ำกลีบเลี้ยงติดทนที่โคนผลเมล็ดทรงรูปไข่กว้าง๔-๖มม.ยาว๕-๘ มม.

 ตะลิงปลิงเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ นำมาปลูกในประเทศไทยทั่วทุกภาค ออกดอกและเป็นผลเกือบตลอดปี ปลูกได้ทั่วไปในเขตร้อน

 ประโยชน์ ผลมีรสเปรี้ยว ใช้ปรุงรสอาหาร ทำน้ำผลไม้ หรือแปรรูปแช่อิ่ม.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตะลิงปลิง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Averrhoa bilimbi L.
ชื่อสกุล
Averrhoa
คำระบุชนิด
bilimbi
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1707-1778)
ชื่ออื่น ๆ
บลีมิง, หลิงปลิง (ใต้)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางจารีย์ บันสิทธิ์