ตะขบฝรั่ง

Muntingia calabura L.

ชื่ออื่น ๆ
ตะขบ (กลาง); ครบฝรั่ง (ใต้)
ไม้ต้น เรือนยอดแผ่กว้าง มักแตกกิ่งขนานกับแนวราบ ปลายกิ่งลู่ลง กิ่งอ่อนมีขนนุ่ม ขนต่อม และเหนียวเมื่อสัมผัส เปลือกต้นเรียบ สีน้ำตาลแกมสีเทา ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ถึงรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก หูใบเล็กเรียวเป็นเส้น ช่อดอกแบบช่อกระจะสั้น ออกตามซอกใบหรือเหนือซอกใบ ดอกสีขาวหรือสีขาวนวล ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ทรงรูปไข่ถึงรูปทรงค่อนข้างกลม สุกสีแดง เมล็ดขนาดเล็กมาก ทรงรูปไข่กลับถึงรูปทรงรี สีเหลืองอมน้ำตาล มีจำนวนมาก

ตะขบฝรั่งเป็นไม้ต้น สูง ๓-๑๐ ม. เรือนยอดแผ่กว้าง มักแตกกิ่งขนานกับแนวราบ ปลายกิ่งลู่ลง กิ่งอ่อนมีขนนุ่ม ขนต่อม และเหนียวเมื่อสัมผัส เปลือกต้นเรียบ สีน้ำตาลแกมสีเทา เนื้อไม้สีน้ำตาลแดง

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ถึงรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก กว้าง ๑.๕-๕ ซม. ยาว ๔.๕-๑๔ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนเว้ารูปหัวใจเบี้ยว หรือโคนข้างหนึ่งมนและอีกข้างหนึ่งเว้าเบี้ยว ขอบจักฟันเลื่อย ด้านบนสีเขียวและมีขนต่อม ด้านล่างสีจางกว่าและมีขนนุ่มเส้นโคนใบ ๓-๕ เส้น เส้นแขนงใบข้างละ ๓-๕ เส้น ก้านใบยาว ๒-๘ มม. หูใบเล็กเรียวเป็นเส้น ยาว ๔-๖ มม. มีขน

 ช่อดอกแบบช่อกระจะสั้น มี ๒-๓ ดอก ออกตามซอกใบหรือเหนือซอกใบ ก้านช่อสั้นมาก ใบประดับเล็กมาก ก้านดอกยาว ๑-๒ ซม. กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ โคนมักเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น ๕ แฉก รูปใบหอกหรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก ยาว ๐.๕-๑.๕ ซม. ปลายเรียวแหลม มีขน กลีบดอก ๕ กลีบ สีขาวหรือสี


ขาวนวล รูปไข่กลับถึงรูปค่อนข้างกลม ยาวใกล้เคียงกับกลีบเลี้ยง มีก้านกลีบสั้น เกสรเพศผู้จำนวนมาก ก้านชูอับเรณูยาว ๐.๔-๑ ซม. อับเรณูรูปรี ยาวประมาณ ๐.๓ มม. มี ๒ พู แตกตามยาว จานฐานดอกรูปคล้ายวงแหวนรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปทรงรีถึงรูปทรงค่อนข้างกลมกว้างประมาณ ๕ มม. มี ๕ ช่อง แต่ละช่องมีออวุลจำนวนมาก ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมากหรือไม่มี ยอดเกสรเพศเมียหยัก ๕ หยัก

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด ทรงรูปไข่ถึงรูปทรงค่อนข้างกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๘-๑.๕ ซม. สุกสีแดง มียอดเกสรเพศเมียติดทน ก้านผลยาว เมล็ดขนาดเล็กมาก ทรงรูปไข่กลับถึงรูปทรงรี สีเหลืองอมน้ำตาล มีจำนวนมาก

 ตะขบฝรั่งเป็นพรรณไม้ต่างประเทศ มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลางถึงอเมริกาใต้ นำเข้ามาปลูกในประเทศไทยนานมาแล้ว แพร่กระจายพันธุ์ไปตามธรรมชาติทั่วทุกภาค พบตามที่โล่งร้างริมทาง ป่าโปร่ง ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับทะเลปานกลางถึงประมาณ ๘๐๐ ม. ออกดอกและเป็นผลตลอดปี ในต่างประเทศพบทั่วไปในเขตร้อนถึงร้อนชื้น

 ประโยชน์ ผลสุกมีรสหวาน กินได้ เส้นใยจากเปลือกต้นใช้ทำเชือก.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ตะขบฝรั่ง
ชื่อวิทยาศาสตร์
Muntingia calabura L.
ชื่อสกุล
Muntingia
คำระบุชนิด
calabura
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Linnaeus, Carl
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1707-1778)
ชื่ออื่น ๆ
ตะขบ (กลาง); ครบฝรั่ง (ใต้)
ผู้เขียนคำอธิบาย
นางจารีย์ บันสิทธิ์